Kerk en Staat

In een P.S. konden wij nog mededeelen dat de Landsbisschop van de Ev. Luthersche kerk in Pruisen, de vroegere Wehrkreispharrer Müller met algemeene stemmen tot Rijksbisschop gekozen was. Deze keuze werd na alles, wat er aan voorafgegaan is, verwacht, maar om de beteekenis ervan te verstaan, moeten wij in gedachten eenige maanden terug gaan naar den dag waarop ons geheel onverwacht werd medegedeeld, dat pastor von Bodelschwing tot Rijksbisschop gekozen was. Wij hebben ons toen niet slechts over deze keuze verbaasd, maar er aan toegegevoegd, dat wij vreesden, dat deze keuze door den Rijkskanselier Hitler niet zou worden goedgekeurd om de eenvoudige reden, dat zij geschied was, voordat de nieuwe organisatie, zooals die geprojecteerd was, door de 28 Landskerken was aanvaard. De vertegenwoordigers van die kerken hadden zich echter op het standpunt geplaatst, dat eerst de Rijksbisschop gekozen moest worden en wat onder zijn leiding na de uniformeering van de 28 Landskerken tot een Duitsch Nationale kerk moest plaats vinden. Maar dit niet alleen. Deze vertegenwoordigers waren in hun meerderheid nu bepaald niet anti-nationaal, maar zij zagen een gevaar in de beweging van de Duitsche christenen, die onder de energieke leiding van den Berlijnschen predikant Hossenfelder alle dagen in getalsterkte toenam.
Het is de vrees voor deze beweging geweest, die hen toen geleid heeft tot deze overijlde keuze, waardoor zij meenden de verkiezing van den nu gekozen Rijksbisschop te kunnen voorkomen.
Onze vrees is bevestigd geworden. Hoewel von Bodelschwing de benoeming aanvaardde, iets wat wij, gezien de situatie, niet hebben begrepen, werd zijn benoeming niet gesanctioneerd en de Rijkskanselier weigerde hem zelfs te ontvangen. Gevolg was dat er voor hem niets anders overbleef, dan te bedanken.
Dat pastor Müller, daarin gesteund door pastor Hossenfelder, in dit alles de hand had, lijdt geen twijfel. Van hooger hand werd toen eenvoudig gelast, dat de bestaande kerkelijke besturen zich eenvoudig moesten ontbinden en dat er beginnende van onderen af, eens nieuwe besturen overeenkomstig de nieuwe kerkelijke grondwet moesten worden gekozen. Feitelijk is dus deze grondwet aan de verschillende kerken opgelegd.
De uitslag der verkiezingen was, dat ongeveer ⅔ van het aantal uitgebrachte stemmen toeviel aan de Duitsche christenen, met het gevolg, dat zij de macht bij de verdere verkiezingen in handen hadden, zoodat de Nationale Synode, die uit 60 leden bestaan moest en de geuniformeerde Nationale Kerk vertegenwoordigde, geheel of voor het overgroote deel uit vertegenwoordigers van de Duitsche Christenen bestonden. Het zou te breedvoerig worden hier een beschrijvinq te geven van de wijze waarop de verschillende verkiezingen gehouden zijn, maar het feit kan niet worden geloochend, dat waar zich verzet tegen de regeeringsmaatregelen openbaarde, dit eenvoudig door middel van bedreiging werd gebroken. Op de vergadering van de Generale Synode van de oud-pruisische unie, kwam het tot zulk een heftige botsing, dat Dr Koch die de groep: „Evangelie en kerk” vertegenwoordigde met zijn mede-afgevaardigden de zaal verliet en het verder aan de vertegenwoordigers der Duitsche christenen overliet.
Toen dus de vertegenwoordigers van deze nationale synode die voortaan eens per jaar in Würtemberg samenkomen zal gekozen waren, stond de verkiezing van pastor Müller, die inmiddels reeds Landsbisschop van Pruisen geworden was, onomstootelijk vast.
Wij geven hier geen beschrijving van de plechtigheid, waarmede deze hooge vergadering geopend werd. De Duitschers hebben nu eenmaal de bijzondere gave om zulke vergaderingen „indrukwekkend” te maken, en uit de beschrijving, die wij er van lazen, blijkt ook, dat het zonder twijfel indrukwekkend geweest is.
In de beroemde Slotkapel, aan welks deur Luther eenmaal zijn 95 stellingen sloeq, kwam de eerste Nationale Synode bijeen, die door den landsbisschop van Würtemberg Wurm geopend werd. Daarop ging de Synode in comité, waarin de verkiezing van den Rijksbisschop plaats vond en de drie leden door het ministerie werden aangewezen.
Om 6 uur namiddag kwam de Synode in openbare vergadering bijeen onder leiding van prof. Tetzer. Terwijl alle aanwezigen zich van hun zitplaatsen verhieven, deelde de voorzitter mede dat de vertegenwoordigers van de landskerken den landsbisschop Lüdwig Müller als Rijksbisschop was voorgesteld. Hij verzocht thans de Synode zich uit te spreken of zij daarmede accoord ging, waarop al de afgevaardigden hun ja-woord uitspraken. Onmiddellijk daarop zette het orgel en het koor een koraal in. Daarna vroeg de voorzitter of hij bereid was het ambt van Rijksbisschop te aanvaarden en overeenkomstig de grondwet van de Duitsch-Evangelische Landskerk, de plichten en zorgen van deze kerk op zijn hart en geweten te nemen als eerste Luthersche Rijksbisschop der Duitsche Evangelische kerk.
Daarop antwoordde hij met ja, ik wil het met Gods hulp.
Daarop sprak de Rijksbisschop een gebed uit, waarin hij de genade en hulp van God afsmeekte, opdat hij alzoo in staat mocht gesteld worden zijn gewichtvol ambt te vervullen.
Daarop nam hij het voorzitterschap der Synode over en noodigde toen den Landsbisschop Schöffel uit Hamburg voor de Lutherschen, den rector van het Seminarium Weber uit Münster voor de Gereformeerden; bisschop Hossenfelder uit Berlijn voor de Unionisten en als juridisch lid de advocaat Dr. Werner uit Berlijn uit om met hem in het Ministerium zitting te nemen. Deze verklaarden zich daartoe bereid en legden vervolgens den eed op de Grondwet af. Eindelijk nam bischop Hossenfelder het woord en dankte den Rijksbisschop in naam van de Duitsch Evangelische kerk en legde in haar naam de belofte van trouw af, dat hij besloot met de woorden: „Mijn Rijksbisschop Lüdwig Müller, wij begroeten u”. Een verslag van de zeer belangrijke rede die de Rijksbisschop daarop gehouden heeft, geven wij D.V. in het volgende artikel.

d.H. (Den Haag) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen