Kerk en Staat

Er begint een weinig teekening komen in het protestantsch kerkelijk van Duitschland. Wanneer ik de versch lende stemmen uit de Gereformeerde ken beluister, is men niet ontevreden den gang van zaken en men heeft in Weber een vertegenwoordiger in Rijksministerie, die met kracht voor rechten der Gereformeerde Kerken zal komen zoodra dit noodig mocht blijken. Maar de kerken zelf zitten ook niet 7 en 8 Oct. j.l, heeft de Bond van Evangelische en Geref. Kerken in Duitschland, in Hamburg vergaderd en men heeft daar nadrukkelijk verklaard, dat men niet in de Rijkskerk wenscht opgenomen te worden. Ook mag er niet getornd worden aan de Belijdenis, noch aan het presbyteriaal kerkrecht. Verder heeft de Bond iedere inmenging bij de verkiezing van ouderlingen en diakenen afgewezen en het recht der gemeente om haar eigen predikanten te kiezen, onverzwakt gehandhaafd.
Ook de Rijksbisschop heeft niet geaarzeld positie te kiezen tegen het drijven van de Duitsche Christenen, die op 13 Nov. j.l. in het Sportpalast een algemeene vergadering van de afdeeling Berlijn hielden.
De nat. soc. partijgenoot Schmiedchen sprak een openingswoord, gouwhoofdman dr. Krause hield een rede, waarna een motie werd aangenomen, waarin tot uiting wordt gebracht, dat een duurzame vrede tusschen gemeenten en geestelijken slechts kan worden tot stand gebracht door over-plaatsing of ontslag uit hun functie van alle geestelijken, die niet leidend kunnen of willen medewerken uit den geest van het nationaal socialisme aan de religieuze vernieuwing van het Duitsche volk en de voltooiing van de Duitsche reformatie. Van de landskerk wordt verwacht, dat zij de Ariërparagraaf ten spoedigste zonder beperking doorvoert, dat zij bovendien alle Evangelische Christenen van vreemden bloede in afzonderlijke gemeenten van eigen soort bijeenbrengt en zorg draagt voor de stichting van een Joden-Christenkerk, dat de landskerk als een Duitsche volkskerk zich van al het onduitsche in dienst en confessie vrij maakt en dat de Duitsche volkskerk ernst maakt met het stellen van een heroïsche Jezusgestalte als basis van een aangepast Christendom, waarin in plaats van de gebroken slaven-ziel de trotsche mensch treedt.
Dat was „uitdagende taal”. Dat was blijkbaar het sein tot den aanval en zij hebben daarbij stellig op den steun en de medewerking van den Rijksbisschop gerekend, die door hen op deze hooge plaats gebracht is.
Maar op dien zelfden dag was er door den Rijksbisschop een schrijven ontvangen van den bisschop van Chichester, namens den Universeelen Raad voor Leven en Werken, die het grootste deel van de christelijke kerken, behalve de Roomsche, omvat. In dat schrijven begint deze bis-schop te zeggen dat hij het groot ontwaken van het Duitsche volk met diepe sympathie heeft gadegeslagen. Hij verwelkomt het verlangen naar een voller leven en de overvloedige teekenen van een geestelijke beweging, waaraan de nieuwe ontwikkeling in de Duitsche kerken volgens hem uitdrukking geeft. Hij betoont zich dank-baar voor de boodschap uit Wittenberg van den 27sten September, waarin een nieuwe kameraadschap in geloof en offer en een nieuwe en eerlijke samenwerking met de Protestantsche kerken van andere landen onder de heerschappij van denzelfden eeuwigen God gevraagd werd.
De bisschop van Chichester drukt vervolgens den wensch uit, dat hij niet meer behoefde te zeggen dan dat, maar hij gevoelt zich daartoe nochtans verplicht. Hij verklaarde zich bewust, dat de kerk van Engeland op veel punten zwak is, maar omdat hij zich ook bewust is van de enorme verantwoordelijkheid die op de geestelijkheid ligt, kan hij zich niet weerhouden zekere elementen in de ontwikkeling van de nieuwe Duitsche Evangelische kerk aan te wijzen, die het Christelijke geweten ernstig verontrusten. Hij denkt daarbij voornamelijk aan twee dingen. Ten eerste de aanvaarding door de Pruisische en andere Duitsche synoden van de Arische paragraaf, die hem en ontelbare andere Christenen zeer geschokt heeft, omdat herders, beambten en leden van de kerk van hun plaatsen beroofd geworden zijn. enkel omdat zij van geboorte Jood of van Joodsche afkomst zijn. De bisschop uit zijn vreugde over het feit, dat een groote groep van hoogleeraren in het Nieuwe Testament op dit punt een openbaar protest uitgevaardigd hebben.
Het tweede punt is” hetzelfde, wat tweeduizend Duitsche dominees zoo duidelijk uitgesproken hebben in hun tot de nationale synode te Wittenberg gerichte verklaring, waaruit blijkt, dat op kritieke en belangrijke vergaderingen de tegenwoordige meerderheid aan de minderheid haar fundamenteele rechten op vrije uiting en vrij advies ontnomen heeft en dat het kerkelijke leven reeds- verscheidene maanden onder het dwangbeheer van een enkele groep in de kerk gehouden is. De bisschop vraagt namens den genoemden raad of het Müller niet mogelijk is om definitief te verklaren en door zijn optreden in practijk te brengen, dat zulk een onderdrukking van tegenstanders en zulk een discriminatie tegen leden der kerk van Joodsche afkomst onder Müller’s rijksbisschopschap niet meer zullen plaats hebben.
Aan het slot zegt de bisschop van Chichester nogmaals, dat hij in den geest van de oecumenische beweging heeft getracht te spreken, n.l. met al de openhartigheid noodig tusschen broeders, die, tot welke natie zij ook behooren, samen wenschen te werken voor de verzoening der volken en voor de gemeenschappelijke getuigenis voor de beginselen van de universeele kerk en het eenigzalig maken de evangelie van Christus.
Deze brief heeft zijn uitwerking niet gemist.
De lector. Dr Krause, die op de vergadering in het Sportpalast het woord gevoerd had, is door den Evangelischen Opperkerkeraad te Berlijn uit al zijn kerkelijke ambten ontslagen. Vervolgens heeft de Rijksbisschop, na eenstemmig besluit van het Rijksministerie, waartoe ook Dr Hossenfeller, de voorman van de Duitsche christenen behoort, een kerkelijke wet uitgevaardigd, met als inhoud dat alle besluiten en verordeningen van Duitsche Evangelische landskerken betreffende de rechtspositie van haar geestelijken en beambten, genomen sinds 1 Jan. 1933 buiten werking worden gesteld tot tijd en wijle een Duitsch-Evangelische rijkskerk-wet de materie nieuw regelt.
De Ariërparagrafen in de Pruisische kerk en in eenige andere landskerken zijn thans dus door ingrijpen van het kerk-ministerie met den rijksbisschop opgeheven. Dit wil niet zeggen, dat ze opgeheven blijven. De rijksbisschop en het kerk ministerie voeren als motief der opschorting aan, dat diverse wetten en bepalingen inzake de rechtspositie der geestelijken en kerkelijke beambten (o.a. ook de met name genoemde Ariërparagrafen) in verschillende landskerken op zeer uiteenloopende wijze worden geregeld, dat wanorde en onnoodig getwist daardoor in de hand wordt gewerkt en dat het Duitsche kerkministerie besloten is, deze zaken zelve en dan voor de geheele rijkskerk gemeenschappelijk te regelen.
Ook het Gereformeerde lid in het Rijksministerie heeft dezer dagen een zeer belangrijke verklaring afgelegd, die ons inzicht in de kerkelijke situatie van Duitsch-land zeer heeft verhelderd en waarop wij in een volgend artikel D.V. hopen te wijzen. Voorloopig gaat het dus wel den goeden kant uit en de verklaring van Dr Weber heeft ons daarin zeer versterkt.

d.H. (Den Haag) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen