De crisis in de Engelsche kerk

VIII.

Onder leiding van Pusey, die door zijn groote geleerdheid, zijn nobel karakter en zijn geweldige slagvaardigheid een man van grooten invloed was, breidde de Anglo-Katholieke beweging zich sterk nit. Onder leiding van den bekenden Dr. Chalmers, den Nukrer van de Vrije Kerk van Schotland, werd in 1846 de Evangelische Alliantie opgericht, die voornamelijk bedoelde front tegen de Anglo- Eatholiek e beweging in Engeland en tegen het veldwinnen van Home in andere protestantsche landen te maken. Maar voor Engeland heeft zij niet veel vrucht afgeworpen. Zij heeft de tegenstelling in de Engelsche kerk verscherpt en de Puseyisten tot meerdere activiteit geprikkeld.

Het proces Gorham is voor deze activiteit van groote beteekenis geweest. Gorham behoorde tot de linkergroep van de Evangelische partij en droeg inzake den doop de leer voor: „dat de geestelijke wedergeboorte niet door het sacrament gegeven of medegedeeld werd en dat mitsdien de kinderen in den doop geen leden van Christus en kinderen Gods werden gemaakt.” Deze opvatting was in strijd met hetgeen de Engelsche kerk inzake de doop leert Op grond daarvan weigerde de bisschop hem aan te stellen in Bramford-Streke. Gorham beriep zich op den Arches-Court, bet aartsbisschoppelijk gerechtshof; maar dit sprak den bisschop vrij en verklaarde inzake den doop, dat het de leer van de Eogelsche kerk was, dat de kinderen in den doop werden wedergeboren en wanneer zij stierven, zonder dadelijke zonden begaan te hebben, zeker zalig werden.

Daarmede was het katholieke element in de Sacramentsleer der kerk weer gehandhaafd, zoodat er groot gejuich was bij de Puseyisten en verslagenheid bij de Evangelischen. Maar Gorham ging van deze beslissing in hooger beroep bij de juridische commissie van den geheimen Raad, een zuiver Staatkundige instelling, en deze stelde de vraag precies omgekeerd : zij ging onderzoeken of de opvatting van Gorham een zoodanige was, dat hij daarom niet mocht aangesteld worden. Op den 10 Maart 1850 verklaarde deze Commissie, dat dit niet het geval was en Gorham moest aangesteld worden. Groote blijdschap bij de Evangelischen, groote verontwaardiging bij de Puseyisten. Groote vergaderingen werden gehouden, waarin geprotesteerd werd tegen de beslissing van deze commissie, waarin aangedrongen werd op de afschaffing van den geheimen Raad, op volledige scheiding van kerk en staat en op de beslissing van de Synode met bindende rechtspraak.

Teneinde den storm te bezweren, diende de bisschop van Londen Dr. Blomfield bij het Hoogerhuis een wetsvoorstel in, dat een reformatie van den Geheimraad voorstelde, dat tot een herstel van de Synode moest leiden en de kerk wat haar rechtspraak betreft in beginsel zou vrijmaken van den staat. In het Hoogerhuis vormden zich twee partijen, die onder leiding van Lord Derby, die den bisschop steunde eenerzijds, en onder die van den marquis van Landsdowne, die voor de rechten van den koning en het parlement in kerkelijke aangelegenheden opkwam, elkaar heftig bestreden. Gevolg was, dat het voorstel van den bisschop werd verworpen met 84 tegen 51 stemmen. De verwerping van dit voorstel bracht naar beide zijden groote ontevredenheid, want daarmede was de kerk bij vernieuwing weer het recht ontzegd om over haar eigen belangen te oordeelen en haar eigen leer vast te stellen.

Algemeen werd verwacht, dat de Puseyisten in grooten getale de kerk zouden verlaten en aanvankelijk scheen dat ook zoo. Enkele vooraanstaande geestelijken verlieten de kerk. Dr. Tounsend kwam op den avontuurlijken inval om den paus te verzoeken een algemeen concilie van de geheele christenheid bijeen te roepen en daarop de verschillende vraag- en twist punten, die de christenen onderling vasthielden, te behandelen. Hij had zelfs over deze aangelegenheid een onderhoud met den paus, die begrijpelijker wijze niet op zijn voorstel inging.

Van de zijde der Puseyisten werden allerlei pogingen aangewend om de aanstelling van Gorham te verhinderen en toen al deze pogingen schipbreuk hadden geleden, hielden zij op den 23 Juli 1850 een groote vergadering in de St. Marienshalle in Londen. De teeloop was zoo geweldig, dat de deelnemers in deze halle niet konden geborgen worden, zoodat er in een nabij gelegen perceel nog een tweede vergadering moest worden gehouden.

Pusey was een van de woordvoerders en verklaarde, dat de Staat zich een recht had aangematigd, om uitspraak te doen in geloofsaangelegenheden en dat recht bezat de Staat niet, en wanneer de Staat van dat recht geen afstand deed, zou de kerk genoodzaakt zijn, scheiding van kerk en Staat te verlangen. Heftig werd op deze vergaderingen geprotesteerd tegen de beslissing in zake Gorham, maar ondanks alle protesten werd Gorham in zijn ambt bevestigd.

Tal van geestelijken verlieten de kerk en gingen tot de Roomschen over. Andere Puseyisten, sinds lang het kerkelijk geharrewar moede, gaven thans gevolg aan een sinds lang gekoesterd voornemen en stichtten het Canterbury-Genootschap, dat grond aankocht op het eiland Nieuw-Zeeland. Op het laatst van Augustus in dat zelfde jaar verliet een schip met 600 personen bemand bet vasteland om naar Nieuw-Zeeland te verkuizen en daar den grond te leggen voor het Canterbury-Settlement, dat er beden ten dage zeer vele aanhangers telt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen