De Oxford-groep (1)

Eer ik tot mijn aangekondigde nieuwe artikelenreeks overga, wil ik eerst enkele artikelen ten beste geven over de Oxford-beweging.
Wij herinneren ons zeker nog wel, hoe reeds lang geieden Ds. Salomons zijn slagvaardige pen in dienst van zijn helder verstand stelde, om over de Buchman-beweging (zoo wordt ze ook wel genoemd) ons in te lichten en voor te lichten. Ah naar gewoonte deed hij het op voortreffelijke wijze. Het zou dus geen zin hebben, er nu weder over te gaan schrijven, ware het niet, dat inmiddels heel ons land in beroering gebracht was geworden door de jongste Pinkster-gebeurtenissen inzake deze Groep, ons allen wel uit de bladen bekend! Ik ga n.l. van de veronderstelling uit, bij deze artikelen, dat wij op de hoogte zijn van onzen tijd ten deze, en ga dus niet in den breede alles ophalen wat historisch en bekend is. Onze bedoeling is thans, om over dit actueele optreden en over de gebeurtenissen daar rondom iets te schrijven. Temeer daar door dit alles wij zoo van nabij er mede in aanraking zijn gekomen, dat we tot spreken en schrijven gedrongen worden. Daarbij zijn allerlei nieuwe gegevens aan de orde gekomen, door het geschrijf over en weer in de pers over deze Groep; door persoonlijke ontmoetingen er mede, door tal van brieven die wij, tot uit Frankrijk toe er over ontvingen, — kortom er is als een nieuw veld van actie geopend en zal het allicht dienstig zijn, onze lezers nader met voorlichting ten deze te dienen. Vooraf een vriendelijk verzoek: men spare mij correspondentie; ik heb al zooveel in mijn bezit, dat verdere bijdragen niet op behandeling mogen rekenen; het zou voor kennisgeving aangenomen moeten Worden. Nieuws zal men ons ook weinig kunnen leveren. Want van pro en contra literatuur in boeken, brochures, bladen, tal-looze brieven enz. heb ik nu wel voldoende kennis genomen.
Sta mij toe, nu een critisch oordeel te geven. En dus ter zake.

„Nieuw Nederland loopt vanstapel.“

De met deze woorden onlangs aangekondigde actie der Oxford-beweging in Nederland is ons zeker niet onbekend. Ons land is met kleurige reclamebiljetten als over plakt geworden, waarop deze aankondiging was vermeld. In Utrecht waar men zou aanvangen, was het centrum; en het kan als bekend geacht worden, dat daar omtrent Pinksteren een geweldige activiteit van reclame, propaganda, getuigen, enz, enz. is ontwikkeld door de Groep. De hoofd-leider Dr. Buchman, is zelf ook verschenen. Samenkomsten met soms 10 duizend menschen werden dag aan dag gehouden. Men beloofde en verwachtte, hoopte althans een ommekeer in ons volksleven, wederom naar God toe. Zelfs sprak men van een nieuwe uitstorting des Heiligen Geestes. De honderden en duizenden op wien de kerk geen „vat” meer scheen te hebben, zou men nu een „kans” geven; hen grijpen en redden; hen onder Gods leiding zien te brengen. Om alzoo (ook) Nederland te veranderen. Andere menschen tot een anderen toestand. Het ging daarbij alles gepaard met een Amerikaansche reclame, die wel eens heel onteeder aandeed, als men bedacht dat al die kleurige. scherp-reclamerige glasbiljetten, al die vlaggerij, al die muziek en luchtige wijsjes, al dat applaus, al die vaak vroolijke mentaliteit en al die sabbatsontheiliging die er was, nu in verband heette te staan met den persoon en het teedere werk des Heiligen Geestes.
Maar toch lokt deze soort reclame niet het scherpste bezwaar uit. Ernstiger is. dat o.i. de vlag hier de lading niet dekt. Inderdaad is er iets in, dat ons ernstig toespreekt als wij hooren: wij willen door veranderde menschen tot een andere samenleving geraken; de wereld zinkt van uur tot uur al verder in den dood weg; de oorzaak is, dat de zonde in den weg staat, en nu willen wij de massa tot God terugbrengen, en dat doen door individueel.
ieder persoonlijk, te bearbeiden. Wij beluisteren er o.m. een heimweeklank in naar het verloren paradijs. Men gebruikt bij de Groep gaarne het beeld: uit bedorven eieren kan men geen smakelijke ommelet bakken. Dus eerst de individuen veranderen en dan komt de rest ais vanzelf. Wel zeker, dat zijn geen onbekende klanken voor ons. Men kon evengoed zeggen: als nu ieder mensch zich maar tot God bekeerd, dan is de wereld gered. Maar dat gebeurt nu eenmaal niet. En is ons ook niet toegezegd. Wel dat de afval zich zal vermenigvuldigen. Wat nu? Hoe nu te handelen als dit Godsrijk in deze bedeeling niet zal komen? Stelt men zich dan op deze wijze niet een utopie voor? Is dat vruchtbaar en houdbaar? Zie, de zonde is daartoe te zeer een georganiseerde wereldmacht, dan dat wij dit met eenige honderden of duizenden enkelingen-bekeerlingen zouden kunnen breken en bannen. Zulk een evolutie door „geestelijke revolutie” heen is ons nergens in uitzicht gesteld. Integendeel: als de zoon des menschen wederkomt zal Hij nog geloof vinden op de aarde? Eerst met de wederkomst des Heeren zal er een aarde komen waarop gerechtigheid wonen zal. Het is dan ook zeer opvallend, dat bij de Groep zoo weinig gehoord wordt van het Maranatha. Dit staat wel in verband met het „stelsel” dat men aanhangt, en met de opvattingen over Heilige Geestes-uitstorting, waarover straks meer.
Maar is dan de redding, de bekeering der enkelingen niet van groote beteekenis? Zijn er niet duizenden en duizenden, waarop de Kerk geen „vat” meer schijnt te hebben; en die door de Groep kunnen bereikt worden, ja vaak terecht gebracht worden ook? De Groep laat het telkens goed hooren, dat hier haar „zegen” ligt. Blijf dus van haar af met uw critiek.
Maar als men zulke bekeeringen en bekeeringsactie dan zet in het raam van wereldredding dan is dit te meer een reden om toch goed uit onze oogen te zien, en de geesten te beproeven. De Christus heeft ons daartoe een bevel gegeven. Juist in de donkere tijden van het werelddrama zouden er allerlei reddings-signalen worden gehoord: hier is de Christus, en daar is de Christus; maar zegt de Heere, gelooft ze niet. Ik zeg niet, dat dit nu direct zonder meer op de Groep toegepast moet worden —versta mij wel — maar wel, hoe uit dit woord blijkt, dat Christus ons waarschuwt om niet maar dadelijk alle religionisme, alle religieuze bewegingen en zelfs met Christus’ naam gedekte revivals zonder meer als van goddelijken oorsprong te beschouwen. Wat zich m onze dagen van doodsorkanen als redding aanmeldt, verdient daarom nauwkeurig getoetst te worden. Scherp juist hebbe men toe te zien. Er is tegenwoordig een geest die er op uit is, om alles wat maar religieus en christelijk van etiket is aan te prijzen en te huldigen. Niet doen. De nabootsing, de caricatuur is óns ook voorspeld, en daarom moeten wij de geesten nauwkeurig beproeven. Trouwens daar sal elke welmeenende beweging nog wel bij varen ook, En wat alles zegt, niet de beweging, niet wij menschen zelf slechts, maar God heeft daar recht op. Het geldt Zijn naam en eer. En wat blijkt nu? Dat als het geldt de bekeering van den enkeling, het telkens maar al te zeer humanistisch, naar den mensch-kant, is georiënteerd, in methode, inhoud en doelstelling. Ik ontken niet dat God door een krommen stok een rechten slag kan toebrengen; als men daarom dan de kromheid van den stok maar niet recht noemt.
Een beoordeeling zulker verschijnselen als de Groep diene zuiver en voor alles principieel te geschieden. Wij hebben ons hier niet van de wijs te laten brengen, doordien deze of gene ons eens komt vertellen, dat hij door die Groep tot God is gebracht, enz. Neen, wij hebben eerlijk, maar dan objectief, en naar de beginselen, dit bekeeringsinstituut zelf te beoordeelen.
Op welke grondslagen, principen, leer-waarheid is de Groep gebouwd?
En dan is onze eerste en principieelste opmerking (critiek), dat de Groep angstwekkend vaag beginselloos, zonder leer-grond is. Zij noemt dit haar plus. Wij haar minus. Wij willen geen dogma’s; wij willen daden; voor theologie moet ge bij uw kerk wezen, bij ons gaat het nu eens om daadwerkelijkheden. Zoo heet het. Jawel, maar dit is toch een geweld aandoen aan de menschelijke natuur, die „hand” (daad) maar ook „hoofd” bezit. — Men mag deze éénheid onzer persoonlijkheid niet breken. God schiep dit eenheidsorganisme. Voorts zulk een stelling is zelf al een dogma, en al heel groot, diep ingrijpend ook. Want ja: daden, daden; maar de aard en kwaliteit en zin zulker tastbaarheden dient toch vastgesteld te worden. En de kleurlooze beweging vooral op religieus gebied is gedoemd tot in het eind naamlooze verwarring; caricatuur-schimmen van het echte werk Gods oproepend; óf men kan het ten slotte er niet bij uithouden en men gaat van lieverlee den kerkvorm weer terugroepen en daarmee eigen karakter dan weer verloochenen. Het is ook in strijd met Gods woord; hetwelk leert dat het ware lichaam van Christus is gebouwd op de leer der Apostelen en Profeten, en dat de kerk de pilaar en vastigheid der waarheid is. Ja maar, zegt men, wij willen geen kerk wezen. Wij zijn een beweging tot ontwaking van de kerk, en tot wereldredding door een nieuwe Geest es uitstorting. Evenwel men kan wel zeggen voor theologie moet ge bij de kerk zijn; maar zonder theologie is alle religieuse actie een zeepbel gelijk. Theologie als leer over God en door God; wat meent men toch? Dat daar zonder kan gesproken over God en menschen en hun relatie? Hoe hebben wij het nu? De Groep die zegt zoo gaarne naar God te luisteren, wil die niet luisteren als het de hoogste zielsaangelegenheden der menschen geldt? Zou hier met name niet vóór alles juist God ons moeten leeren èn wie God is, èn wat een mensch is; èn hoe de relatie tusschen die beiden zal hebben te zijn? Of is dit alles uit ons zelf op te diepen? Allergruwelijkst rationalistisch — subjectivisme; of meent men dat men het klaar kan spelen, zonder men (èn goed ook) weet, wat wij onder al die begrippen als zonde, bekeering, Christus, oordeel, den Heiligen Geest zelf, enz. hebben te verstaan?
De kerk is het Instituut van den Heiligen Geest; en wie de theologie, de geopenbaarde ‘waarheid Gods, de leer der zaligheid verwerpt, brengt in het eind (of al in ‘t begin!} niet veel anders dan een autonome religie en moraal, d.w.z. een godsdienst en zedeleer, die ik Pelaziaansch-methodistisch opbouw uit den mensch.
Neen wij hebben hier niet vluchtig overheen te loopen; en ons er af te maken met een: niet leer, maar practijk moeten wij hebben! Een practijk die geen ondergrond uit Gods openbaring heeft is in het eind een schadepost voor Gods Koninkrijk. — Of er dan minder in getal worden toegebracht, dat dienen wij op hooge manier aan God over te laten. God heeft onze hulp op deze „God-looze” manier niet van noode.
Dit is terecht het geweldige bezwaar van Karl Barth tegen Oxford.

(Wordt vervolgd.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen