Ds F.P.L.C.van Lingen. (6)

„Gedenkt uwer voorgangerer  Hebr. 13:7.
In de actie voor kerkherstel, die in 1886 tot de doleantie leidde, had Ds Van Lingen een werkzaam aandeel.
Jaren aaneen  had hij hiervoor den strijd aangebond.
De oprichting van het Gymnasium te Zetten was de vrucht van zijn ijveren voor reformatie. Met de „Vrienden der Waar-heid” zocht hij het heil der kerk in de her stelling der aloude gereformeerde belijdenis.
Het doel scheen meer en meer benaderd te worden, toen onder de suggestieve leiding van Dr A. Kuyper den 20en October 1880, te Amsterdam, de Vrije Universiteit werd gesticht. Haar grootsche taak zou liggen in de omvorming van den geest des volks, die in dien tijd beheerscht werd door de beginselen van het liberalisme.
Vrijmaking van geheel het leven, zoowel in kerk als staat, in maatschappij en gezin, op het terrein van wetenschap en kunst, zou dit instituut moeten bevorderen. De Universiteit was vrucht van een machtige, geniale gedachte.
De Vrije Universiteit werd ook door Ds Van Lingen met groote blijdschap begroet.Zij vormde de laatste etappe op den weg naar kerkherstel. De opleiding te Zetten zou haar bekroning te Amsterdam ontvangen. Zonder een academie, die op denzelfden grondslag stond, had het gymnasium te Zetten slechts een betrekkelijke beteekenis.
De oprichting der Vrije Universiteit bracht den strijd om kerkherstel in een acuut stadium. Het stormsein ging omhoog..
Maar als een krachtig kampioen verdedigde Ds Van Lingen het goed recht en het hoog belang der Vrije Universiteit tegenover allen, die aan particulieren het recht betwistten Hoogescholen te stichten.
Alles wees op een naderend conflict. De Vrije Universiteit zou weldra haar eerste candidaten afleveren, voor wie een plaats in de Ned. Herv. Kerk moest gezocht worden.
Maar voor deze candidaten had de Synode de deuren der Kerk gesloten door haar besluit, de candidaten in de theologie, die van de Vrije Universiteit kwamen, niet tot het proponents-examen toe te laten.
Tevergeefs was het verzoek tot de Synode in 1882 en 1885 gericht, dit besluit op te heffen. De deur der Ned. Herv. Kerk bleef voor de Vrije Universiteit gesloten.
Toen de hoofddeur der Kerk alzoo gesloten was, werd overwogen om, zoo mogelijk door een zijdeur, binnen te komen. Ds Van Lingen lanceerde de gedachte om langs een omweg de candidaten der Vrije Universiteit de Herv. Kerk in te voeren. Hij had het oog op de kerk in de Kaapkolonie, in Schotland en in België, die den weg tot de bediening des Woords in de Ned. Herv. Kerk in Nederland zouden openen door het „Colloquium dictum”.
Maar ook deze hoop strandde.
Zoo bleef tenslotte niets anders over dan te doleeren, dat zich uiten moest in een daad, waarvan het zoo vurig begeerde kerkherstel de vrucht zou zijn.
Het motief om tot een conflict met het „Syndicaal bestuur’ te komen, werd weldra gevonden in de beroeping van J. H. Houtzagers, candidaat der Vrije Universiteit, door de Kerk van Kootwijk. Aangezien het Classicaal Bestuur weigerde dezen candidaat te examineeren, werd een commissie saamgesteld, tot de examinatie van Kootwijk’s beroepen candidaat.
Deze commissie, waarin ook Ds Van Lingen zitting had, kwam tot dit doel den 20en November 1885 in het Militair Tehuis te Utrecht, saam, die na gunstig onderzoek candidaat Houtzagers tot de bediening des Woords toeliet.
Den 8en Januari volgde het beroep naar Kootwijk, dat door de Kerken van Nijkerk en Voorthuizen was geapprobeerd. Het Classicaal Bestuur schorste hierop aanstonds den Kerkeraad van Kootwijk. Zondag 7 Februari 1886 werd J. H. Houtzagers door Ds Van Lingen, te Kootwijk, bevestigd met Jeremia 17 : 16: „Een herder achter u”. Kort daarna werd Ds Houtzagers met zijn kerkeraad, per aangeteekende brief, medegedeeld, dat zij als leden der Ned. Herv. Kerk waren geschrapt.
In 1886 kwam ook Ds Van Lingen buiten de Ned. Herv. Kerk te staan. Met woord en daad verklaarde hij „geen de minste gemeenschap te willen hebben met de onwettige Kerkbesturen”, die daarop antwoordden met hem van zijn lidmaat-schap der Ned. Herv. Kerk vervallen te verklaren.
In zijn maandblad „Petajah” trad hij op als verdediger der doleantie, die steeds meer veld won. Bekend zijn uit dien tijd zijn geschreven leerredenen, die in de „ preekenbundels: „Uit de diepten”, werden opgenomen.
Tijd en krachten gaf hij voor wat hij meende het werk Gods te zijn.
Van lieverlede kwam er evenwel een kentering in zijn beschouwing over de doleantie. De practijk bleek hem niet in overeenstemming met de theorie. De geestdrift doofde van lieverlede, en teleurstelling en ontnuchtering volgde.
In hoeverre persoonlijke motieven hierin meespraken, ligt buiten onze beoordeeling. Eén der grieven, welke hij in dien tijd naar voren bracht, was de ruime toepassing van art. 8 der D.K.O., dat aan „singuliere” mannen den weg tot den kansel openzet, zonder dat zij wetenschappelijk gevormd zijn. z
De oprichting van het Gymnasium te Amsterdam, waarvan Ds Van Lingen voor zijn Gymnasium het ergste vreesde, deed aan de wederzijdsche verhouding, die reeds aan het verkoelen was, ook geen goed. Bovendien, persoonlijkheden als Dr Kuyper en Ds Van Lingen verdroegen zich niet naast elkander,
In 1891 voegde Ds Van Lingen zich bij de Christelijke Gereformeerde Kerk.

Hilversum.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen