Kerk en Staat

Wanneer wij de berichten over de kerkelijke toestanden en verhouding uit Duitschland lezen, moeten wij telkens denken aan het Lutherlied: „Een vaste burcht”. Heerlijk dat dit lied in dat land eenmaal geboren werd en dat zijn inhoud bevestigd is geworden, en naar wij stellig hopen, ook thans bevestigd zal worden.
Want in den kerkelijken chaos beginnen zich kosmische lijnen af te teekenen waarlangs de Nationale Duitsche kerk zich langzaam, maar zeker ontwikkelen zal.
Maar het gaat niet langs den weg dien de Duitsche christenen zich hadden voorgesteld. Die meenden dat men door overrompeling de bedoelde kerk zou kunnen te voorschijn brengen en dat het daartoe genoeg was zich van een meerderheid in de verschillende kerkelijke colleges te verzekeren om dan door de helft + 1 de Nationale kerk te laten proclameeren.
Maar opnieuw is weer gebleken, wat zoo herhaaldelijk in het verleden reeds gebleken is, dat men een kerkelijke eenheid wel kan dikteeren en proclameeren en constateeren maar dat men dan inplaats van een eenheid de verdeeldheid geschapen heeft.
Want er is ook nog een gemeente.
En met die gemeente kan men niet doen wat men wil, want als die voelt, dat haar leiders, heerschers en overheerschers, ja dwingelanden worden, komt zij in gerechtvaardigd verzet en die geheimzinnige wet, die deze levende gemeente ingeschapen is: „wij zullen Gode meer gehoorzamen dan de menschen” treedt dan onmiddellijk in werking en door de vitaliteit van het geloof wordt diezelfde gemeente dan bekwaam en vaardig gemaakt om te doen wat haar Koning wil. Dan gaan haar trouwe dienaren blijmoedig in de gevangenis, dan gaat de gemeenschap der heiligen onwederstandelijk functioneeren en de machthebbers en overheerschers worden met verbijstering geslagen. Dat is in de achter ons liggende dagen in Duitschland aan het licht getreden.
De weg naar de geestelijke eenheid begint zich af te teekenen, maar door welke diepten het nog zal gaan en welke offers er nog gebracht zullen moeten worden kan niemand zeggen.
Wel verwacht men op dit oogenblik ('t is nu 17 Januari) het aftreden van den Rijksbisschop, en dat zou stellig wel iets beteekenen, maar dat zegt nog niet dat von Bodelschwing dadelijk zijn opvolger zal worden.
De toestand is thans zoo, dat alle groepen de eenheid der kerk willen. In dit opzicht is er geen sprake van een nederlaag van het nat.-socialisme. Integendeel, Adolf Hitler heeft indertijd verklaard, dat een ding hem interesseerde, n.l. dat de Protestantsche kerk in Duitschland een werd. In dit opzicht staan alle groepen zonder onderscheid achter hem. En in de hoofdzaak n.l. de eenheid der kerk kan het nationaal-socialisme bogen op een zegen die onder de kerkelijke groepen ook innerlijk op overtuigende wijze aan den dag treedt. Dat in de kerk echter dictatoriale allures te minder nu ze tegen de wenschen en overtuigingen van de over-groote meerderheid ingaan niet geduld worden is eveneens duidelijk en dat het nationaal-sociaiisme het „Führerprincipe” in dit opzicht ziet schipbreuk lijden op de geestelijke vrijheid van den Christen is een nederlaag, die meer op het debet valt van het nationaal-socialisme zelf dan op het slachtoffer van het Führerprincipe Ludwig Müller.
Wat de Lutherschen betreft, met de meerderheid der kerk staat het zoo, dat degene, die door de Luthersche kerkelijke leiders aan den rijksbisschop werd voorgedragen voor benoeming tot kerkminister dr. Lauerer, de rector der Neuendettelsauer inrichtingen, geweigerd heeft dit ambt te aanvaarden, omdat bepaalde door de Luthersche bisschoppen voor de uitoefening van dit ambt gestelde voorwaarden door den rijksbisschop niet vervuld werden. De rijksbisschop kan inmiddels geen kerkminister benoemen dan op voordracht der bisschoppen. Zoodoende droeg Ludwig Müller de kerkministerlijke functie voor de Luthersche aangelegenheden „commissarisch” op aan ds Klein uit Grafengehaig in Opper-Frankenland, een vroegere leider der Duitsche Christenen in Beieren, doch te Weimer niet lang geleden uit deze beweging getreden. Ds Klein wordt echter door de Luthersche bisschoppen niet erkend.
Over de houding van de Gereformeerden hebben wij uitvoerige mededeelingen, want deze hebben een buitengewone Geref. Synode op 3 en 4 Jan. in Bannen gehouden, waar Dr Kolfhaus een voordracht hield over de kerkelijke gebeurtenissen van het jaar 1933 en prof. Karl Barth zijn in ons vorig nummer reeds gepubliceerde beginelverklaring voorlas. Daarop werden de besprekingen gehouden die tot resultaat hadden, dat de onderstaande resolutie met algemeene stemmen werd aangenomen.
De in vrije Geref. Synode vergaderde 320 Gereformeerde ouderlingen en predikanten uit 167 Evangelische gemeenten van Duitschland verklaren dat de door hen aangehoorde, door Prof. Dr Karl Barth opgestelde Verklaring over de rechte verhouding van de reformatorische behijdenis tot de Duitsche Evangelische kerk in dezen tijd aan de waarheid der H. Schrift beantwoordt en door hen dankbaar voor hun verantwoording wordt genomen.
Na uitvoerige besprekingen werd des middags van den tweeden dag besloten deze verklaring in naam der Synode aan den rijkspresident, den rijkskanselier en den rijksminister van binnenlandsche zaken te zenden met begeleidend schrijven.
Aan den rijksbisschop werd in een uitvoerig telegram het oordeel der Synode gemeld en inzonderheid geprotesteerd tegen zijn ingrijpen in het Christelijk jeugdwerk. De Synode, aldus het telegram, sloot zich wel aan bij de richtlijnen voor den jeugdarbeid welke het rijksministerie van binnenlandsche zaken 8 Juli 1933 uitvaardigde niet echter bij het ingrijpen van den rijksbisschop in het jeugdwerk en eischt dat de noodlootige gevolgen van dit onkerkelijk en onrechtmatig ingrijpen zoo spoedig mogelijk te niet gedaan worden.
Den 5den Januari, na afloop van de Geref. Synode, vergaderde te Barmen de Geref. Bond. Er kwam nimmer zulk een ontzaglijk aantal leden bijeen als thans, vast besloten om in eensgezindheid positie te kiezen.
Een eerste besluit luidde als volgt: „De Algemeene vergadermg van den Geref. Bond verklaart het lidmaatschap van de geloofsbeweging der Duitsche Christenen niet voor vereenigbaar met de belijdenis-grondslagen van den Bond. Leden van de geloofsbeweging der Duitsche Christenen houden als zoodanig op leden van den Geref. Bond te zijn.”
Een tweede besluit was, dat de Geref. Bond éénstemmig de op de beide vorige dagen door de Geref. Synode aanvaarde aansluiting aan Karl Barth’s „verklaring” ook voor de verantwoording van den Geref. Bond nam.
Gevolg van dit alles is, dat prof. Karl Barth thans leider is van het Gereformeerd kerkelijk leven in Duitschland.
En nu nog een bericht over de vergadering van Zaterdag 13 Januari in Berlijn, die op verzoek van den Rijksbisschop heeft plaats gevonden onder leiding van den Rijksbisschop. De overgroote meerderheid stond sterk afwijzend tegenover de geloofsbeweging der Duitsche Christenen, doch wil de eenheid bewaren en op dezen grond den vrede herstellen in de kerk. Positieve resultaten werden echter nog niet bereikt. De vergadering werd verdaagd tot vermoedelijk Zaterdag 20 Januari.
Wij vernemen nog, dat een beroep werd gedaan op kerkminister Weber om zich wederom beschikbaar te stellen voor dit ambt, doch Dr Weber verklaarde, dat onmogelijk te kunnen doen.
Wij hebben goeden grond om te gelooven, dat Dr Weber, nu hij als kerkminister is afgetreden, weer als director van de Theologische School te Elberfeld zal optreden.

d. H. (Den Helder), J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen