Veluwsche brieven

Het is reeds jaren geleden, dat Dr A. Kuyper de verhouding van de rechter- en linkerzijde in de Volksvertegenwoordiging karakteriseerde met het woord: „antithese”. Het woord wijst heen op een principieele tegenstelling, welke er b.v., is tusschen licht en duisternis, leven en dood. Hiermede doelde de leider der Antirevolutionaire Partij op een tweeërlei levens- en wereldbeschouwing, die lijnrecht tegenover elkander staat.
Toen Dr A. Kuyper herinnerde aan de antithese, raakte Holland in last. Een storm van verontwaardiging werd ontketend. Men schold hem als den man, die een wig in het volksleven sloeg door de religie in de politiek te mengen. Het waren inzonderheid de liberalen, die zich in hun teedere gevoelens beleedigd gevoelden. Naar het oude liberale standpunt moest de godsdienst tot de binnenkamer beperkt blijven, in geen geval moest men de religie overbrengen op het terrein van het publieke leven. Opgevoed in de leer der „gematigdheid en verdraagzaamheid”, eischten zij eerbiediging van andersdenkenden, ook al stonden dezen afwijzend tegenover het Christendom.
Alsof de geniale leider der Antirevolutionaire Partij de antithese gesteld had! Wat hij deed was slechts herinneren aan de principieele tegenstelling, die op elk terrein van het leven zich doet gelden. Het leven kan toch niet los van God gedacht worden? Van deze antithese lezen we reeds in de Paradijsbelofte, waarin de strijd wordt aangekondigd tusschen het „zaad der vrouw en het zaad der slang”. De antithese wordt gesteld tusschen Christus en Satan, kerk en wereld, zonde en genade. De antithese teekent zich van meetaan af in de historie der menschheid: Kaïn en Abel, de kinderen Gods en de kinderen der menschen, Ismaël en Izaäk, Ezau en Jacob. In later eeuwen voltrekt zij zich in Reformatie en Revolutie: komt de tegenstelling tusschen Christendom en Humanisme. Alwie niet onvoorwaardelijk buigt voor de souvereiniteit Gods, leeft uit den humanistischen wortel. Onverbiddellijk is het dilemma: God óf mensch!
Sinds de Fransche revolutie het humanistisch beginsel, dat naar zijn wezen anti-Goddelijk is, in het leven van maatschappij en staat overdroeg, teekent de antithese zich scherper af. De linkerzijde juichte te vroeg: „de antithese is dood!”, toen de coalitie verbroken was. De tegenstelling tusschen geloof en ongeloof worden niet verzoend dan in de overwinning van het Kruis. Maar zoolang de zonde heerscht, blijft de antithese, en ze zal zich scherper gaan afteekenen naarmate de historie haar einde nadert.
De antithese treedt in onzen tijd sterk op den voorgrond! De revolutionaire beginselen wonnen de laatste jaren merkbaar aan invloed. Het communisme zag zich den weg gebaand door het socialisme, dat op zijn beurt werd gebakerd door het liberalisme. Het communisme is vrucht van de consequente doorwerking van het humanistisch beginsel, en wat dit beteekent voor de kerk des Heeren bleek genoegzaam in de laatste decenniën. Het is de belichaamde haat tegen God en Zijn Gezalfde, de geest uit den afgrond.
Maar nog een ander gevaar dreigt, doch van een andere zijde. Tegenover de communistische terreur werd een krachtige vuist opgeheven. Het was het fascisme, dat in andere landen tot volkomen heerschappij kwam. Het trad in de bres voor de handhaving van het gezag, het riep op tot orde en tucht. En daardoor oefende het een suggestieven invloed op de massa. Duizenden gevoelden zich aangetrokken tot deze beweging, die met de pretentie optrad: de wereld van het communistisch gevaar te redden. Met name waren het de jonge menschen, en onder hen honderden van christelijke huize, die hun woord verpanden aan het fascisme. Er ging van deze beweging een bekorende invloed uit op jonge menschen, die met een hooggestemd idealisme een nieuwen heilstaat verwachten.
Men sluite het oog toch niet voor het gevaar, dat naar twee zijden dreigt. Velen, die het communisme willen bestrijden, sloten zich aan bij de gelederen van het fascisme. Oogenschijnlijk had het ook zooveel voor! Tot rechte beoordeeling der dreigende gevaren, vergete men niet, dat èn het fascisme, èn het communisme uit hetzelfde beginsel, namelijk, het humanistisch beginsel, opkomen. De een zoekt vrijheid van het individu met verkrachting van het gezag; de ander handhaaft het gezag, maar met de vrijheid aan banden te leggen. Beiden zijn uitersten. Maar van beiden heeft de kerk geen heil te verwachten. Het communisme streeft naar vernietiging van de kerk, als het machtsmiddel van het kapitalisme; het fascisme betuigt met groote woorden de handhaving der christelijke geloofs-en levens-leer, maar eischt onderwerping der kerk, of beter nog, oplossing der kerk in den allesbeheerschenden staat. De staat is eigenlijk doel en inhoud van de religie van het fascisme.
Tusschen Christendom en Communisme gaapt een onoverbrugbare kloof, maar niet minder staat het christelijk beginsel diametraal tegenover het fascistisch principe.
De antithese komt in steeds sterker mate tot openbaring in den strijd der geesten, in de worsteling in onze dagen, niet het minst in de verhouding van staat en kerk.

A. (Apeldoorn), G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen