Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Het 3e Eeuwgetij der Utrechtsche Uninversiteit(2)

Bekijk het origineel

Het 3e Eeuwgetij der Utrechtsche Uninversiteit(2)

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Vanaf de vroegste tijden wordt Nederland met eere vermeld in de annalen der wetenschap. De overheersching door de Romeinen in de eerste eeuwen van onze jaartelling legde den grondslag eener cul-tureele ontwikkeling, -waarop na de invoering van het christendom wordt voortgebouwd. Onze taal laat in verschillende woorden den invloed der Romeinsche beschaving nog duidelijk zien.. Toen ook onze voorvaderen zich bogen voor het Kruisevangelie, werd Utrecht het centrum van de christelijke religie en cultuur.
De kerk voert de heerschappij, niet het minst over het maatschappelijk leven, en onder haar invloed ontwaakt de drang naar wetenschap, die scholen doet verrijzen, Het onderwijs staat onder de leiding der kerk, en de kloosters worden weldra de schuts der wetenschap.
Reeds in de 8e eeuw worden in het Sticht de z.g.n. ,.Kapittelschol en” gesticht, oorspronkelijk bestemd tot vorming der geestelijkheid, maar ook leeken worden onderwezen in de klassieken, wiskunde en andere vakken van wetenschap.
De invallen der Noormannen bedreigen het christendom met ondergang. In 857 gaan een tweetal kerken, de St. Maarten en St. Salvador, in vlammen op, de Kapittelscholen worden puinhopen.
Eerst in de 10e eeuw kan aan herstel van kerken en scholen worden gedacht. De naam van Bisschop Balderik is verbonden aan den herbouw der kerken, die met de stichting van drie nieuwe collegiale kerken uitgebreid worden. Ook de scholen worden gerestaureerd en uitgebreid. Met kracht wordt de verzorging van het onderwijs ter hand genomen. In 1474 werd de Hiëronymusschool geopend, die den weg gebaand heeft voor het universitair onderwijs in Utrecht. Deze school, ingericht naar de Fraterschool van Deventer, opende de colleges in de klassieke talen, geschiedenis, wisen natuurkunde, en werd weldra een sieraad der wetenschap. Bisschop David van Bourgondie trad op als de beschermer van wetenschap en kunst en zoo werd Utrecht een „paradijs vol weelde”, zooals Vondel het uitdrukte. Maar de Hiëronymusschool was slechts pleidingschool. Ze bezat niet de bevoegdheid om aan hare kweekelingen het doctoraat uit te reiken.
Om dien wetenschap te verkrijgen moesten de studenten in het buitenland de hoogeschool bezoeken, wat veel kosten en ongerief met zich bracht.
Inmiddels had de Renaissance, d.i. de herleving der klassieke wetenschap, ook Nederland binnen haar invloedssfeer getrokken. De wetenschap, die het domein der kloosters was, werd meer en meer publiek bezit. De Reformatie, die naar, eisch der H. Schrift, aan elk levensterrein eigen souvereiniteit aanwees, ontsloot de poorten der wetenschap voor allen zonder uitzondering.
Ook Utrecht werd aangegrepen door den nieuwen geestesstroom Als een akker was de stad toebereid vooi het zaad der „nye lehre”. De reformatie voltrok zich binnen haar muren in kerk en school.
Onder het bestuur van den graaf van Leicester, afgezonden door Elisabeth, koningin van Engeland, tot redding der kerke Gods, werden in 1586 in Utrecht de „Kapittelscholen” opgeheven, alleen de Hiëronymusschool werd gehandhaafd als instituut voor het universitair onderwijs De pogingen reeds in 1470 gedaan om in. het Sticht een universiteit op te richten werden hernieuwd. Maar ook nu schenen de plannen schipbreuk te zullen lijden Het ideaal scheen te hoog en te ver.
Utrecht, de stad der „Unie”, gevoelde zich achtergesteld bij Leiden, waar in 1575 reeds een hoogeschool was gesticht.
Franeker kreeg in 1585 zijn Friesche academie, Gelderland verzorgde het hooger onderwijs sinds 1600 te Harderwijk, en ten laatste werd Groningen in 1614 tol een academiestad verheven.
Alleen Utrecht, eens de bakermat der wetenschap in Noord-Nederland, bleef verstoken van een hoogeschool.
Toch scheen in de jaren 1586—1587 het ideaal bereikt te zullen worden. Er bestond namelijk bij Leicester het voornemen om de Leidsche Hoogeschool naar het Sticht te verplaatsen. In de jaren 1582—1583 stond de academie in de Sleutelstad er zeer slecht voor. Het aantal studenten liep onrustwekkend terug. Daarbij kwamen de geschillen tusschen de verschillende professoren en de vroedschap. Het werd den Rector euvel geduid, dat hij zoo dikwijls het hof van Leicester bezocht; de professoren werden door de curatoren berispt wegens het onvoldoend college geven.
Maar de diepere oorzaak der conflicten moest elders gezocht. Het was toch een publiek geheim, dat de regeering te Leiden allerminst met Leicester dweepte. Integendeel, de graaf meende redenen te hebben voor zijn vermoeden, dat zijn goede naam door Leiden was aangetast. De graaf was ondanks alle schittering, die velen fascineerde, een man met een enghartig karakter, spoedig gegriefd en bedacht op wraak.
En waarin kon hij de stad, die hij haatte, meer treffen dan haar van haar hoogeschool, haar blijdschap en kroon, te berooven?
En dan, Utrecht was de burcht zijner sterkte. Men zwoer bij den graaf van Leicester. en hier werd hij door de predikanten aan het volk voorgesteld als een Mozes, die de verdrukte Kerk zou redden.
Maar Utrecht had zich te vroeg verheugd!
Leiden behield zijn hoogeschool !

A.(Apeldoorn)

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 5 juni 1936

De Wekker | 4 Pagina's

Het 3e Eeuwgetij der Utrechtsche Uninversiteit(2)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 5 juni 1936

De Wekker | 4 Pagina's