Kerk en Staat

Het berouwt ons niet, dat wij inzake de oplossing, die in Lausanne verkregen was niet al te zeer gejuicht hebben.
Wij waren n.l.van meet aan een weinig bevreesd, dat er wel wat meer gebeurd kon zijn dan ons werd medegedeeld.
De geschiedenis van verschillende conferenties heelt ons in dit opzicht wel het een en ander geleerd,
”t Gevaar schijnt groot, dat wanneer de leidende figuren van de internationale politiek elkander ontmoeten en veel „onder onsjes” met elkander hebben, er dan ook allerlei niet of wel bindende afspraken of overeenkomsten gemaakt of gesloten worden.
En nu schijnt dit ook in Lausanne gebeurd te zijn.
Wij hadden dit eerlijk gezegd ook verwacht. Want Amerika heeft aan de Conferentie geen deel genomen. Opzettelijk niet.
Het heeft de crediteuren van Duitschland rustig laten onderhandelen en beslissen, omdat het zich goed bewust was, dat niet Europa maar Amerika in deze kwestie het laatste woord sprak. Want de crediteuren van Duitschland zijn de schuldenaren van Amerika.
Gevolg is, dat de regeling die men met Duitschland getroffen heeft, zonder de medewerking van Amerika niet uitvoerbaar is. De consequentie van Lausanne was, dat Amerika nu even grootmoedig met de crediteuren van Duitschland zal handelen als zij tegenover Duitschland gehandeld hebben; dus de oorlogsschulden schrappen. Wanneer Amerika dit echter ”weigert, en er is veel meer vrees dat dit gebeuren zal, dan dat het tot kwijtschelding zal overgaan, dan is de consequentie, dat zij betalen moeten, terwijl zij Duitschland hebben vrijgesteld.
’t Was dus eerlijk gezegd, ondenkbaar, dat men deze mogelijkheid te Lausanne niet onder het oog gezien had en met het oog daarop maatregelen had getroffen.
Er was ook nog een andere mogelijkheid, waarmede men in Lausanne te rekenen had: dat de volksvertegenwoordiging in de verschillende landen de getroffen regeling niet zou goed keuren.
Het blijkt van achteren, dat men met deze twee mogelijkheden terdege heeft gerekend en met het oog daarop hebben Frankrijk, Engeland, België en Italië het volgende besloten:
„Het verslag van Lausanne wordt eerst van kracht na de in dit verdrag vermelde ratificatie. Wat de crediteurstaten aanbelangt, in wier naam dit document geparapheerd is, zal de ratificatie niet eerder plaats vinden, dan wanneer tusschen hen en hun eigen schuldeischers een bevredigende oplossing zal zijn bereikt.
Zij hebben alle vrijheid hun houding voor hun parlementen uiteen te zetten. In den tekst van het verdrag zal daarentegen niet naar deze overeenkomst worden verwezen. Wanneer in de toekomst een bevredigende oplossing van hun eigen schulden zal zin bereikt, zullen de onderteekenen de crediteurstaten overgaan tot ratificatie, waarmede dan het accoord met Duitschland rechtskracht zal ver-verkrijgen.
Ingeval een regeling der schulden niet bereikt kan worden, zal het accoord met Duitschland niet worden geratificeerd. Daardoor zou een nieuwe toestand ontstaan en de belanghebbende regeeringen zullen er over beraadslagen, wat dan moet geschieden, In dit geval zal de rechts-toestand van alle betrokken mogendheden weer dezelfde worden als voor het moratorium van Hoover.
De Rijksregeering zal van deze overeenkomst in kennis worden gesteld.”
Wie deze overeenkomst rustig gelezen heeft, moet onwillekeurig bij zichzelven gezegd hebben: Waar blijft nu de beteekenis van Lausanne. Precies!
En Herriot had volkomen gelijk, toen hij tegenover de journalisten verklaarde, dat, hoe het ook ging, Frankrijks positie in de laatste instantie aan alle kanten gedekt was, zoodat men zich niet ongerust behoefde maken. Natuurlijk niet, want wanneer er met Amerika geen regeling inzake de oorlogsschulden kan worden getroffen, laar dit land het volle pond blijft eischen, zuilen de genoemde mogendheden de overeenkomst van Lausanne niet aanvaarden en komt Duitschland weer onder de verplichtingen van het Young-plan. Dat is de conclusie.
Maar deze conclusie is onwaarheid.
Als Duitschland betaalt, betaalt het nooit meer dan 3 miliard. Maar wat men in Lausanne met Duitschland overeengekomen is, kan niet meer ongedaan gemaakt worden of men ontketent in Duitschland een storm zoo geweldig, dat de gevolgen er niet van te overzien zouden wezen.
Ik vrees, dat de crediteuren zich met al die „onder onsjes” en „overeenkomsten” leelijk in de vingers gesneden hebben.
Want Amerika moet van al die „overeenkomsten” niets hebben, ’t Begrijpt heel goed wat men in Lausanne bekokstoofd heeft. Niets anders dan op de een of andere manier Amerika dwingen om een streep door de oorlogsschulden te halen, die de crediteuren van Duitschland evenmin kunnen betalen als Duitschland zijn crediteuren.
Zoo staan de zaken.
En nu zal Amerika voor het geheel op moeten draaien. Daarom spelen al de schuldenaren van Amerika onder een hoedje en Engeland en Frankrijk zijn zelfs nog een stap verder gegaan, want zij hebben een soort van Entente cordiale in Lausanne gesloten, waarbij zij, volgens verklaring van den Engelschen minister van B. Z, zijn uitgegaan van de volgende beginselen:
1.   Het met volkomen openhartigheid uitwisselen van meeningen en het elkander op de hoogte houden van alle kwesties, die den Europeesche toestand betreffen.
2.   Samenwerken te Genève teneinde een billijke oplossing te vinden voor het ontwapeningsprobleem voor alle betrokken mogendheden.
3.   Samenwerken ter voorbereiding van de economische wereldconferentie.
4.   Tot aan het sluiten van een nieuw handelsverdrag iedere discriminatie te vermijden jegens elkander.
Italië en België en Duitschland zijn uitgenoodigd om zich bij deze Entente aan te sluiten, wat de twee eerste dadelijk gedaan hebben. Duitschland aarzelt en het zal verstandig doen, wanneer het zich met dat heele zaakje niet bemoeit. Laat Duitschland met zijn crediteuren niet in dezelfde boot gaan zitten, want dan kan het er mee vergaan als de Amerikaansche storm straks losbreekt.
Want die blijft niet uit, Hoe men daar te lande over dit „politieke en diplomatieke gekonkel” denkt, moge blijken uit den brief, die Hoover aan den bekenden senator Borah geschreven heeft en die aldus luidt:
„Ons volk heeft met bevrediging kennis genomen van de regeling van politieke en oeconomische Europeesche vraagstukken, die een herstel van Europa in den weg stonden. De gesloten overeenkomst beteekent een werkelijken vooruitgang in het vraagstuk der herstelbetalingen en zij zal ongetwijfeld tot stabiliseering van den oeconomischen toestand bijdragen,
Ik wensch echter met nadruk vast te stellen dat geen der deelnemers van Lausanne de Vereenigde Staten om raad gevraagd heeft, zoodat wij door Lausanne geen enkele verplichting op ons hebben genomen. Ik wil niet veronderstellen dat het de bedoeling is van eenige te Lausanne gemaakte afspraak, om een gezamenlijk optreden van onze schuldenaars uit te lokken, maar wanneer men het zoo zou willen uitleggen, dan zal ik niet toelaten, dat het Amerikaansche volk tot eenigen stap in welke richting dan ook zou genoodzaakt worden, of dat eenige openbare of geheime combinatie van belanghebbenden invloed op onze politiek zou kunnen oefenen.”
Lausanne had wat kunnen worden, maar de heeren hebben zoo hartstochtelijk hun eigen belangen nagejaagd, dat het algemeen belang er door geschaad of bedreigd wordt. En dat zal zich wreken!

Den Haag.  

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen