Voor vijftig jaren. (12)

Zoo had dan in Juli 1886 Leiderdorp gebroken met de Synodale organisatie, en waren er nu 5 doleerende gemeenten,n.1. Voorthuizen, Kootwijk, Reitsum, Kollum en Leiderdorp. Deze gemeenten hielden 17 Aug. eene classicale vergadering. Den volgenden dag werd een propagandadag te Leeuwarden gehouden. In eene groote zaal kwamen op uitnoodiging kerkeraden en leden van Hervormde gemeenten saam. Zij moesten bewerkt worden tot doleantie over te gaan.
Immers ‘t liep niet hard met de doleantie. In ruim een half jaar tijds waren slechts 5 gemeenten los gemaakt uit het synodaal Verband. Toen wij in 1892 bleven voortbestaan als Christ Geref. Kerk en onze eerste Synode een half jaar daarna saamkwam, waren er reeds negen gemeenten en hun getal nam voortdurend toe.
Er was ook bij Hervormde predikanten en Kerkeraden wel sympathie voor de doleantie, maar verscheidenen zagen te-recht in dat doleantie tot scheiding van de Herv. Kerk zou leiden en daartoe waren zij niet genegen. Men had al zoo-vele jaren geroepen: Geen afscheiding, maar hervorming der kerk in de kerk, dat men wat huiverig was om te gaan dolee-ren. Daarom moest een propaganda-samenkomst gehouden. Ook prof. Hoede-maker was hier tegenwoordig, maar kon zich toch niet vereenigen met het principe dat plaatselijke gemeenten zich losmaak-ten uit het Kerkverband. Hij wilde wel, zooals thans nog vele Gereformeerde Bondsleden en Confessioneelen, reorganisatie van het kerkverband, maar geen losmaken uit het Herv. Kerkverband.
Hij keerde dan ook weldra aan de doleantie den rug toe.
Beter gelukte het personen en kerkeraden te beïnvloeden.
Spoedig daarop brak Gerkesklooster het Synodale juk. Op 10 November vergaderden de doleerende gemeenten te Leiderdorp en den volgen-den avond hielden zij eene ure des gebeds in de Hervormde Pieterskerk te Leiden. Nog altijd is het ons een wonder, dat de Hervormden hun kerk daartoe afstonden. En toch verwondert het ons ook weer niet. Bij vele Hervormden toch was geen klaar inzicht in de bedoeling der doleerenden. Dat deze eene verkapte afscheiding was en toch de afscheiding van 1834 ver-wierp, was nog niet helder. Immers die doleerenden verwierpen toch nog de Afscheiding en Dr. Kuyper noemde de kerk der scheiding „krank in den levenswortel”, zoodat vele Hervormden in de doleantie niets anders zagen dan een strijd voor Kerkherstel in de Herv. Kerk.
Later heeft een predikant der Geref.kerken bestreden dat Kuyper deze uit-drukking „krank in den levenswortel” anders bedoeld heeft, maar Dr. Kuyper heeft deze uitdrukking nooit gecorrigeerd. Ook het biduur in de Herv. Kerk te Leiden voerde nog niet tot uitbreiding der doleantie.
De predikant, die daar voorging, Ds.F.P L C van Lingen zag reeds spoedig in, dat het beginsel der doleantie niet recht was en ging over tot de Christ. Geref. Kerk in 1888.
Ook de emer..predikant Ds. Brouwer, die in Leiden gestaan had en eene voorrede schreef in de preek van Ds. van Lingen, bleef in de Herv. Kerk.
Het beginsel der doleantie, dat men in de Herv. kerk bleef, al wierp men het synodale juk af, werd in alles gehandhaafd, tot zelfs in de classicale verdeeling.
Al telde men in December nog slechts 6 gemeenten, de Kerk bleef verdeeld in 44 classes, zooals de Herv. Kerk bezat.
Al had alleen classis Dokkum drie doleerende kerken, Friesland bleef bestaan uit 6 classes op hoop van uitbreiding. Toen in 1892 het getal doleerende gemeenten was uitgebreid, bestond de provincie Drenthe uit 2 classes, waarvan classis Assen één, en classis Meppel twee ge-meenten telde.
Zoo waren dus in 1886 zes doleerende Kerken ontstaan. Niet de Herv. Kerk was tot reformatie gekomen, neen, zij was ge-bleven wat zij was, doch zes gemeenten en vijf predikanten hadden het synodaal be-stuur gehoorzaamheid ontzegd.
Nu was echter in 1883 reeds eene samenkomst gehouden in Frascati te Amsterdam, onder leiding van Dr. A. Kuyper. Daar was reeds besloten bijaldien het zou komen tot afwerping van het synodale juk er doleerende gemeenten zouden gesticht worden en werd Amsterdam aangewezen de kerken tot een nieuwe conferentie saam te roepen.
Zoo werd in 1883 reeds in beginsel tot doleantie besloten. Het program werd klaar gemaakt en wachtte nu slechts op uitvoering. Zou Amsterdam tot de nieuwe conferentie oproepen, dan moest er eerst in Amsterdam eene doleerende gemeente worden geformeerd.
Dit geschiedde in December 1886.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen