Gevaarlijke bocht (3)

Wij hebben den tijd gekend, dat wij als jongens zongen: „weg met de socialen, leve Wilhelmien". Het was in de dagen, toen wij meenden, dat sociaal en socialist woorden waren van gelijken inhoud. Toch moeten wij hier weten te onderscheiden.
Socialist is een aanhanger van een stelsel, waarvoor hij te vuur en te zwaard wil strijden. Sociaal daarentegen is een eigenschap, zooals bijv. ook royaal een eigenschap is, als een christen flink in de beurs tast voor den arbeid in het koninkrijk Gods.
Sociaal ziet dus op onze maatschappelijke verhoudingen, op onze saâmhoorig-heid. waardoor de een wat voor den ander wil zijn.
Sociaal, wil onderscheiding, maar nog geen scheiding van standen.
Sociaal, dat een protest aanteekent tegen allen, die zich ten koste van anderen willen verrijken.
Het is de taktiek geweest van het socialisme om op de volksziel van dit sociale aanvoelen en sociaal meeleven te spelen, waardoor het zulk een macht geworden is den grooten strijd om het bestaan.
Daarom moeten wij niet beginnen met alles, wat door het socialisme gezegd en gedaan is in verband met de oplossing van het sociale vraagstuk als verkeerd en zondig te blameeren,
In zooverre het socialisme heeft willen meewerken om ten hemelschreiende toestanden in de arbeiders wereld te verbeteren, om te trachten sociale ongerechtigheid te keeren, en het kapitalisme te brandmerken, heeft het ongetwijfeld zijn plaats in dezen kamp aan te wijzen. Ook hier moeten wij begrijpen: wij vermogen niets tegen de waarheid.
Wij zullen steeds in het oog hebben te houden, dat er elementen van waarheid en waardeering liggen in het socialisme en zijn doelstelling.
Maar juist daarom is het te gevaarlijker.
Satan komt nooit enkel met leugen. Ik meen, dat Dacosta eens gezegd heeft, dat de duivel de beste machinist is, want hij heeft altijd een locomotief’ der waarheid om een trein vol leugens binnen te slepen.
Wanneer het socialisme enkel leugen zou zijn, zoo zou zijn oordeelsdag al sinds lang zijn geslagen.
Maar het bedenkelijke ligt juist hierin, dat wij met een stelsel te doen hebben, waarin waarheid en leugen zijn vermengd, waarin de conscientiekreet ook tegelijk een oproerkreet is, en waarin het Communistisch manifest afwisselt met de zes kanselreden, die Jozef Dietzgen onder den titel „Het Evangelie van de sociaal democratie" uitgaf.
Dit Communistisch manifest is nog altijd typeerend voor onzen tijd. Het is opgesteld door Marx in 1847 en het is daarom zoo kenschetsend, omdat tegenwoordig veel Sociaal Democraten hun uiterste best doen om den indruk te vestigen, als zou hun socialisme nooit iets met het communisme gemeen hebben gehad. De titel „Communistisch Manifest" kan het ons anders zeggen en bij gelegenheid van het zestig jarig bestaan van het manifest is er van sociaal democratische zijde nog op gewezen, dat men tot op den huldigen dag den algemeenen inhoud van het manifest in zijn geheel zonder voorbehoud kan aanvaarden.
Lees het ophitsende slot van dit Manifest: „de Communisten versmaden het, hun overtuiging en hun bedoelingen te verheimelijken. Zij verklaren het openlijk, dat hun doel slechts bereikt kan worden door de gewelddadige omverwerping van alle tot nu toe heerschende maatschappelijke orde. Dat de heerschende klassen sidderen voor een communistische omwenteling. De proletariërs hebben bij haar niets te verliezen dan hunne ketenen. Zij hebben een wereld te "winnen. Proletariërs aller landen vereenigt u".
En naast dezen oproerigen toon lezen wij nu, wat de genoemde Dietzgen zegt in zijn „Het evangelie van de sociaal-democratie". De godsdienst, zoo zegt hij, zeer in het algemeen genomen, heeft ten doel, het bedrukte menschelijk hart te verlossen van den jammer van het aardsche leven. Zij heeft dit tot nog toe slechts op eene ideale, droomerige wijze vermogen te doen door aanroeping van een onzichtbaren God, en van een Rijk, dat slechts met dooden is bevolkt. Het Evangelie van den tegenwoordigen tijd belooft ons jammerdal eindelijk op tastbare wijze te doen verlossen. „God", dat is het Goede, Schoone, en Heilige, zal mensen worden, vanuit den hemel naar de aarde komen,. maar niet gelijk eenmaal op religieuze wonderbaarlijke wijze, maar langs natuurlijken en aardschen weg. Wij verlangen naar den Heiland, wij verlangen, dat ons Evangelie, dat woord Gods, dat dit vleesch worde. Doch niet in een individu, niet in een bepaalden persoon, zal het zich voor ons moeten belichamen, maar wij allen, wij, het volk, willen Zoon van God zijn. De godsdienst was tot-nog-toe de zaak van het proletariaat. Nu omgekeerd vangt de zaak van het proletariaat aan religieus te worden, d.w.z. een zaak, die hare geloovigen vervult met hun gansche hart, met hunne gansche ziel en met hun gansch gemoed.
En ten slotte zegt deze vaandeldrager van het socialisme: „Ja, de sociaal-democratie is in zooverre de ware godsdienst, de alleen zaligmakende zou ik zeggen, dat zij het gemeenschappelijk doel niet meer langs phantastischen (zinnebeeldigen) weg, niet met bidden, wenschen en zuchten, maar op reëele, daadwerkelijke wijze, tastbaar en waarneembaar door maatschappelijke organisatie van hand- en hoofdarbeid nastreeft. Bewuste, planmatige organisatie van den socialen arbeid 2óó noemt zich de lang verbeide Heiland | van den nieuweren tijd".
Hieruit wordt duidelijk, dat het socialisme niet in een maatschappelijk stelsel zonder meer. Het is religie geworden, of wilt ge religiositeit.

A. (Apeldoorn) S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen