Toelichting op de Kerkorde (LII)

Artikel 10 van de Kerkorde heeft tot opschrift:
Vertrek naar een andere gemeente, en luidt als volgt: Een dienaar des Woords mag de gemeente, waaraan hij verbonden is, niet verlaten en zich aan een andere gemeente verbinden zonder toestemming van de Kerkeraad en de diakenen en bewilliging van de Classis, gelijk ook geen andere Kerk hem mag ontvangen, zonder de daartoe vereiste acten van ontslag in orde bevonden te hebben.
Dit artikel sluit aan bij artikel .5, waarin gesproken wordt over de beroeping van een dienaar des Woords, die reeds aan een gemeente verbonden is. Gaat het in artikel 5 over het beroepen van een predikant, die een gemeente heeft, in artikel 10 gaat het over het daadwerkelijk opvolgen van zulk een beroeping. Dit nu mag niet geschieden zonder bewilliging van kerkeraad en classis. Vroeger gebeurde dit niet altijd. In den tijd, toen het kerkelijke leven nog min of meer ongeordend was, kwam het wel voor, dat iemand, die een tijd lang ergens den predikdienst waargenomen had, met de noorderzon vertrok, omdat er moeilijkheden waren, of omdat hij meende het op een andere plaats beter te kunnen krijgen of iets dergelijks. Zulk een onordelijkheid was tot groote schade van de kerken. Op verschillende synoden werd er over gehandeld. Het was de synode van Dordrecht, 1574, die het eerst een synodale bepaling omtrent deze zaak maakte. Latere synoden namen deze bepaling over. Die van 1586 gaf er nog een uitbreiding aan. Het was namelijk hier en daar gewoonte geworden, dat een predikant voor een bepaald aantal jaren of voorloopig op proef aan een gemeente werd verbonden. Dit was dan een „beroeping met conditie". Als de bepaalde tijd om was, kon zulk een predikant zonder verlof van kerkeraad of classis vertrekken. Dit nu moest in de redactie van het betreffende artikel over het verlaten van de gemeente uitgedrukt worden. De synode van den Haag, 1586, bracht deze wijziging aan. Voorts bepaalde zij, dat ook de diakenen en zij, die vroeger ouderling of diaken waren geweest, mee moesten beslissen. Wat deze voormalige ouderlingen en diakenen betreft, meende de Synode blijkbaar, dat zij, gezien hun vroegere ervaring, in staat waren wijze adviezen te geven, terwijl zij ook tot op zekere hoogte geacht konden worden de gemeente te vertegenwoordigen. En tenslotte bepaalde de synode van 1586, dat ook de leden van den Magistraat hun bewilliging moesten geven. Na deze aanvullingen luidde de kerkelijke bepaling: Een Dienaer eens Wettelijcken beroepen zijnde, mach die Ghemeynte daer hy sonder Conditie aenghenomen is, niet verlaten, om elders een beroepinghe aen te nemen, sonder bewilliginge des Kercken-Raets met de Diakonen ende de ghene die te vooren in dienste van Ouderlincx-schap ende Diaken-schap gheweest zijn, mitsgaders die van de Magistraet ende met voorweten vande Classe, ghelijck oock gheen ander Kercke hem sal moghen ontfanghen, eer hy Wettelijcke ghetuygenisse zijns afscheyts van de Kercke ende Classe, daer hy ghedient heeft, verthoont hebbe. De bekende synode van Dordrecht, 1618/19, nam deze bepaling als artikel 10 ongewijzigd in haar Kerkorde op. In den loop der jaren of liever gezegd eeuwen veranderden evenwel sommige dingen, terwijl bepaalde uitdrukkingen een gewijzigde beteekenis kregen. We noemen het volgende.
De beroeping op conditie verdween hoe langs zoo meer. De synoden oefenden een sterken drang uit om te bevorderen, dat er een vaste band gelegd werd tusschen predikanten en gemeenten. Reeds ten tijde van de synode van Dordrecht, 1618/19, kwam het verschijnsel bijna niet meer voor. Deze synode liet de uitdrukking evenwel nog staan. Thans is zij geheel overbodig geworden. Bij de wijziging van de Kerkorde in 1947 is zij dan ook geheel weggelaten. Zijn er bij een beroeping bepaalde condities, zooals beroeping tot den Zendingsarbeid, dan worden deze in den beroepsbrief vastgelegd, waardoor zij automatisch aan de approbatie van de classis zijn onderworpen.
Bij de veranderde verhouding tusschen Kerk en Staat heeft ook de bepaling omtrent de bewilliging van de Magistraat geen zin meer. Zij was reeds lang in onbruik geraakt en is dan ook door de synode van 1947 niet meer opgenomen. Dit geldt ook van de bewilliging van de bevoorrechte regenten-kaste, maar thans niet meer. Daarom is zij, om meer dan een reden overbodig geworden, bij de laatste wijziging van de Kerkorde weggelaten.
De uitdrukking: om elders een beroeping aan te nemen, beteekende vroeger iets anders dan tegenwoordig. Thans vatten we deze woorden op in den zin van: het besluit nemen een beroep op te volgen, waarna het vertrek naar de nieuwe gemeente nog enkele weken duurt, soms zelfs wel enkele maanden. Maar vroeger beteekende deze uitdrukking: een beroeping daadwerkelijk opvolgen en den dienst in de nieuwe gemeente aanvaarden.
Daarom moest ook deze uitdrukking gewijzigd worden en in overeenstemming gebracht met de oorspronkelijke bedoeling. De synode van Utrecht, 1947, heeft artikel 10 nu aldus geredigeerd: Een dienaar des Woords mag de gemeente, waaraan hij verbonden is, niet verlaten en zich aan een andere gemeente verbinden zonder toestemming van de Kerkeraad en de diakenen en bewilliging van de Classis.
Wat verouderd was, is weggelaten en wat onduidelijk was is op een voor ieder verstaanbare wijze uitgedrukt.
In een volgend artikel nog iets meer over deze belangrijke kerkelijke bepaling.
Apeldoorn
J. Hovius

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen