Sociaal Democratie en Christendom. (5)

Beginselen ontwikkelen zich niet zoo snel als wij menschen het ons voorstellen. Vandaar dat vele christenen aanvankelijk gemeend hebben, dat socialisme en christendom gemakkelijk konden samengaan en dat het eerste feitelijk een aanvulling en volmaking van het christendom zou kunnen worden.
Het christendom was ook niet alleen Jenzeitig, maar evenzeer Dieszeitig, d.w.z. het offerde het tijdelijke niet op aan het eeuwige en het verwaarloosde het tijdelijke niet voor het eeuwige.
Het christendom plaatste het tijdelijke en het eeuwige weer in de rechte verhouding tot elkander en hief het aardsche beroep op en stelde dit in het licht der eeuwigheid.
Daarbij had het Evangelie ook een sociaal element niet als iets aparts, maar als voortvloeiende uit de liefde tot den naaste en uit de gemeenschap der heiligen
Deze sociale zijde van het Evangelie kunnen wij vooral in de Bergrede vinden en de praktijk daarvan zien wij in de eerste gemeente. Daar zien wij het evangelie in zijn volle praktische toepassing en wij ontdekken, dat het sociale een wezenlijk element in het Christendom is, maar een element, dat telkens in het gedrang komt.
‘t Was reeds in gedrang tijdens het leven der apostelen. Wij kunnen dat lezen in den brief van Jacobus, waarin dit sociale element praktisch wordt uitgewerkt.
Maar de meeste christenen houden niet van Jacobus, omdat men voelt, dat, wanneer het daar voorgestelde praktijk moet worden, zij zich zelven moeten herzien in hun verhouding tot hun aardsche goed of tot het personeel, dat in hun dienst is en zij dientengevolge een wijziging in hun leven zullen moeten aanbrengen, die hun tijdelijke offers zal kosten.
En een christen heeft met niets meer moeite, dan om met het sociale element van het Evangelie in het reine te komen. Wij kunnen er prachtig over preeken en schrijven, lezingen houden en debatteeren, maar dat gaat alles nog buiten de beoefening om. Niet er over preeken of schrijven, maar zelf het voorbeeld geven, was van veel grooter beteekenis. Want de groote waarde van het Christendom voor het sociale leven wordt eerst daar openbaar, waar èn de Bergrede èn de brief van Jacobus in praktijk worden gebracht.
Daarom vermaant deze apostel
En zijt daders des woords en niet alleen hoorders.
U zelven met valsche overleggingen bedriegende.
Daarom zegt hij:
Dat het geloof, indien het de werken niet heeft bij zichzelven, dood is en hij vraagt: of dat geloof hem kan zalig maken. En laat ons nu maar eerlijk erkennen, dat het Christendom juist op sociaal gebied duchtig tekort geschoten is.
Dat de vermaningen in den brief van Jacobus helaas weinig ter harte zijn genomen.
Dat het in de praktijk heel sterk den indruk gewekt heeft, dat het meer Jenzeitig, dan Dieszeitig was en dat helaas de rijken en de armen elkander ook in hun Christendom niet hebben ontmoet
En zoo kon het gebeuren, dat het socialisme het Christendom wakker geschud en het aan zijn sociale roeping heeft herinnerd.
Dat de sociaal verdrukten en misdeelden, die zich gedeeltelijk reeds van de kerk hadden afgekeerd of slechts met een formeelen band aan haar verbonden waren, het socialisme als de dageraad van een nieuwe toekomst begroeten, ligt voor de hand. Want zoo werd het hun voorgesteld. En op zeer handige wijze maakten de propagandisten van deze nieuwe beweging gebruik van de nalatigheid van de kerk, doordat zij de kerk tegenover het Evangelie en het Evangelie tegenover de kerk plaatste, zoodat het inderdaad scheen alsof het socialisme een nieuw evangelie bracht.
Gevolg was, dat duizenden zich door den klank van dat evangelie lieten bekoren en zich aansloten bij deze nieuwe partij, in de overtuiging, dat hun sociale belangen daardoor beter zouden worden behartigd, dan door het Christendom, terwijl zij zich vleiden met de hoop, dat zij hun christendom, voor zoover zij dat nog bezaten, daarmede niet zouden verliezen.
Doordat zij niet konden doorzien de beginselen, die aan het socialisme ten grondslag lagen, meenden zij, dat hun geloof geen schade lijden zou, omdat de vrijheid van overtuiging in de nieuwe partij zou worden geëerbiedigd. Men sprak er niet over Godsdienst en Christendom en geloof, men handelde er alleen over de vraag: hoe de bestaansvoorwaarden konden worden verbeterd en de arbeider uit zijn sociale ellende kon worden opgericht.
Zoo zijn toentertijd vele zich nog christen noemenden in de S.D.A.P. beland met het noodlottige gevolg, dat zij er de laatste overblijfselen van hun Christendom in verloren hebben en volslagen „rood” geworden.
Ja, het is mij persoonlijk wel eens opgevallen, hoe juist degenen, die hun geloof er in verloren hadden, de meest felle vijanden van het Christendom zijn geworden en baanbrekers voor het socialisme.
En degenen, die hun geloof mochten bewaren, kwamen al ras tot de ontdekking, dat het toch niet zoo eenvoudig was om christen te blijven en tegelijk socialist te zijn; wat men aanvankelijk meende, dat gelijksoortig was, voelde men heel spoedig aan als ongelijksoortig te wezen.
De beginselen van het Christendom inzake het sociale vraagstuk waren gansch andere, dan die van het socialisme en zij voelden het telkens, dat er een conflict tusschen deze beiden bestond. En dat conflict werd scherper naarmate de beginselen van het socialisme zich langzaam begonnen te ontvouwen en deze eenvoudigen een vaag vermoeden kregen, dat er uit dit socialisme een geheel nieuwe levens- en wereldbeschouwing opkwam, vijandig tegenover die, waarin zij waren opgevoed en onderwezen; de levens- en wereldbeschouwing, waaraan het dogma der evolutie ten grondslag lag, waarin geen plaats was voor God als Schepper en waarin geen behoefte bestond aan Jezus Christus als Verlosser.

d. H. (den Haag) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen