Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De strijd

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De strijd

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Wie dit opschrift leest zal natuurlijk dadelijk aan den geweldigen kamp denken, dien Europa meer dan vijf jaren heeft doorstaan.
En toch neen, wij bedoelen een veel ernstiger strijd dan die met geweld van wapenen wordt uitgevochten. Wij meenen den strijd, die thans de Gereformeerde kerken verdeelt en tot opspraak brengt in het midden der wereld. In 1892 heeft men gezegd, dat de engelen Gods in den hemel zich verblijden om de vereeniging van twee kerkengroepen, en lange jaren zong men:
Ai, zie hoe goed, hoe lief lijk is 't, dat zonen
Van 't zelfde huis, als broeders samenwonen. Het scheen alles zoo in den vrede te bloeien. En toen in het jaar 1905 de synodale uitspraken omtrent de leergeschillen, broeders nog dichter tot elkander had gebracht werd alom de bazuin geblazen, die het feest van de eenheid al meer opluisterde.
In de laatste jaren echter begon het getij te veranderen, en nog voor den wereldoorlog waren er symptonen te over, die het zeiden, dat vroeg of laat de botsing zou komen.
De Universiteit werd verdeeld door de strooming van de Calvinistische wijsbegeerte en een filosofie werd opgebouwd, die naar de meening van de grondleggers der Universiteit, in strijd was met de Gereformeerde beginselen. De professoren Kuyper en Hep eenerzijds, en Dooyeweert en Vollenhoven anderzijds stonden al scherper tegenover elkander. Brochure op brochure verscheen om den volke te waarschuwen, dat er gevaar dreigde. In vergaderingen waren de Heeren allesbehalve vriendelijk tegenover elkander, en moest de eene partij van de andere hooren, dat zij den bloei der Universiteit in den weg stond.
Daar had men vervolgens de Kamperschool, en het promotierecht. Ook al meer geworden een groote twistappel in den kring dezer kerken. Jaren lang heeft Kampen geroepen, geschreeuwd om het promotierecht, en onder haar eigen professoren waren er, die met hand en tand er tegen waren. Wat heb ik jaren geleden over deze kwestie prof. Bouwman meermalen gesproken, en hoe was hij soms vol optimisme, dat voor Kampen op laatst de lang verwachte dag zou aanbreken, dat haar „recht” gedaan werd. Hij heeft het niet mogen beleven. Maar na hem is de strijd niet geluwd, en al meer en al sterker drong men er op aan, maar alles, alles te vergeefs en dat niettegenstaande er krachten aan de Kamperschool opstonden, die met genialen toeleg het op het promotierecht hadden gemunt. De Kamperschool kreeg niet, wat zij zoo zeer begeerde en werd door de Kerken in den hoek gezet of naar wetenschappelijk denken als een seminarium gedoodverfd, zelfs niet vrij van Roomsche smetten. Bij dit alles kwam nog, dat steeds de Universiteit de leiding hield en Kampen bij gratie kon bestaan, ook een reden, waarom vóór jaren de professoren Bavinck en Biesterveld de Kamperschool hebben verlaten om den Catheder der vrije Universiteit te zoeken.
Al meer las men in de bladen over verdachtmaking en oneenigheden tusschen de voormannen dier kerken en scheen het al duidelijker voor den buitenstaander, dat te avond of morgen de vlam zou uitslaan.
En inderdaad het staat alles in lichterlaaie. Alleen de kwestie, waar het thans over gaat, is wel een verrassing voor de Christelijke Gereformeerde Kerk. Niet hierom, dat deze kwestie gesteld is, maar veelmeer de manier, waarop zij aan de orde is gekomen, en de mannen, door wie ze aan de orde is gesteld.
Altijd is de Christelijke Gereformeerde Kerk overtuigd geweest, dat de mannen van „De Wachterbond” nooit konden harmonieeren met een leer, waarvan deze bond zelf gezegd heeft, dat zij in strijd was met Gods woord en de drie formulieren van eenigheid. Zie de vijf stellingen.
Lindeboom c.s. is ten slotte meegegaan, maar het wil er bij ons niet in, dat dit van ganscher harte is geschied, maar dat de omstandigheden hem dwongen dezen kant op te gaan. Toen dan ook even na 1905 een boek verscheen, als „de band des verbonds”, waarin leeringen werden voorgedragen, die in lijnrechten strijd waren met het beginsel van Lindeboom of liever met de Gereformeerde belijdenis, moet dit voor dezen strijder wel een heel bittere pil geweest zijn.
Maar 1905 heeft voor een langen tijd groote stilte gebracht en men heeft zich wederkeerig aangepast aan verschil in leer, dat immers volgens de gangbare op vatting geen verschil, maar slechts nuanceering was, het leggen en verleggen van het accent.
En nu doet zich in die Gereformeerde kerken het wonderbaarlijke verschijnsel voor, dat thans die zelfde Synodale uitspraak van 1905 waarvoor zoovele danktonen zijn opgezonden, op eens wordt afgekraakt en afgemaakt op een wijze als nog nimmer door één van ons is geschied. Men leze maar eens de brochure van prof. Greydanus en er blijft van heel die mooie Synodale uitspraak van 1905 geen letter over Een vernietegend oordeel, wordt geveld en voor de vierschaar van Schrift en belijdenis wordt deze Synodale uitspraak veroordeeld.
Die Christelijke Gereformeerde Kerk heeft toch nog niet zoo verkeerd gekeken, toen zij beweerde, dat met 1905 niets, letterlijk niets veranderd was, maar een leer getolereerd werd, die den toets der belijdenis niet kon doorstaan.
Maar zoo vraagt een leek: hoe is dat nu toch mogelijk, dat men eerst jaar en dag die uitspraak van 1905 aanvaard heeft, dat men zelfs op dien grond de Christelijke Gereformeerde Kerk veroordeeld heeft in haar bestaan en dat diezelfde voormannen thans zoo gansch ander geluid geven?
Is nu de Christelijke Gereformeerde Kerk veranderd, of zijn zij veranderd? Of is het soms zoo, dat zij het allebei mis hebben?
En de Synodalen roepen: Allebei scheurmakers. En de niet Synodalen en de Christelijke Gereformeerden — ach laat ons hier geen voorbeeld vinden, maar denken: wie uit De waarheid is, hoort niet naar die stem, maar naar een andere en betere. Was het niet het woord van d"en Koning der Kerk die zeide: een iegelijk, die uit de waarheid is hoort mijne stem.
Edoch hiermede is niet beantwoord, hoe het zit met 1905?
Dat lijkt ons hier van buitengewone beteekenis, en heeft voor de toekomst zoo wij ons niet vergissen beslissende waarde.
Zou er ook verschil, of wilt ge onderscheid, kunnen zijn in de positie, die thans twee kerkengroepen innemen tegenover 1905?
De mogelijkheid zou niet uitgesloten zijn, dat hier inderdaad nog iets wringt, dat eerst tot volle klaarheid moet worden gebracht.
Wij meenen hierover nog iets te moeten opmerken.
Het kan verhelderend werken en vooral in de situatie van thans is bovenal duidelijkheid en eerlijkheid een eerste eisch bij alle mogelijke of onmogelijke toenadering.
Ons volk heeft er recht op en vraagt er naar, hoe deze dingen zich toch verhouden? En dat volk heeft volkomen gelijk. Een achterdeur van „kerkelijke politiek” mogen wij en willen wij niet zoeken. De zaak, waar het omgaat, is er te ernstig voor en de Naam des Heeren is er al te zeer in betrokken. Wel herhaal ik hier het woord der afscheiding, waarmede elke recht geaarde zoon en dochter der scheiding het nog altijd van harte eens is: en dat wij ons willen vereenigen met elke op Gods onfeilbaar Woord gegronde vergadering, aan wat plaats God dezelve ook vereenigd heeft, „betuigende met dezen”, dat wij ons in alles houden aan Gods Heilig Woord en aan onze aloude Formulieren van Eenigheid.”
Welnu dan — 1905?

A. (Apeldoorn) S.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 7 september 1945

De Wekker | 4 Pagina's

De strijd

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 7 september 1945

De Wekker | 4 Pagina's