Kerk en Staat

Wanneer wij op het einde des jaars nog eenmaal den afgelegden weg overzien, dan kan onze slotconclusie geen andere zijn als dat het jaar 1933 een bijzonder jaar geweest is; een jaar waarin gebeurtenissen hebben plaats gegrepen en veranderingen zijn tot stand gekomen, die feitelijk niemand had voorzien en bijgevolg niemand ook kan voorspellen waartoe zij in de naaste en verdere toekomst zullen leiden.
Wij hebben eenige jaren terug reeds aangegeven dat zich in onze westersche wereld twee machtige geestelijke stroomingen openbaarden, die voor niets halt zouden houden en die evenmin ook zouden onderdrukt kunnen worden: het nationalisme en het communisme. Het jaar 1933 heeft de waarheid daarvan afdoende bevestigd. Wij hebben toen ook aangegeven dat deze beide stroomingen uit het zelfde revolutionaire beginsel opkwamen en dat beide zich zouden richten tegen het thans bestaande parlementaire stelsel, dat daardoor ook zou worden opgelost. Wij hebben er verder op gewezen, dat het nationalisme en het communisme, hoewel uit den zelfden moederschoot geboren, elkander op leven en dood zouden bestrijden en dat in het eene land het communisme en in het andere het nationalisme zou overwinnen, al naar gelang de politieke situatie, maar vooral de religieuze en economische situatie was.
Het jaar 1933 heeft de waarheid van het toentertijd gestelde duidelijk aan het licht gebracht. Met 1933 is zoowel de overwinning van het Nationalisme als die van het communisme niet alleen in Europa, maar in de wereld begonnen. Dat is de groote beteekenis van het jaar 1933, Een beteekenis waaraan naar onze stellige overtuiging veel te weinig aandacht geschonken wordt, omdat men de dingen vooral in ons land eenerzijds veel te klein en anderzijds teveel van den buitenkant ziet. Wij nemen hier te lande alles nogal gemoedelijk op. Men stelt zich heel gemakkelijk gerust. Men overdrijft of men overschat. Men roept: Vrede! Vrede! en geen gevaar of men schreeuwt: moord en brand! Maar of wij het gelooven of niet, deze beide stroomingen gaan even goed door ons volk als zij gaan door de andere volken en zij zullen ter zijner tijd met niet minder kracht onder ons openbaar worden dan in andere landen.
’t Nationalisme triomfeerde in Duitsch-land in den persoon van Hitler. Slechts weinigen hebben in ons land in den volledigen triomf van Hitler geloofd en nu wij haar hebben aanschouwd zijn wij er heelemaal niet van geschrokken, maar nemen het heel gemoedelijk op. Vele menschen redeneeren er precies over of het een wolkje is, dat binnen een jaar of wat weer overdrijft. Maar zij die zich daarmede troosten zullen ontdekken dat het helaas een ijdelen troost is.
Men spreekt thans over het Nationalisme gelijk men in 1920—’30 sprak over het communisme. Hoeveel mannen van naam hebben daarvan den ondergang al niet voorspeld. Ik zou er hier een heel lijstje kunnen geven en…… hoe staat het met
het communisme in Rusland? Is het dicht bij den ondergang? Zij die vroeger den ondergang voorspelden verklaren thans, dat het er nooit zoo goed voorgestaan heeft in de wereld als thans. Maar daarover straks.
Men profeteert nu weer over Duitschland. Ze houden het daar niet, profeteert men. Men richt zichzelf ten gronde, Duitschland staat moreel geïsoleerd beweert een ander. „Het staat aan den vooravond van een staatsbankroet”, verkondigt een ander. Wij hebben in den loop der jaren geleerd wat al deze en soortgelijke profetien waard zijn,
Maar het feit kan niet geloochend worden, dat op dit oogenblik het vereenigde Duitschland de geheele Europeesche huishouding duchtig jn de war stuurt en niemand weet welke kant het uit moet. In Frankrijk stuurt men op een nauwer contact met Rusland aan. Chamberlain, in Engeland verwacht ook meer van een samengaan met Rusland, hoewel er zich krachtige stemmen tegen verheffen, Italië weet het nog niet. Oostenrijk weet het wel, maar het mag niet. En Hongarije weet het ook wel, maar het kan niet.
Wij zijn geen diplomaat maar wagen hier toch een voorspelling: men zal zich met Duitschland of met Rusland moeten verstaan in de toekomst. Wij zien geen derde. Nationalisme of communisme worden de groote tegenstellingen in de wereld van onzen tijd en geen land is er dat zich daaraan zal kunnen onttrekken, omdat in alle landen, ook in het onze, deze beide geestelijke stroomingen de hoofdstroomingen zijn, die straks tegen elkander zullen aanbotsen met een resultaat, dat wij niet kunnen berekenen nog vaststellen, maar dat wij zoowel in Rusland als in Duitschland kunnen aanschouwen. Want in Rusland heeft het communisme het Nationalisme vernietigd en in Duitschland heeft het Nationalisme het communisme vernietigd. Dat is het voorname gebeuren van het jaar 1933. Het Nationalisme en het communisme hebben daarin beide getriomfeerd en beginnen ieder vanuit hun eigen centrum hun overwinning uit te breiden. Duitschland heeft daardoor zijn eenheid naar binnen verkregen en is geestelijk verwant aan Italië, Oostenrijk en Hongarije. Vinden deze elkander dan is er in Centraal Europa een machtscentrum ontstaan, dat Frankrijk nopen zal aansluiting bij Rusland te zoeken en het zal de Kleine Entente, die ten Oosten van dit machtscentrum ligt, nauwer aaneen smeden en contact met Rusland doen zoeken.
Ruslands rol in de Europeesche politiek is in het jaar 1933 begonnen. Het is een glorie jaar voor het communisme geweest. De tocht van Litwinof naar en terug van Amerika waarbij hij telkens zorgvuldig vermeed met Berlijn in aanraking te komen, was een zegetocht en de erkenning van Rusland door Amerika heeft niemand voorzien. Langzaam maar zeker penetreert Rusland de geheele wereld en iemand die er goed mee op de hoogte was, deelde mij onlangs mede, dat de oorlog met Rusland voor Japan en China een levenskwestie was. Of zij vernietigen Rusland of zij zullen door het communisme vernietigd worden. Azië wordt communistisch en Europa nationalistisch, zoo definieerde deze de toekomst. Zelf kunnen wij het niet anders zien en het jaar 1934 zal ons niet anders te zien geven, dan een verdere doorzetting en ontplooing van deze twee beginselen in de menschheid met gevolgen, die niemand voorspellen kan.
Wij varen nog steeds in de mist en het oude jaar gaat aanstonds heen en hel nieuwe treedt er.voor in de plaats, maai niemand weet waarmede God het in zijn aanbiddelijke grijsheid en liefde belas) heeft. Maar het is een uitsprekelijke vertroosting, dat ook 1934 ons uit Zijne hand toekomt en staande op den drempel van het jaar 1934 stamelen wij:

Rust mijn ziel Uw God is Koning,
Wees tevreden met uw lot;
Zie hoe alles hier verandert
En verlangt alleen naar God.

d.H. (Den Haag) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen