Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De crisis in de Engelsche kerk

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De crisis in de Engelsche kerk

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

VII.

Tegenover de Evangelische partij stond de Hoog-kerkelijke partij (High Church partij) die hoofdzakelijk uit den hoogen adel en de hoogere geestelijkheid bestond. Zij zag ietwat van uit de hoogte op de evangelischen neer, bekommerde zich meer om de aarde dan om den hemel, om de glorie en macht van Old England, dan om de komst van Gods Koninkrijk, en had meer interesse voor politieke en economische vraagstukken dan voor kerkelijke en theologische. Zij was beslist anti calvinistisch en hield vast aan de verhouding van kerk en staat, zooals die historisch geworden was.

Omstreeks 1830 kenterde het getij ook in de Hoogkerkelijke partij en zoowel de breed kerkelijke partij als de bekende Oxford-beweging werden geboren. De breedkerkelijke partij is geworden de liberale partij in de kerk en in de theologie. Zij was vrijzinnig, maar niet zooals wij dat verstaan. Zij ging lang niet zoo ver als de vrijzinnigen hier te lande, waar de vrijzinnigheid van stonde aan meer rationalistisch gebleven was. Hoewel talentvolle predikers en theologen tot haar behoord hebben, is zij tegenover de beide andere altijd in de minderheid gebleven en in hot tegen woordige conflict is zij van ondergeschikte beteekenis.

Gansch anders staat het met de Oxfordbeweging, waarvan Hurrel Troude de stichter en de bekende Henry Newman de grootste opvolger was. De Oxfordbeweging moet gezien worden als een beweging, die zich zoowel richtte zoo tegen de Evangelische als tegen de breed-kerkelijke partij. Want beide partijen bedreigden de Anglicaansche kerk. De Evangelische partij zocht haar, in samenwerking met de Dissenters, te reformeeren in Calvinistische richting en daarmede de scheidslijn tusschen de Staatskerk en de vrije kerken uit te wisschen.

De breed-kerkelijke partij streefde naar heid op godsdienstig gebied, naar gelijke rechten voor protestanten en roomschen en naar zelfstandigheid van de kerk tegenover den Staat.

In Oxford, het bolwerk van de hoogkerkelijke partij, werden de gevaren, die de kerk van beide partijen bedreigden onderkend en eenige vooraanstaande mannen sloegen de handen ineen om deze gevaren aftekeeren. Wilde de Evangelische partij in Calvinistische richting, zij wilden van het Calvinisme niet weten en achtten dit het grootste gevaar, dat op kerkelijk gebied dreigde. Troude de geestelijke vader van deze beweging, schreef: „Ik begin de reformatie en de reformatoren hoe langer hoe meer te haten en ben er ten volle van overtuigd, dat de rationalistische geest, welke van hen uitgaat, de valsche profeet uit de Openbaringen is. De Reformatie noemde hij een been, „dat verkeerd gezet was en dat daarom eerst stuk geslagen moest worden én dan opnieuw gezet”. Het programma van de Oxford-beweging is dan ook meer katholiek dan protestant; daarmede werd een Reformatie in Roomschen zin en richting ingeleid. Het Sacrament des Avondmaals werd in het centrum van den openbaren eeredienst geplaatst en de zaligheid verbonden aan het eten en drinken van Christus' lichaam en bloed, terwijl groote beteekenis en waarde werd toegekend aan de apostolische successie, zooals die in het episcopaat tot uitdrukking kwam.

Met dit program, dat wij hier slechts in zijn hoofdzaken kunnen weergeven, begon de Anglo-Katholieke beweging in de Engelsche kerk. De voorstanders van deze beweging propagandeerden hnn denkbeelden door de bekende „Tracts for the time = tractaten met bet oog op den tijd”, waarvan velen door den bekenden Henry Newman geschreven zijn. Door een gedeelte van het publiek werden zij gretig opgenomen, maar zij riepen ook een stroom van onvrede wakker. Hier en daar kwam het tot botsingen tnsschen de voor- en tegenstanders van deze beweging. De pers wakkerde zoowel de beweging als het verzet tegen de beweging aan en op de straten weergalmde de kreet, die reeds meermalen in de geschiedenis van Engeland gehoord was: No poper = niet pausgezind.

Ondanks protest en verzet breidde de beweging zich uit, vooral toen een van de meest bekende en hooggeachte professoren, Edward Pusey, zich bij haar had aangesloten. Aanvankelijk had de beweging; in de kerk zelve vrij spel. De bisschoppen namen voor bet grootste deel een sympathieke afwachtende houding aan, totdat in 1841 het 90ste tractaat van Newman verscheen, waarin hij openlijk propaganda maakte voor een verklaring van de 39 artikelen van Westminster in zuiver katholieken geest.

Dat ging den kerkelijken autoriteiten te ver. De universiteit van Oxford verklaarde zich tegen de „tractaten” en de bisschop verbood hare verdere uitgave. Niet een van de bisschoppen viel de beweging bij, en gevolg daarvan was, dat zich onder de jongere geestelijken een beweging openbaarde om tot de Roomsche kerk overtegaan. In enkele jaren 1842—1846 verlieten ongeveer 200 geestelijken de Engelsche kerk. In 1845 was Henry Newman over gegaan, die later door Rome met den Kardinaalshoed werd begiftigd.

Toch was daarmede de beweging niet tot staan gebracht. Zij ging uit haar eerste in haar tweede stadium over. Het tractarianisme werd Puseyisme, omdat haar leider de bekende professor Edward Pusey werd.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 16 maart 1928

De Wekker | 4 Pagina's

De crisis in de Engelsche kerk

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 16 maart 1928

De Wekker | 4 Pagina's