De Bondszegelen 51

Waarschijnlijk zou Luther nooit zoover van hét gezonde, schriftuurlijke standpunt zijn verwijderd, ware het niet, dat de tijdsomstandigheden ook hem hadden voortgedreven. Iedereen is tenslotte een kind van zijn tijd en wordt meer of minder beinvloed door de eeuw, waarin hij leeft. Zoo ging het ook Luther.
Hij leefde in den tijd van de beweging der wederdooperij, toen Schwenckfeldt en de Zwickausche geestdrijvers den Hervormer handen vol werk gaven.
Wat waren dat voor menschen en wat lichting stonden zij voor? Zij waren een soort hervormers, die evenals de socialisten in onze dagen met wapperende vanen en geweldig klaroengeschal een paradijsweelde aankondigden. Zij traden het eerst op in het stadje Zwickau, waaraan zij hun naam hebben ontleend. De stichter van deze secte was Nicolaas Storch, een wever, die het werk der Reformatie tot in den wortel aantastte, en die, hoe vroom ook, voor niets terugdeinsde om zijn doel te bereiken. De tijd, waarin hij optrad, leek gunstig. Luther toch was van het tooneel verdwenen en toefde als balling op den Wartburg. Zijn bezielende persoonlijkheid en zijn machtig woord behoefden de Zwickauers niet te vreezen. Had Luther altijd zich beroepen op de Heilige Schrift en was Gods Woord altijd richtsnoer voor heel zijn reformatorisch optreden geweest, de Zwickausche profeten kwamen met een ander fundament. Inplaats van den Bijbel moest een nieuwe openbaring licht verspreiden en Storch beweerde deze nieuwe openbaring te hebben ontvangen. De Engel Gabriël, zoo verzekerde Storch, was hem verschenen en had in een gezicht tot hem gezegd: „Gij zult op mijnen troon zitten”. Onder de volgelingen van Storch is vooral Thomas Munzer bekend, die meer dan alle anderen als prediker van „het nieuwe evangelie” bekend is. Dit nieuwe evangelie hield in alles, wat Storch verzekerde, dat hem door den Engel Gabriël geopenbaard was. Niet de Bijbel, want die was slechts een doode letter, doch de Geest in ons, moet ons den weg der waarheid leeren. Alle gezag en orde in Kerk en Staat moet omvergeworpen worden, want al deze beteugeling is uit de zonde en de zonde moet teniet gedaan worden. Er moet een rijk van heiligen zijn, en dan zal het Sion Gods op aarde herbouwd worden. Dit zou geschieden, als de menschheid zich niet meer bond aan den Bijbel, maar liet leiden door den Geest, die niet veel anders was dan de geest van Storch. Vooral gingen de Zwickauers heftig te keer tegen den kinderdoop, die ze als een uitvinding des duivels brandmerkten, en alle volgelingen van het nieuwe evangelie moesten zich dan ook opnieuw laten doopen, waaraan zij den bijnaam van Wederdoopers ontleenden.
Toen Luther in zijn eenzaam oord op den Wartburg van deze „nieuwlichters” hoorde en tevens vernam hoevelen ook in Wittenberg deze secte begonnen aan te hangen, meende hij, dat de tijd gekomen was, om als een andere Elia zich aan dezen Achab der beroering te vertoonen. Den eersten Maart 1522 verliet Luther den Wartburg en weldra ging zijn naam van mond tot mond. Zij, die gemeend hadden, dat het scheepke der Hervorming spoedig tegen de klippen zou stukstooten en in de kolken van partijstrijd zou tenondergaan, zagen niet zonder verbazing den man aan het roer treden, die het bijna reddeloos scheepke door de branding zou brengen in rustige haven. In die dagen is daghelder geworden, dat de Reformatie een macht is om saam te binden en te bouwen te midden van de woeling der geesten. En nu treft de manier, waarop Luther tegen die oproerige menschen, tegen deze dwaalgeesten optrad. Hij zocht zijn positie tegen hen niet te versterken door macht en geweld, maar in een rustig en waardig optreden met geen ander wapen dan Gods Woord. „Door het Woord,” zoo sprak Luther, „en niet door het zwaard moest de Hervorming zich uitbreiden. Indien ik geweld gebruiken ging, wat zou ik er door winnen? Uiterlijke vormen, schijnvertoon, menscheninzetting, huichelarij, maar geenszins oprechtheid des harten, geloof en liefde. Op het voetspoor van den Apostel Paulus vermaande hij zijn gehoor te bedenken, dat de wapenen in dezen krijg niet vleeschelijk, maar geestelijk moeten zijn. Luthers parool was hier: het Woord Gods moet luide worden gepreekt en aan dat Woord moet het worden overgelaten om in de harten te werken en wanneer het hart is veroverd, dan — maar ook dan alleen — is de mensch zelf gewonnen.”
Waarlijk, dit woord van Luther heeft ook voor het heden nog beteekenis en kan hen leeren, die meenen, dat wij b.v. in onzen strijd tegen Rome met geweld moeten optreden. De Reformatie heeft ons laten zien, dat Gods Woord het eenige middel is, om de harten te winnen en om Rome's leer en drijven te wederstaan.
Dit optreden nu van Luther tegen deze Zwickausche profeten of Wederdoopers, heeft hem er toe gebracht, om een bijzondere genade aan het sacrament toe te kennen. Verwierp de tegenpartij den kinderdoop, Luther ging nu zoo ver, dat hij de genade in de elementen zelf zocht. Niet gelijk Rome leerde, dat een verandering van elementen zou plaatshebben, zoodat wijn geen wijn meer bleef. Neen, volgens Luther bleef wijn wijn, een brood brood, en water water, maar de genade was toch in en onder en met het sacrament gegeven. En zoo heeft Luther in het laatste stadium van zijn theologische ontwikkeling het sacrament trachten te verheffen, maar dat is gegaan ten koste van het sacrament zelf. Immers, is in het sacrament de genade verborgen, dan geeft het sacrament de beteekende zaak; dan hebben wij geen teekenen en zegelen meer, maar de zaak zelf.
Apeldoorn
J.J. van der Schuit

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen