De Dordtsche Synode en het supralapsarisme (21)

Na het lezen van de confessio Gallicana de Fransche confessie, waarin de geest van Calvijn ons toesprak, komt nu als sluitstuk der Zwitsersche reformatie aan de beurt Formula Consensus Helvitici uit het jaar 1675.
Wij staan dus verscheidene jaren achter de Dordtsche Synode, en zoo vinden wij hier het laatste symbool van het Gereformeerd belijden. Indien er ooit een geschrift het licht heeft gezien, waarin de bedoeling van de Synode van Dordrecht in zake het leerstuk der voorverordineering verduidelijkt is, dan mogen wij naar dit belijdenisschrift der Zwitsersche kerken wijzen.
Zeker, het is bekend, dat het gezag van dit belijdenischrift niet zoo lang zich heeft kunnen handhaven. Wel hebben in den aanvang de Zwitsersche cantons van Zürich, Basel en Genève geëischt, dat dit belijdenisschrift, zoowel door de Hoogleeraren in de theologie, als door de predikanten zou onderteekend worden, maar in den loop des tijds kwam er van deze onderteekening niet veel terecht.
Alleen vergete men nooit, dat de reden van het niet onderteekenen van dit belijdenisschrift niet gelegen was in bezwaren, die men opperde tegen de formuleering van de leer der voorverordineering, maar veeleer in een al te spitsvondig beschrijven van de leer der Heilige Schrift. In deze concensus toch was ook bepaald, dat zelfs de vocalen en accenten van den Hebreeuwschen tekst door Gods Geest geïnspireerd waren.
Dit ging natuurlijk te ver, en elk belijdenisschrift, dat te veel wil vastleggen, raakt op den duur zijn gezag kwijt. Wanneer de Concessus zoo sterk den overgeleverden tekst benadrukt, dat zelfs een vergelijking en toetsing aan de handschriften verboden wordt geacht, en dat elke conjectuur met den geest der Heilige Schrift als in strijd wordt genoemd, dan formuleert men te veel. Dit is ongetwijfeld de directe reden geweest, dat na 50 jaren bezwaren opdoken, om dit belijdenisschrift een kerkelijk normatieve plaats te laten. Maar ieder begrijpt, dat dit niets te maken heeft met het leerstuk, dat ons hier bezig houdt. Daarbij vergete men niet, dat wij hier in elk geval bezitten een historisch document, dat ons zegt, hoe in de Zwitsersche kerken het leerstuk der uitverkiezing aan de orde is geweest en hoe steeds de geest van Calvijn deze kerken heeft beheerscht. Al zou er aanmerking te maken zijn op het symbolisch gezag van dit geschrift, dan zou toch in elk geval toegestemd moeten worden, dat wij hier hebben een prachtige toelichting op de Fransche belijdenis.
Gelijk onze vijf artikelen tegen de Remonstranten niet direct iets nieuws geven, maar meer zijn een nadere verklaring van enkele leerstukken, die reeds in de 37 geloofsartikelen en in den Catechismus waren gestipuleerd, zoo gaat het ook met dit geschrift der Zwitsersche gereformeerde kerken. Deze kerken hadden reeds in haar confessies een voldoende duidelijke uiteenzetting gegeven, van wat zij naar Gods Woord voor waarheid hield, maar omstandigheden noopten ook deze kerken om zich nog nader te verklaren. Dit hebben de Zwitsersche kerken in dezen Concensus gedaan. Wie de geschiedenis der gereformeerde kerken van Zwitserland nagaat, zal vinden, dat in de 17e eeuw ieder spoor van de verschillen, die eens de Duitsche en de Fransche cantons verdeelden, verdwenen was.
Het was mede de vrucht van de Synode van Dordrecht, dat alom een dogmatische eenheid in de Gereformeerde kerken van Zwitserland opbloeide. De verschillen van voorheen waren voorbij, en een echt gereformeerde geest heerschte in beide gebieden, zoodat zoowel Duitsch als Fransch Zwitserland geheel voor de Gereformeerde leer gewonnen was.
Nu was het vooral het centrale dogma der voorverordineering, dat een krachtig bolwerk wilde zijn tegen alle arminiaansche aanvallen.
Evenals in Holland heeft de gereformeerde Kerk in Zwitserland den strijd zien opkomen, waarin men zich stelde tegen dit vrije van Gods eeuwig besluit, en waarin men trachtte een breuk te brengen door allerlei inmengselen van menschelijk willen en kunnen.
Nergens moet het gereformeerd belijden meer op de wachtpost staan, dan wanneer God in Zijn willen en in het vrije van Zijn welbehagen wordt aangetast. Het gaat hier toch ten slotte maar niet om een of ander ondergeschikt punt, maar het raakt het wezen, de kern, het hart van de leer der zaligheid. Het is hier de groote vraag, of God waarlijk God is en blijft, of dat Hij in Zijn daden en handelingen afhankelijk wordt gesteld van den mensch. Ieder beseft, dat wij hier een beslissend punt in onze geloofsleer hebben, en dat hiermede onze gereformeerde belijdenis staat of valt.
Wanneer wij het licht van de souvereiniteit Gods willen laten glanzen, dan zal dit voornamelijk door het gereformeerd belijden tot een schoone stralenbundel worden gebracht. Elk ander belijden heeft een te groot aandeel aan den mensch gegeven om nog in volle klaarheid van Gods souvereiniteit te kunnen spreken.
Ongetwijfeld meenen wij te mogen en te moeten zeggen, dat niet alleen „Gereformeerden” den hemel zullen binnen gaan. Er is veel plaats in het Vaderhuis, waar vele woningen zijn. Maar als gij vraagt, in wier ziel het duidelijkst en het meest de grondtoon van het lied der verlossing, dat opklinkt vóór den troon, ressonneert, dan kunnen wij het niet verheelen, dat het gereformeerd belijden als eerste kan worden genoemd. Hier is God het al, en de mensch niemendal.
Dit hebben ook de Zwitsersche Kerken willen handhaven in haar Formula Consensus. Wij willen dit nader bezien.

A. (Apeldoorn), S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen