Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Sumatra. (3)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Sumatra. (3)

Medan.

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Medan ligt in het oude Sultanaat van Deli, welks regeerders zich van het jaar 1862 trouwe vasallen van Nederland hebben betoond. Daarom is het ook door onze regeering in het genot gelaten van zelfbestuur, het heeft zijn eigen rechtsplegingen, terwijl zijn verhouding tot het gouvernement wordt beheerscht door het in 1907 vernieuwd politiek contract. Medan is een van de aardigste plaatsen, die ik op mijn reis door Indië bezocht heb. Men kan het ook niet met een plaats op Java vergelijken, 't Is absoluut wat anders. 't Is niet Oostersch en niet Westersch, niet Indisch en niet Europeesch. Het draagt zijn eigen stempel. Wanneer ik het zou moeten aangeven, zou ik zeggen: „het mooie van de Oostersche en het mooie van de Westersche steden zijn hier op een harmonische wijze in het ontwerp en de uitbreiding der stad gecombineerd.” Volgens de laatste officieele opgaven wonen er 2000 Europeanen — 200 Arabieren — 3000 andere vreemde Oosterlingen — 14000 Chineezen en 17000 inlanders.
Men vindt er een paar aardige paleizen van den Sultan, een mooie moskee, een van de mooiste, die ik in Indië zag, verder het huis van den Gouverneur, het gemeentehuis, het gebouw van de Javabank, en van de Deli-Maatschappij, een heel aardig postkantoor, twee zeer modern ingerichte hotels, een drietal kerken en een logegebouw. Het klimaat is onderscheiden van Java. Men heeft er niet bepaald zijn vasten tijden van regen, zooals op Java, waar alles in de maanden Juli en Augustus letterlijk verbrand was, en alles om den regen zuchte, die maar niet kwam.
Maar in Medan en op geheel Sumatra kan men niet zeggen: in deze maand regent het niet, want het kan er regenen in iedere maand. Dat wil niet zeggen, dat het er niet warm kan zijn. De regen brengt niet altijd de gewenschte afkoeling, en in de maanden Juli en Augustus heeft men er nog al eens last van de bekenden „bohoroh” een warme droge wind, die zeer nadeelig is voor menschen, dieren en planten, Zoo'n „bohoroh” mee te maken is dan ook geen pretje. Door de herhaaldelijke regens is de natuur er echter veel groener dan op Java en het lijkt mij toe, dat men in een groenende natuur de hitte niet zoo vreeselijk vindt als op Java, waar alles in den droogen tijd verbrand is, en de natuur een troosteloozen aanblik biedt.
Een handelscentrum als Soerabaja is Medan niet, maar toch voelt men, dat hier de polslag van het leven klopt.
Medan is het centrale punt van de groote cultures in Deli, waaraan de namen van Nienhuys, Janssen en Cremer onafscheidelijk verbonden zijn. Aanvankelijk bepaalde men zich uitsluitend tot verbouwen van tabak, maar daarnaast zijn in den loop der jaren ook andere cultures als rubber, coprah, palmolie enz. gekomen. Maar tabak blijft voorloopig nog hoofdzaak en wat daarin omgaat, wil ik even met een paar cijfers aantoonen. In de tabakscultuur zijn op het oogenblik werkzaam 68 ondernemingen, aangesloten bij de Deli-plantenvereeniging. Daarop zijn werkzaam 600 Europeesche enploye's en daaronder arbeiden 100.000 koelie's. Van deze 100 000 koelie's arbeiden er ongeveer 75.000 onder de bepaling van de koelie-ordonnantie tegen 25.000 als z.g. vrije lieden; van deze 25 000 zijn er 14.000 vrouwen. Er zijn 28.000 Chineezen werkzaam tegen 66.000 Javanen (mannen en vrouwen) en verder nog 6000 lieden van andere landaard.
Aan al deze menschen wordt jaarlijks gemiddeld een loon uitbetaald van 17 000.000 gulden, dat voor het grootste gedeelte in het land zelf wordt uitgegeven, evenals het geval is met de salarissen, gratificaties en tantièmes van het Europeesche personeel. Daarbij komt nog de uitgaven voor het verschaffen van vrije woningen aan werklieden en het geven van vrije geneeskundige behandeling, die jaarlijks ongeveer een millioen beloopen, terwijl er verder nog
ƒ 350.000 door de werkgevers toe wordt gelegd op het beneden den marktprijs verstrekken van rijst aan hun volk. Verder wordt er heel veel door de maatschappijen gedaan voor het onderwijs van de kinderen en de verzorging der kinderen tijdens den werktijd der ouders.
Men mag mijn inziens dan ook de maatschappijen niet beschuldigen, dat zij niets voor hun menschen doen, al gebiedt de eerlijkheid mij te zeggen: dat de regeering de maatschappij daartoe grootendeels verplicht. Er is een tijd geweest, dat het er op Deli geheel anders uitzag dan tegenwoordig en die wel eens gesnuffeld heeft in oudere literatuur over de cultures van Deli, weet, dat er hier vroeger zeer vreemde toestanden bestonden. Dat vond zijn oorsprong hierin, dat er geen voldoende menschen op Sumatra gevonden werden om den bodem te ontginnen. Sumatra is 13½ maal zoo groot als Nederland (de afstand van het uiterste punt N. (Pedro punt) tot het uiterste punt Z., zijnde de Varkenshoek, = 1750 K.M. = de afstand Amsterdam — Brindisi, en de grootste breedte is 400 K.M. Op deze voor ons absoluut onvoorstelbare opervlakte wonen niet zooveel menschen als in ons eigen land. Het trof mij dan ook bij mijn reis over Sumatra in vergelijking met Java, dat men er geen menschen ziet. Herhaaldelijk heb ik gezegd: „wat zijn hier weinig menschen”. Er is dus op Sumatra een geweldig tekort aan werkkrachten en de eenige aanvulling van dit tekort kan geschieden door werkkrachten van buiten in te voeren.
Die invoer bestaat gedeeltelijk uit Chineezen en gedeeltelijk uit Javanen. Vooral Java krijgt overbevolking en het zou m.i. de oplossing van een aantal zeer ingewikkelde problemen zijn, wanneer er een weg op kon gevonden worden eenige millioenen van Java te emigreeren naar Sumatra en Borneo. De Javaan is echter verbazend gehecht aan zijn omgeving en het is niet zoo gemakkelijk hem daaruit weg te krijgen. Hij lijdt liever armoede op Java, dan een goed stuk brood te verdienen op Sumatra, zoodat de menschen op Java letterlijk aangeworven moeten worden. Hetzelfde is het geval met de Chineezen, hoewel deze niet zoo hokvast zijn als de Javanen. Gevolg van dit aanwervingssysteem is, dat het meestal niet de besten zijn, die zich laten overhalen koelie = arbeider te worden. Vandaar dat de maatschappijen, die deze koelie's aanwerven en de noodige uitgaven aan handgeld enz. doen, ten slotte ook eenige zekerheid willen hebben, dat de contractanten hun contract zullen naleven en indien zij in gebreke blijven dit te doen, er dan strafbepalingen op deze nalatigheid worden gesteld de z.g. poenale sanctie, die al heel wat pennen en tongen in beweging gebracht heeft.
Twee partijen staan hier scherp tegenover elkander, de werkgevers en de moralisten. Ik noem de juristen hier niet, omdat er onder hen geloof ik zoo langzamerhand een communis opinio is ontstaan, die zich van de moralisten heeft afgewend en meer het standpunt van de werkgevers huldigt. De werkgevers zeggen: dat de poenale sanctie de hoekssteen van alle cultures in de Buitengewesten, maar in het bijzonder van de tabakscultuur is.
Neemt men de poenale sanctie weg, dan kan men niet onvoorwaardelijk meer rekenen op een vasten staf van werklieden, wat ten gevolge zou kunnen hebben, dat de geheele oogst zou kunnen ten gronde gaan, door het uitblijven van de benoodigde werkkrachten.
Ieder zal de logica van deze redeneering gevoelen.
Maar de moralisten zeggen: Door de poenale sanctie wordt een verkapte slavernij ingevoerd, want van af het oogenblik, dat de koelie het contract heeft aangegaan, is hij krachtens deze poenale sanctie overgeleverd aan den werkgever, die als het ware almachtig over hem beschikt.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 10 september 1926

De Wekker | 4 Pagina's

Sumatra. (3)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 10 september 1926

De Wekker | 4 Pagina's