Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Mr. Willem Bilderdijk (2)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Mr. Willem Bilderdijk (2)

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Om het leven en den arbeid van Bilderdijk recht te kennen en te waardeeren, moet hij bezien sworden in het licht van zijn tijd. Alle groote mannen dragen ’t stempel hunner eeuw. Alg God Zich instrumenten kiest tot vervulling van Zijn raad dan bekwaamt Hij ze niet slechts, maar wijst hun ook den tijd en de plaats van hun optreden aan. Denkt maar aan Mozes, Elia, Nehemia, Augustinus, Luther, Prins Willem I. Hoe blijkt deze wijsheid Gods ook in het leven van Bilderdijk, die mede onder den invloed van zijn eeuw gevormd is tot de taak, die hem wachtte.
De eeuw, waarin hij optrad, kenmerkte zich door een snel en diep verval op elk gebied. Het bloeitijdperk der Republiek was reeds lang afgesloten, toen ’t volk nog teerde op de vruchten in voorgaande tijden geoogst. De weelderige levenswijze deed denken aan een losbandigen zoon, die ’t vaderlijk erfdeel verbrast. Indië was de onuitputtelijke bron van een rijkdom, die slechts diende tot het inwilligen van allerlei dwaze begeerlijkheden. De inrichting der huizen, de meest verfijnde luxe in kleeding en onderhoud, verslond millioenen. Het huiselijk en maatschappelijk leven werd op Fransche leest geschoeid. Alles werd uit Frankrijk geïmporteerd: huisknechten en kameniers, musici en letterkundigen, kleermakers en kappers. De opvoeding der kinderen werd aan Fransche gouverneurs toevertrouwd. Het was alles Fransch wat de klok sloeg. Fransche kleeding en woorden, Fransche gewoonten en boeken. De Hollandsche Republiek was verfranscht. Wat Lodewijk XIV met de kracht van zijn machtig leger, in bond met Engeland, tevergeefs had getracht, gelukte aan den Franschen geest, om ons volk de meest knellende en vernederende slavenbanden aan te leggen.
Het was maar niet alleen de aristocratie, die zich aan de uitgieting van het vleesch overgaf, het volk volgde den van hooger hand aangewezen weg. Dr. A. Kuyper teekent het beeld van dien tijd met een krachtig woord: „door weelde verslapt, konden de spillebeenen de weelde niet dragen, en zoo lag ’t alles in ons eens zoo schoone vaderland in zelfversmading neer.”
Op het gebied van wetenschap en religie stond het er niet beter voor. Het was de eeuw der Aufklarung, die de begrippen „verlichting” en „beschaving” aan de markt bracht. Het rationalisme, gesteund door het naturalisme, dat in zijn gevolg het atheïsme meevoerde, was gezaghebbend. De denkwereld, zoowel de theologische als wijsgeerige, onderging den invloed van de „rede”, die den mensch tot rechter verhief over de geheimenissen Gods. De H. Schrift werd in haar oorsprong en inhoud aangetast en gedegradeerd tot een boek, waarin naast den goddelijken factor ook die van den mensch werd erkend. Vanzelf bleven de vruchten hiervan in kerkelijk-godsdienstig opzicht niet uit. Er trad een geestelijke verslapping in. Wereldgelijkvormigheid doofde het licht der godzaligheid. De prediking boette haar inhoud aan een vorm in, die meer naar den geest van dien tijd werd gepolijst. De werking des H. Geestes werd schaarscher gezien. De Kerk ging meer en meer gelijken op een lusthof, waarin alles kwijnt en verwelkt, waarin de dood nabij scheen.
Ook op het terrein van staat was de achteruitgang verontrustend. De regenten-macht leidde tot schromelijke willekeur. Het Huis van Oranje werd van zijn roemrijk standpunt verdrongen. Het volk was verdeeld in Patriotten en Oranjeklanten, die elkander op alle mogelijke wijze bestreden.
Er kwam een geest van ontbinding, die langzaam, maar zeker leidde tot ondergang. Nederland maakte zichzelf rijp voor het oordeel, dat in het Fransch geweld, het land zou neerslaan in diepe ellende. „Op de heuvelen rond de Seine-stad (Parijs) roken de gieren de lijklucht reeds die hier opging, en rekten hun roofhalzen naar ons vaderland uit.” (Dr. A. Kuyper). „Het wachtte op de sanscullottes en op Napoleon’s tiërceering.”
Het was de eeuw van Voltaire en Rousseau, en der Encyclopedisten, die de voorloopers waren eener revolutie, die Europa, en met haar ook Holland, op de grondvesten zou doen schudden.
Het was de eeuw, zoo typeerend geteekend door Charles Dickens: „Het was de beste der tijden, het was de slechtste der tijden; het was de eeuw der wijsheid, het was de eeuw der dwaasheid; het was de tijd van het geloof, het was de tijd van het ongeloof; het was het tijdvak van het licht, het was het tijdvak der duisternis; het was de lente der hoop, het was de winter van de wanhoop; wij hadden alles te verwachten, en wij hadden niets meer te verwachten; wij gingen allen rechtstreeks naar den hemel, wij gingen allen rechtstreeks in de tegenovergestelde richting; met één woord het tijdvak geleek zoozeer op het tegenwoordige, dat eenige der hardst schreeuwende „autoriteiten” er op stonden, dat ten goede of ten kwade, men niet anders dan in een overtreffenden trap van vergelijking er van spreken moest.
In deze eeuw werd Mr. Willem Bilderdijk geboren.

H. (Hilversum) G.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 8 mei 1931

De Wekker | 6 Pagina's

Mr. Willem Bilderdijk (2)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 8 mei 1931

De Wekker | 6 Pagina's