Groen en de praedestinatie

Wij hebben in ons land verschillende groepen, die in haar bonte schakeering zich allen op Groen van Prinsterer beroepen, Het schijnt voor velen het Schibboleth der rechtzinnigheid en het geijkte standpunt der politiek te zijn, als wij den naam van Groen van Prinsterer slechts kunnen inschakelen.
Ik heb mij echter meermalen bij de bestudeering van Groen afgevraagd, of velen, die zich zoo gaarne met den naam van Groen dekken om, hetzij hun profetenmantel of hun politiek gewaad te typeeren, Groen zelf wel ooit gelezen hebben. Ik zou kunnen herinneren aan de strijdvraag over vrijheid van Godsdienst, die blijkbaar thans weer wordt gesteld. Indien er iemand is, die voor deze vrijheid heeft gestreden, dan is het Groen van Prinsterer.
Maar het is thans een ander punt, dat mij heeft getroffen. Het raakt het stuk der uitverkiezing, een leerstuk, dat tegenwoordig nog al eens onder ons genoemd wordt, en dat vooral door „De Saambinder”, het leidend Orgaan der Gereformeerde Gemeenten, op een wijze wordt belicht, die den toets der Gereformeerde confessie niet kan doorstaan.
Deze Gereformeerde confessie te handhaven was de eer der mannen uit de Afscheiding en nu zal ik, met alle respect, die een staatsman als Groen toekomt, niet mogen verheelen, dat op het punt onzer confessie Groen niet zonder protest kan worden aanvaard. Het betreft het punt, dat het hart der gereformeerde waarheid is genoemd nl. de uitverkiezingsleer.
De wijze, waarop Groen van Prinsterer zich hierover heeft uitgelaten, de taxeering onzer belijdenisschriften op dit bepaalde punt, en de tegenstelling, die hij hier opriep tusschen uitverkiezing en Evangelie getuigde niet van een diep gereformeerd besef.
In een opstel van Groen van Prinsterer, verschenen in het Tijdschrift „De Vereeniging” en dat getiteld was: "de Formulieren en het regt der Hervormde Gezindheid” werd een sterken aanval gedaan op de Afscheiding. De mannen der Afscheiding worden daarin genoemd: „ijverige voorvechters van Formulieren-rechtzinnigheid” en dan gaat Groen op blz. 130—132 aldus voort:
Laat ons zien, wat de meesten dezer ijverige voorvechters van Formulieren-rechtzinnigheid hebben gedaan. Datgene, wat nooit door de Vaderen, op wie zij het oog hadden, verricht is, datgene, waartegen de Vaderen, als berispelijk en gevaarlijk, gewaarschuwd hebben. Als ware het om de woorden en de wetten Gods te doen, zijn zij blijven hangen aan een woord, aan een letter, aan een titel, zij hebben de schriftuurlijkheid der waarheden nauwelijks erkend, waar zij niet in den formulierenmantel waren gehuld. Nog meer, omdat, tengevolge der bijzondere lotgevallen van onze kerk, de praedestinatieIeer eene voorname plaats in hare symbolische boeken bekleedt, heeft men zich bijkans geërgerd aan elke verdediging van het Evangelie, waarbij het leerstuk, dat vóór twee eeuwen aan de orde van den dag was, niet weder aan de orde gesteld, of niet in eiken vorm en eiken regel der Contra-remonstrantsche taktiek in acht genomen en gevolgd werd. Ja zelfs, indien ik wel onderricht ben, uit voorliefde te dezen opzichte, heeft men voor schoolboekjes gezorgd, waarin deze verborgenheid der Heilige Schrift in de kaleidoscoop van een aantal leeslesjes is vertoond, waarin zij, als de onvervalschte melk misschien, waarvan de Apostel gewag maakt! aan de beklagenswaardige kinderkens opgedischt wordt”.
Zie, zoo kan een gereformeerd man in hart en nieren nooit schrijven: Voor zulk een is het onmogelijk om het st,ik der uitverkiezing op zulk een oppervlakkige manier te belichten. Het zegt ons, dat Groen van Prinsterer, hoe groot Staatsman hij ook was, voor velen, die hem thans met den mond roemen, niet de man zou zijn om hem te volgen. Ach, onze tijd leert het zoo duidelijk, dat wij zoo gemakkelijk de graven der profeten bouwen; Groen leert mij, dat ik onderscheid moet maken tusschen den staatsman en den kerkelijken belijder, tusschen kerk en politiek, tusschen, wat ik eenerzijds anti-Revolutionair, en anderzijds Evangelisch-irenisch zou kunnen noemen.
Als Anti-Revolutionair Staatsman scharen wij ons aan Groens zijde, als Gereformeerde belijder niet. Leerrijk voor onzen tijd!

A. (Apeldoorn) S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen