Kerk en Staat.

Die karikatuur teekenaars kunnen soms verbazend geestig zijn. Zoo heb ik dezer dagen weer genoten van onzen Van der Hem, den man die voor de „Haagsche Post” de karikaturen teekent. De tegenwoordige leider van de S.D.A.P. zit in het galacostuum van lid der Tweede Kamer in zwaar gepeinze. Maar het zijn geen politieke of economische of partij puzzels die hem kwellen, neen de man heeft het met heel wat lastiger dingen te doen. Zijn oogen rusten op de bladzijden van een opengeslagen boek dat tot titel draagt: „Hofgedachten”. Ir. Albarda maakt vóórstudies, staat er onder zijn portret, want zij zullen straks voor de eerste maal, sinds de partij in onze volksvertegenwoordiging haar intrede gedaan heeft, deelnemen aan de plechtige opening der Staten-Generaal. In welk costuum dit zal geschieden, in het galacostuum met de gepluimde steek en den degen op zij, of in stijve gekleede jas met hoogen hoed, of in colbert costuum met vilten hoed. 't Dient afgewacht, maar Van der Hem teekent den leider in gala. Maar ik geloof niet, dat zij in gala zullen verschijnen. De mannen van het ontwapeningsrapport met een degen op zij? De vertegenwoordigers van het proletariaat met gevederde steek. Ik kan het nog niet gelooven, of de Socialistische Kamerleden zijn geen vertegenwoordigers van het proletariaat meer, of het proletariaat bestaat niet meer uit socialisten. Maar in elk geval zal het een evenement zijn, wanneer al deze afgevaardigden straks de ridderzaal zullen binnen stappen. Maar dan zal daarin ook meteen uitgedrukt worden de geweldige afstand tusschen Domela Nieuwenhuis, den eersten vertegenwoordiger van het proletariaat, en de tegenwoordige heeren. Ik kan mij dan ook begrijpen, dat Van der Hem vlak naast de gevederde steek en statie degen en gegalloneerden rok van Albarda een portret van Troelstra heeft geteekend, maar een portret waarop de oude leider een gezicht zet, alsof hij op het punt staat, in tranen uit te breken of in lachen uit te barsten. Voortreffelijk heeft de teekenaar op dat gelaat uitgedrukt, wat er in de ziel van Troelstra moet omgaan op den 21 September. Want men kan van Troelstra zeggen, wat men wil, maar hij was de man, die de arbeiders kende en voelde, wat er in die arbeiderswereld leefde. Hij had greep op zijn volgelingen en nooit vergeet ik dien avond in Maison Stroucken in Amsterdam, waar hij debateeren zou met prof. Treub, den grooten Treub, zooals men hem later genoemd heeft. Wat was dat een geweldigen avond. Nog zie ik hem staan. Nog zie ik, hoe hij die opgepropte groote zaal onder de betoovering van zijn woord bracht. Nog zie ik hem als met een ouderwetschen geesel, het kapitalisme geeselen, het kapitalisme, dat eerlijk gezegd, in die dagen nog bitter weinig voor de arbeiders deed en dat eerst door den wetgever tot het wegnemen van allerlei misstanden moest worden gedwongen.
Nog hoor ik dat aangrijpende slotwoord, waarin hij voor menschen den socialistischen heilstaat teekende. De mannen zwaaiden met hun hoeden en petten, de vrouwen schreiden, en alsof de zaal instorten zou, zoo geweldig was het applaus. Troelstra heeft vooral in de eerste jaren met zijn menschen geleefd en daardoor heeft hij ook dien geweldigen invloed op hen gehad. Maar als men dien man in Maison Stroucken eens geprofeteerd had, dat 25 jaar later zijn volgelingen deel zouden nemen aan de plechtige opening van onze Staten Generaal, als men hem eens had gezegd dat zijn volgelingen dat zelfs zouden wenschen en begeeren, dat zij zoo verburgelijkt en vermaterialiseert zouden zijn, dat zij aan de verleiding van de gevederde steek en den gegalloneerden rok geen weerstand meer zouden kunnen bieden, dan had die man met een eed willen zweren, dat dat nooit en te nimmer geschieden zou. En als het zou geschieden, dat dan de partij op haar grondvesten daveren zou. En nu geschiedt het, en er gebeurt niets. De kamerfractie deelt het in „het Volk” mee en de partij reageert er niet eens meer op. Zoo natuurlijk en van zelf sprekend vindt men het blijkbaar, dat hun afgevaardigden dit doen. Maar de oude voortrekkers zullen toch op het sein wel meewarig het hoofd schudden en in zich zelf of tot elkander zeggen: Hebben wij daar nu zoo lang en zoo bitter voor gestreden; hebben wij daarvoor nu zooveel ontbering geleden en zooveel offers gebracht, dat onze oogen dit nog moeten zien? Er ligt voor die ouden iets weemoedigs in het aanpassingsvermogen, dat de jongeren blijken te bezitten tegenover de kapitalistische regeering en den kapitalistischen staat. De jongeren zijn geheel verburgelijkt, zeide mij laatst een veteraan uit die kringen. Die de vruchten van den kapitalistischen boom geproefd heeft, heeft tegelijk ontwaard, dat zij naar meer smaakten. En zelfs Troelstra is er niet aan ontkomen. Want toen in onze Tweede Kamer ter sprake kwam de vraag, of ook de ƒ 5000 der kamerleden niet zouden moeten verminderd worden, was bij de man, die zich met hand en tand daartegen verzette. Ja, sterker nog, uit die partij kwamen zelfs stemmen op, die wilden uitgemaakt zien of socialistische kamerleden meer dan 6 of 7000 gulden uit hun politieke functies mochten ontvangen, een voorstel, dat natuurlijk van de hand gewezen werd.
Wanneer de socialistische afgevaardigden op 21 Sept. hun intrede in de Ridderzaal doen, sluit zich een hoofdstuk en een zeer belangrijk hoofdstuk in de geschiedenis van de S.D.A.P. af, maar tevens begint een nieuw, dat tot opschrift draagt: van het vervloeien der partij. Want het Communisme zal er zij bij spinnen en de partij zal haar kracht verliezen, en hier velen zien afzakken naar de communistische gelederen. Opgaan, bereiken en verzinken, heeft Bilderdijk gezegd, en het is zonder twijfel op de S.D.A.P. van toepassing. Nog een stap: deelname aan de regeering en men is aan het eindpunt, precies als in Duitschland, in Frankrijk en België en in Engeland. Op den 21 September luidt er een klok in de S.D.A.P. met een heel somber geluid. Was het de ……

d. H. (den Haag)  J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen