Een brief van Ds. H. Janssen 3

Hooggeachte Vriend en Broeder,
De Inlandsche Christenen in het leger betoonen, dat hun Christendom niet is een vorm ; een kleed, dat men naar believen kan aandoen of afleggen, maar dat het hun werkelijk ter harte gaat en een geestelijke waarde voor hen vertegenwoordigt.
Laat mij dat met eenige voorbeelden mogen staven.
a. Zij zijn buitengewoon kerksch en dat woord genomen in de goede beteekenis.
Christendom en Kerk zijn onafscheidelijk met elkander verbonden. Men beweert van verschillende zijden wel het tegenovergestelde en zegt: dat men zonder ooit ter kerk te gaan toch even goed christen kan zijn, als iemand, die altijd in de Kerk zit, maar de ervaring bewijst wat er ten slotte van onkerksche christenen terecht komt.
Ik heb er nog heel weinig goeds, maar zeer veel kwaads van zien worden. Terecht wordt er dan ook in het Nieuwe-Testament telkens op gewezen, dat wij de gemeentelijke samenkomsten niet zullen nalaten, al schijnt het in die dagen bij sommigen ook al tot een gewoonte geworden te zijn.
En hoe Staat het nu in het Vaderland met het kerkbezoek van de militairen?
Laat ons maar eerlijk erkennen, dat dit droevig is.
Die des Zondags zelfs in onze grootste garnizoenen de verschillende kerken eens bezoekt, vraagt zich af, waar de militairer zijn. Zelfs in de Kampementen, waar vaak honderdtallen van jongelui gelegerd zijn en waar men nergens anders ter kerke kan gaan, dan in het kampement zelf, kom er nauwelijks 10% in de kerk, trots allen arbeid, die er aan besteed wordt.
Maar komt nu eens bij onze Amboineezen en Menadoneezen. Wat zijn zij ook al militairen trouwe kerkgangers!
De kerken in Meester Cornelis en il Tjimahi en in Magelang en in Malang zijn meer dan gevuld met militairen, telkens wanneer er godsdienstoefeningen gehouden wordt.
De plaatselijke Commandant van een der garnizoenen op Java, zei mij: „als een Europeesche dominé preekt zijn er een stuk of 20 in de kerk, maar als de Inlandsche Dominé optreedt, kan de kerk de menschen niet bevatten”.
Van niet een inlandsche godsdienstleeraar heb ik dan ook de klacht vernomen: „mij mannen komen niet meer ter kerk”. Wel heb ik gehoord : „onze kerk wordt te klein.
b. Een gedeelte van deze menschen is gehuwd en heeft kinderen en nu is het opmerkelijk, hoe zij er telkens op wijzen dat zij Scholen voor die kinderen moeten hebben met christelijk onderwijs.
Zij zullen al het mogelijke doen om hun kinderen in de christelijke leer op te voeden en te onderwijzen, Vandaar dat de catechisaties van de Inlandsche godsdienstleeraren dan ook zeer druk bezocht worden. En zijn hebben per week heel wat uren godsdienst onderwijs!
Ik heb naast mij liggen eenige werkroosters van inlandsche godsdienstleeraren te Malang en Magelang en predikanten in Holland, die wel eens klagen, dat zij zoo veel catechisaties hebben, zeg ik, dat er in Holland nog niet behoeft geklaagd worden.
Neen, ik heb hier inderdaad groote achting gekregen voor de trouw, waarmede deze menschen ook als militairen aan hun christelijk beginsel vasthouden.
Wel komt er langzamerhand een „zelfkant”' aan hun Christendom, ’t Is niet meer wat het geweest is. Het ondergaat in de laatste jaren vooral, allerlei invloeden, die zeer nadeelig zijn.
Allereerst de Westersche invloed, die niet profijtelijk is voor het christendom van den Inlander.
Wanneer ik de Zending uitschakel, breng het Westen hier niet veel goeds.
Ik weet, dat men dit van alle kanten zal tegenspreken en dat men dadelijk zal wijzen op het vele, dat men voor Inlanders gedaan heeft. En zeker, ik ben volstrekt nlet blind voor wat ik zou wille noemen: de zegeningen van de cultuur.
Op economisch gebied heeft het Westen hier ontzaglijk veel gedaan. Maar eerstens is de vraag : of daarbij het belang van het Westen of van het Oosten : het belang van den Europeaan of den Inlander op den voorgrond stond?
En tweedens moeten de dingen niet eens materieel maar ethisch getaxeerd worden.
Alle materieele vooruitgang, waarin het ethisch element ontbreekt, is, in de diepsten grond, noch voor het individ noch voor het volk vooruitgang, maar achteruitgang.
Ten slotte wordt de waarde en de beteekenis van een menschenleven niet bepaald door geld en goed, macht en aanzien, maar door het ethisch beginsel waarop het rust en waardoor het beheerst wordt.
En van ethisch standpunt beoordeeld zijn de invloeden van het Westen niet bevorderlijk voor het Christendom in Oosten.
De Westersche invloeden degenereeren het Oostersche Christendom, want die invloeden zijn ethisch beoordeeld : zuiver materialistisch.
Zelfs de zgn. ethische politiek is materialistisch. Vandaar, dat ze in ieder opzicht teleurstelt, want het materialisme heeft geen godsdienst en geen mores tenzij men de „schepselverafgoding” godsdienst en „de wil tot macht” mores noemen wil.
Voor die Westersche invloeden staan Inlandsche christenen bloot; de christen-militairen in de kazerne en op de oorlogs- schepen; de christen-burgers in de gewone samenleving.
En die Westersche invloeden vervormen langzamerhand hun geheele leven.
Hun eeuwenoude zeden en gewoonten worden verwesterd, en het gevaar is groot, dat men er toe komt, een Oostersch leven op een Westersche basis te plaatsen; een basis, die in de toekomst zal blijken, het gebouw van dit leven niet te kunnen dragen. De Westersche invloeden zijn een van de eerste oorzaken, dat er een steeds grooter wordende „zelfkant” aan het Inlandsche Christendom ontstaat.
Met hartelijken groeten,
Uw broeder in Christus,
Ds. H. Janssen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen