Beste vriend Eudokia - Welbehagen II

In mijn vorig schrijven heb ik u op de hoogte gesteld van de beteekenis van het woord eudokia, welbehagen (in de Engelenzang) in het O. Test. En vonden we daarvoor het woord Ratsoon, hetwelk de genadegedachte in zich sluit.
Ratsoon beteekent het Vredesheil voor de Messiaansche gemeente in den eindtijd, hetwelk door de profeten telkens werd in uitzicht gesteld. Zoo nog in Zacharia 3, als daar de laatste woorden uitroepen, als de vredevrucht door de Spruite, den knecht des Heeren tot stand gebracht, — hoe een iegelijk te dien dage zijn naaste zal nooden tot onder den wijnstok en tot onder den vijgeboom. Dit beteekent, dat er zulk een vredetoestand zal zijn, dat men met elkaar ongedeerd en vrij, zonder eenige vreeze voor den vijand, in het open veld onder de liefelijke vruchtboomen zal zitten maaltijden. Dit vrederijk daar zagen de ouden naar uit, dat was de verwachting van het overblijfsel, waartoe stellig ook de herders behoorden; een verwachting rondom den komenden Messias. En die was nu gekomen, en zoo zongen de Engelen dan van Hem en van dat vrederijk; hetwelk zou zijn voor en onder de menschen van de eudokia; oud-testamentisch gedacht: de menschen van het genadebestel Gods; gelijk die Messias zelf daaruit was neergelegd, toen het Besluit had gebaard.
We kunnen en mogen het ons toch niet anders voorstellen, dan dat die Engelen daar gezongen hebben in de taal, in de voorstellingswijze, in de mentaliteit, om zoo te zeggen in het klimaat der Heilige Schrift, overeenkomstig de heilsverwachting; en ook alleen in dien vorm recht verstaanbaar voor de herders. Evenals de Christus zelf Zijn arbeid verricht, tot in Zijn lijden en sterven toe, naar het program der Heilige Schrift; gelijk we dan ook telkens er van lezen: „opdat de Schrift vervuld zou worden"; tot bij de kruiswoorden toe.
Zoo ook bewogen zich, en bezongen die Engelen daar het heil in dezelfde mentaliteit, geestesgesteldheid. Verknoei die Engelenzang dan ook niet, door van achteren, a posteriori, er een geforceerde gedachte bij in te dragen, en een vertaling en uitleg aan hun woorden te geven, die dagteekent uit latere afdwalende dogmatiek, en die niet was uit de sfeer van dien tijd, en van dien nacht.
Tot verdere opklaring moge dienen, dat we nu eens nagaan, hoe dat lied eigenlijk is saamgesteld.
Het verdient de voorkeur, om het niet tot drie regels te herleiden, maar er twee in te lezen. Dit kan blijken uit de parallel; d.w.z. als we nagaan, hoe de gedachten en woorden hier keurig in evenlijnigheid zijn gerangschikt.
Zie het zoo:
Hemel — God — Eere,
Aarde — menschen —.vrede
De geboren Messias veroorzaakt in den hemel de grootste glorieficatie Gods. En op de aarde vrede onder (of voor) de menschen des welbehagens.
De Engelen bezingen alzoo niet de menschen in hun (veronderstelde) goede kwaliteit. Dat zullen ze op Pinkster, niet op Kerstdag hebben te doen; n.l. als door den uitgestorten Geest de gemeente zal staan in het verkregen heil; en daarenboven van goeden wille zijn geworden. Dan is de gemeente eendrachtig bijeen. Daar zullen de Engelen gewis zeer vrolijk over zijn geweest.
Maar hier in den Kerstnacht, neen dan zijn we neg niet zoo ver. Dan zal het stellig door deze gebeurtenis straks wel eenmaal zoover komen; maar thans is het (nog maar) alleen een jubel rondom en over dien Messias, en dan tevens gelet op zijn vrederijk, dat door Hem komt. Echt zuiver Christocentrisch en theologisch. Neen, daar moet en mag en zal geen syllabe anthropologisch (d.w.z. vanuit het standpunt des menschen) bijkomen, en allerminst een humanistisch element (van goeden wille); en het aller-allerminst, als zou de komst van dat Messiaansche vrederijk afhankelijk zijn gesteld van onze gedraging.
Gelijk we boven reeds opmerkten, kan op zich zelf dit woord eudokias wel vertaald worden als: „van goeden wil"; maar dan, gelet op de Messiaansche achter- en ondergrond, als van den goeden wille Gods. Anders zou het theologische van den eersten regel opgeofferd zijn geworden aan het humanistische; en zou het Christologische (het kind in de kribbe) zijn geschaad.
Ondenkbare gedachte! Christo-centrisch (Chr. het middelpunt) en theologisch (God het hoogtepunt) hangen niet los naast elkaar, maar zijn synthetisch inéén geweven. Iets wat de poëzie (het lied) hier juist tot poëzie maakt. Taalkundig en letterkundig verdient dus de protestantsche lezing ook al den voorkeur!
Versterkt wordt onze opvatting nu nog, als we zullen nagaan, hoe dit lied is gezongen bij een Kerstpreek, door den Engel vóóraf gehouden. Deze liturgie en den inhoud bezien we dan de volgende keer nog nader vanuit den inhoud dier Kerstpredicatie zelf in dien nacht.

Verder ditmaal geen nieuws. Wees hartelijk gegroet. God geve ons van de Engelen maar te leeren, hoe we preeken moeten, en hoe de liturgie moet zijn: theologisch en Christocentrisch; en . . . bovenal hoe we de belofte Gods dienen te beantwoorden en dat door de onwederstandelijke invloeden Zijns Geestes; dan zullen we het best het welbehagen verstaan, en aan allen verkondigen. Onbeperkt en goddelijk ruim.
Uw vr. en br.
G. WISSE.
Doorn, 14-l-'50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen