Kerk en staat

De vertegenwoordigers der groote staten hebben in Genève gesproken. Tardieu sprak het eerst, maar voor hij spreken zou, had hij de Fransche voorstellen voor de Ontwapeningsconferentie ingediend. Deze waren zoo zorgvuldig geheim gehouden, dat er niets van uitgelekt was. De publicatie daarvan is niet mee- en niet tegengevallen. Maar de vorm waarin zij vervat waren, heeft wat stof opgejaagd.
Er zit in de Fransche voorstellen zonder twijfel een openhartig element, d.w.z. een element dat suggereerend moet werken op de groote massa.
Want het kan niet worden ontkend, dat de Volkenbond tot nu toe niet veel gepresteerd heeft. De voorstanders mogen zijn beteekenis nog zoo hoog opvijzelen, wij zien in hem geen instrument, waardoor iets in het waarachtig belang van den wereldvrede zal worden verricht, om de eenvoudige reden, dat de leden onderling elkander niet vertrouwen.
Dat treedt weer zoo wonderlijk aan het licht in het geschil tusschen China en Japan. Een dag of wat geleden, vlak voor de opening van de Ontwapeningsconferentie, scheen het alsof nu de leden van den Volkenbond gemeenschappelijk tegen Japan van leer zouden trekken. De Engelsche minister sprak met een bewogen stem over het gevaar, waarin de wereld verkeerde. Frankrijk en Italië en Duitschland, ieder sloot zich aan. Schepen werden van alle deelen der aarde opgeroepen en naar Sjanghai gedirigeerd. Zelfs de vertegenwoordiger van Japan kon aanvankelijk de woorden niet vinden om iets te zeggen, zoo was de man overstuur, toen hij daar op eens de geheele westersche wereld dicht aaneengesloten tegenover zijn vaderland zag staan.
Wij dachten dan ook allen hier in het Westen, dat Japan wel een toontje lager zou gaan zingen. Maar jawel. Zij zijn nog een beetje harder gaan vechten en op het oogenblik is de toestand er heel kritiek, want ik lees zoo juist, dat de wapenstilstand, welke van 8—12 uur zou duren, plotseling verbroken is, doordat de Japanners 21 saluutschoten losten ter herdenking van de gronding van het Japansche keizerrijk. Onmiddellijk brak aan het Chineesche front een geweldig vuur uit alle wapenen los en ontbrandde de strijd plotseling opnieuw.
De Japanners trekken thans alle schepen en troepen bij Woesoeng en Sjanghai samen. Dat belooft dus wat. En de Chineesche Christen-generaal Teng, heeft aan de Nanking-regeering medegedeeld, dat hij naar Sjanghai vertrekt om daaraan den strijd tegen de Japansche troepen deel te nemen.
Maar wat is nu het opmerkelijke, dat er niet één regeering verder meer wat doet. Erger, de Amerikaansche regeering heeft op een vraag om den uitvoer van wapenen naar Japan te verbieden, geantwoord, dat zij daartoe niet overgaan zal. Prachtig is dat. Precies als in 1914. De westersche mogendheden kunnen den .oorlog van Japan tegen China heel spoedig doen ophouden, als zij maar eenparig weigeren kruit en lood aan de Japanners te leveren. Maar dat doen zij juist niet. Men doet juist het tegenovergestelde. En men weet heel goed, dat dit gebeurt.
Gevolg is dus dat er van den Volkenbond in zijn tegenwoordige samenstelling niets voor den wereldvrede te verwachten is. Wij zouden zelfs niet aarzelen de stelling te verdedigen, dat hij een gevaar voor den wereldvrede oplevert.
Nu wordt de machteloosheid van den Volkenbond allereerst toegeschreven aan het niet te loochenen feit, dat hij niet over een gewapende macht beschikt om daardoor kracht aan zijn opdrachten en uitspraken bij te zetten. Ieder voelt dat hierin een kern van waarheid schuilt. De wetgevende macht zonder de uitvoerende macht heeft niets te beteekenen. Daarom heeft Frankrijk van meet af aan er op aangedrongen, dat er een leger- en vloot-macht ter beschikking van den Volkenbond zou worden gesteld. Reeds in 1924 heeft Frankrijk in Genève daartoe een ernstige poging aangewend, maar deze is door het verzet van Engeland verijdeld. Maar men wist, dat Frankrijk dit denkbeeld nog steeds was toegedaan en zoodra er een geschikte gelegenheid zich voordeed, het ook onmiddellijk zou lanceeren. Als zoodanig heeft het ons ook niet verbaasd, dat het bij de ontwapeningsconferentie is ingediend.
De Fransche voorstellen bedoelen dus den Volkenbond in staat te stellen om overtreders van het Bondspact zoonoodig met de wapenen tot de orde te roepen. Ideaal gezien is dit een prachtige gedachte, wij voelen allen dat dit punt ontbreekt Had de Volkenbond een internationale marine gehad en deze had zich onmiddellijk in het oosten gestationneerd, het conflict in Sjanghai zou niet uitgebroken zijn en had hij een mobiel leger gehad, de strijd in Mandsjoerije zou waarschijnlijk voorkomen zijn. Oppervlakkig beschouwd zijn dus de Fransche voorstellen up to date.
Temeer, omdat Frankrijk zelf bereid is een deel van zijn leger en vloot ter beschikking van den Volkenbond te stellen. Men stelt dus niet alleen wat voor en laat de uitwerking aan anderen over, neen, Tardieu kon in zijn toelichting van de Fransche voorstellen Verklaren, dat hij namens de Fransche regeering iets kon aanbieden, dat den grondslag zou kunnen vormen van de internationale Volkenbondsweermacht.
Oppervlakkig gezien zou men dus geneigd zijn te zeggen laat men dit nu in Genève maar dadelijk in principe aanvaarden en een commissie benoemen om dit principe uit te werken en dan de Ontwapeningsconferentie sluiten.
Wij hebben geen oogenblik geloofd, dat dit gebeuren zou, om de eenvoudige reden dat niemand der aanwezigen dit voorstel vertrouwd heeft en de bekende Amerikaansche senator Borah, heeft zich onmiddellijk tegen het Fransche denkbeeld uitgesproken, omdat hij er een poging in ziet tot handhaving van de vredesverdragen en den daardoor geschapen toestand.
Van het Fransche voorstel komt in Genève niets terecht, omdat de Fransche bedoeling er duimen dik op ligt: Duitschland er onder te houden. Ik kan mij dan ook levendig voorstellen, dat men in de Duitsche delegatie woedend was, toen men van de Fransche voorstellen hoorde en het is een handige zet van Tardieu geweest, dat hij de conferentie daarmede op eens voor een feit geplaatst heeft, waarover zij zich zal moeten uitspreken.
Gelukkig heeft Brüning een zeer gematigde rede gehouden; naar men verneemt moet de Duitsche legatie er zelfs eenigszins verbaasd over zijn geweest, dat Brüning met geen woord op de Fransche voorstellen heeft gezinspeeld. Wij gelooven dat dit heel verstandig van hem geweest is. Ook John Simon, die namens Engeland sprak, heeft dit niet gedaan. Maar Grandi, die namens Italië sprak, heeft ze zonder ze nadrukkelijk te noemen finaal afgebroken en geheel andere lijnen voor de ontwapening getrokken.
De Fransche voorstellen zullen eens in de commissie worden bekeken en daar zal er wel heftig over gedebateerd worden.
Wij komen er later nog wel op terug, maar wij geven ze geen kans.
d. H (den Haag)                                                                           J.
 

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen