Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De grondlegger van onze volksvrijheid

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De grondlegger van onze volksvrijheid

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Als het U is gegaan gelijk mij, dan hebt ge dezer dagen genoten, toen de dagbladen als om strijd den lof van Willem van Oranje hebben bezongen. Oranje zit ons volk toch nog in ‘t bloed, ook al willen gure machten het ons soms anders doen gelooven. Ik werd herinnerd aan de dagen, toen Troelstra en zijn legerscharen de vaan der overwinning meende te ‘kunnen dragen in het opvlammend vuur der revolutie. En het allerlaatste was, dat het groote en moeilijke woord moest gezegd: „wij hebben ons vergist”.
Ja de volksziel reageert steeds als ons Oranje-huis in gevaar komt, maar niet minder, wanneer dat Oranje-huis met het goud van dankbaar herdenken wordt omkranst. Wat mij het meest bij deze Oranje-hulde heeft getroffen is de bonte staalkaart, die hier te zien was.
De socialist bleef hier niet achter bij den anti-revolutionair, de gereformeerde bij den vrijzinnige, de liberaal bij den clericaal of Roomsche.
Wat vogels van diverse pluimage, die alle het lied ter eere van Willem van Oranje hebben willen aanheffen!
De socialist noemde dezen held een revolutie-man, die het eerst zich gesteld heeft tegen een gezag, dat het proletariaat wilde ten onder houden.
De anti-Revolutionair eerde Oranje als de grondvester van onze staatkundige en kerkelijke vrijheden.
De gereformeerde prees hem als geloofsheld, die het den nazaat getoond heeft, waarin eigenlijk het merg voor de ruggegraat eens volks is te vinden.
De vrijzinnige zag in Oranje de type der verdraagzaamheid, waardoor het hatelijk vuur van allerlei godsdienst en dogma-geschillen wordt gedoofd.
De Liberaal zong den lof van man met treeden blik, die zijn tijd ver vooruit was, en die niet kon zien, dat het volk zich om allerlei bijkomstigheden versplinterde.
En de Roomschen... maar die moeten hun mond houden. Zijn zij het niet, die het bloed van dezen Oranje op hun geweten hebben, en wat zouden deze clericale nazaten nu nog durven zeggen ter eere van den man, die door het schot van Jezuitisme viel. En toch, ja, ook de Roomschen zongen mede den lof van dezen grooten Nederlander en zij meenden daartoe evenveel recht te hebben als wie ook van ons Nederlandsche volk.
Wat mij betreft begin ik niet aanstonds met een oordeel over deze verschillende stemmen te vellen. Het zou den schijn kunnen wekken, dat ik en nog een paar menschjes alleen echte Nederlanders zijn, en dat alle anderen buiten dit kringetje het niet zijn.
Deze veelzijdige koren, die wij beluisterd hebben bij de Oranje-herdenking, wijzen er reeds op, welk een veelzijdig man Willem van Oranje geweest is. Zulk een man behoort niet aan een bepaalde groep, maar behoort aan heel de natie.
Daarmede wil ik niet gezegd hebben, dat allen, die zijn lof hebben bezongen, even dicht bij Oranje stonden. Er zijn er velen onder, die Oranje niet hebben begrepen. De Socialist begrijpt hem niet in zijn opstand tegen Spanje, en de Roomsche volgt hem niet in zijn strijd voor godsdienstvrijheid, en de Liberaal staat mijlen af van een geloof van Oranje, die heusch niet geleerd heeft, dat godsdienst alleen goed is voor de binnenkamer en het besjeshuis.
Nu verwondert mij niet, dat velen trots hun lof over Oranje, dezen Vader des vaderlands toch niet hebben begrepen.
Oranje immers is zelfs door zijn eigen tijdgenooten niet begrepen, ja, miskend. Wanneer prins Willem in den Raad van State in 1565 zegt: „Ik ben katholiek, en wil niet afwijken van het katholicisme, maar kan desniettemin niet goedkeuren, dat koningen naar hun eigen wil en bevel den godsdienst beperken binnen de grenzen, die zij verkiezen, om over het geweten hunner onderdanen te heerschen”, dan komt hij in verdenking bij al wat Roomsch is, en wordt hij al spoedig als een afvallige zoon der kerk gebrandmerkt.
Maar wanneer Willem van Oranje ook de rechten der Roomschen verdedigt dan scheldt een gereformeerd fanatisme hem „gemeene verrader”, „huurling van den paus”, „Dienaar van den anti-christ”, „Papist”.
Tusschen deze scylla en charibdis heeft Oranje het schip van staat gestuurd, wetende, dat gehoorzaamheid beter is dan offeranden. En dat kon hij, omdat hij was een man des geloofs, die trots smaad en hoon zijn weg ging, nooit zich zelf heeft gezocht, maar in zijn apologie schreef: „wat loon heb ik te wachten na mijn langdurige diensten en de bijkans volslagen schipbreuk van mijn wereldsch vermogen, tenzij dan de roem van wellicht ten koste van mijn leven U de vrijheid verworven te hebben”. Zich zelf vergeten om anderen ten zegen te zijn — ziedaar de geloofsleer, neen, de geloofspraktijk van Oranje.
Zulke geloovigen zijn er niet te veel. Wij hebben in den regel meer een blind en dor geloof, een formalistisch geloof, een geloof, zooals wel in den catechismus, maar niet in het hart is geschreven.
Oranje’s geloof was het geloof van de daad, was de stuwkracht in gansch zijn staatkundigen strijd. Wij hebben tegenwoordig wel partijen en partijtjes, maar waar is het geloof, dat eens Vader Willem bezielde?
Al durfde een man als Datheen den Prins een „atheïst”, een godloochenaar noemen, al hebben Roomsche schrijvers dezen groote niet minder geblameerd, zijn wachtwoord bleef „saevis tranquillus in Undis” d.i. gerust in het midden der grimmige golven.
Laat er ons uit leeren noch naar links, noch naar rechts af te glijden, maar het pad te kiezen en te houden, waarop deze Vader des Vaderlands, deze staatsman, dit kind van God, ons volk is voorgegaan.

A. (Apeldoorn) S.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 26 mei 1933

De Wekker | 4 Pagina's

De grondlegger van onze volksvrijheid

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 26 mei 1933

De Wekker | 4 Pagina's