Toelichting op de kerkorde CXLVIII

We hebben gezien, dat de algemene regel is, dat wat met meerderheid van stemmen besloten is, voor vast en bondig moet worden gehouden. Nu staat dit wel uitgedrukt in het artikel, dat over het recht van appèl handelt, maar dit wil toch niet zeggen, dat het alleen van toepassing is op de gevallen, waarin meerdere vergaderingen uitspraken in hoger beroep hebben te doen, neen, dit is de algemene regel in het kerkelijk leven. De minderheid dient zich aan de meerderheid te conformeren, hetgeen in vroeger eeuwen werd uitgedrukt door tweemaal te stemmen: de eerste maal om het gevoelen van de meerderheid der vergadering te leren kennen en de tweede maal om met algemene stemmen dit gevoelen der meerderheid tot besluit der vergadering te verheffen. Tegenwoordig is deze methode van tweemaal stemmen niet meer in gebruik, zoals we zagen, maar het beginsel blijft gelden, dat de minderheid zich bij het gevoelen der meerderheid heeft neer te leggen. Dit levert in verreweg de meeste gevallen geen moeilijkheden op, maar er kunnen zich gevallen voor doen, waarin de kerkelijke vergadering zich ernstig heeft af te vragen, of het wel wenselijk is het genomen besluit uit te voeren, omdat het immers niet mag gaan om het doordrijven van eigen wil maar om het heil van Gods Kerk. We hebben hier het oog op zéér bijzondere omstandigheden, die zich kunnen voordoen, zoals dat bijv. het geval was, toen de generale synode van de Gereformeerde Kerken in Arnhem, 1902, het besluit nam de Theologische School van Kampen naar Amsterdam te verplaatsen, waar ze verenigd zou moeten worden met de theologische faculteit der Vrije Universiteit. Dit met meerderheid van stemmen genomen, dus volkomen wettig, besluit bracht zulk een beroering, dat de synode met het oog op de vrede en het welzijn der kerken besloot het genomen besluit niet uit te voeren. Het spreekt vanzelf, dat een kerkelijke vergadering slechts in gevallen van uiterste noodzaak zo mag handelen. Anders zou immers niet het gevoelen van de meerderheid maar juist dat van de minderheid de toon aangeven. De minderheid zou dan feitelijk regeren, en dat is natuurlijk ongerijmd. Maar in zeer bijzondere gevallen kan en mag gehandeld worden, zoals de synode van Arnhem in 1902 deed; overigens geldt altoos de regel: hetgeen bij meerderheid van stemmen uitgesproken wordt, zal voor vast en bondig worden gehouden. De minderheid heeft zich te voegen naar de meerderheid.
Op deze regel is evenwel een dubbele uitzondering. Deze vinden we in het gedeelte van artikel 31, dat we nu laten volgen: tenzij bewezen wordt, dat dit in strijd is met het Woord van God of met de artikelen, in deze Generale Synode vastgesteld, zolang ze niet door een andere Generale Synode veranderd zijn.
Het is voornamelijk dit gedeelte van artikel 31, dat in de laatste jaren in discussie is gekomen. In de oude redactie van de Dordtse Kerkorde luiden de woorden iets anders, maar zakelijk is bovenstaande nieuwe redactie aan de oude gelijk. We gaan thans op de strijd, die er ten aanzien van allerlei kwesties rondom artikel 31 en vooral ten aanzien van het laatste gedeelte van dit artikel in de kring der Gereformeerden gevoerd is, niet in, daar dit geheel buiten het kader van deze artikelenreeks zou vallen. Slechts het volgende zij opgemerkt.
De plicht tot gehoorzaamheid aan besluiten der kerkelijke vergaderingen is natuurlijk niet absoluut. Er zijn grenzen aan de gehoorzaamheid. Kerkelijke besluiten behoeven niet voor vast en bondig gehouden te worden, indien ze strijden met Gods Woord of indien ze strijden met de Kerkorde. Dit is voor gereformeerde belijders vanzelfsprekend. Gods Woord staat boven het gezag der kerkelijke vergaderingen. De Schrift zegt: Men moet Gode meer gehoorzaam zijn dan de mensen, Hand. 5:29. En verder: kerkeraden, classen en particuliere synoden mogen geen besluiten nemen, die tegen de Kerkorde ingaan. Maar nu moet bewezen worden, dat een besluit óf tegen Gods Woord, óf tegen de Kerkorde ingaat. Wanneer het de bedoeling zou zijn, dat iernand het voor zichzelf bewezen moet achten, dan had de Kerkorde dit zeker met duidelijke woorden gezegd. Dan had de zin immers kunnen en moeten luiden: tenzij dat men, hetzij particulier persoon, hetzij mindere vergadering, het voor zichzelf bewezen acht in strijd te zijn met Gods Woord enz. Dit staat er evenwel niet. En dit mag er ook niet staan, want dan zou het kerkverband zich met deze éne zin ontbonden hebben, d.w.z. het kerkverband, zoals dit altoos door onze Gereformeerde vaderen werd opgevat, en dan zou men met deze éne zin overgestapt zijn op het terrein van de Independenten, wier kerkrechtelijke beschouwingen onze vaderen steeds hebben afgewezen. Neen, de bedoeling is, dat men het voor anderen moet bewijzen. Trouwens, anders heeft het woord bewijzen ook geen zin. De on-Schriftuurlijkheid van een besluit moet aangetoond worden aan de vergadering, die dit besluit nam. De mogelijkheid bestaat, dat deze vergadering overtuigd wordt van het on-Schriftuurlijke van haar besluit. Dan zal ze het zeker veranderen. De mogelijkheid bestaat ook, dat de vergadering, die het besluit nam, niet overtuigd wordt van de on-Schriftuurlijkheid van haar besluit, doch juist de klager weet te overtuigen, dat hij de Schrift (of de Kerkorde, indien hij meent, dat een besluit met de Kerkorde strijdt) op dit punt niet juist heeft verstaan. In beide gevallen is de moeilijkheid opgelost. Ze blijft, indien de kerkelijke vergadering en de klager beide op hun standpunt blijven staan. Hier laten zich weer allerlei mogelijkheden denken. Het valt buiten het bestek van deze artikelen hier verder op in te gaan. We herinneren alleen aan wat de Zeeuwse Synode van Veere in 1610 uitsprak. Zij bepaalde: „In gevalle eenighen kerckenraedt ofte dienaer des goddelycken woords ofte ouderlinck quame voor te wenden, dat het besluyt zyner respective classis streede tegen Godes woordt ofte de gearresteerde kerckenordre ende daerom niet schuldich te syn het voorgemelde besluyt te gehoorsamen, ende dat de classe op soodanich voorgeven de zaecke geresumeert hebbende, niet en conde bevinden haer besluyt zoodanich te wesen ende volgens goetvonde by hetzelve te willen blyven, zal zulcken kerckenraet ofte dienaar ofte ouderlinck gehouden syn de wtspraecke te gehoorsamen ende, al quame hy te appeleren, zal evenwel gehoorsaem syn, verwachtende het oordeel van eene meerdere kerckelycke vergaderinghe", Reitsma en v. Veen, Acta d. prov. en part. synoden, V. blz. 99.
Wie over de kwestie van artikel 31 nader wil ingelicht worden, mogen we wel verwijzen naar de vele geschriften, die in de laatste jaren over deze materie zijn verschenen. Met nadruk willen we evenwel zeggen, dat het de roeping van iedere belijder en van iedere kerkelijke vergadering is om te trachten eventuele conflicten door broederlijk overleg uit de weg te ruimen. Waar deze roeping niet betracht wordt, daar zondigt men, ook al meent men in zijn recht te staan. En voorts bedenke een ieder, dat een zich onttrekken aan de gemeenschap der kerk of bijv. van kerkeraden aan het kerkverband, het allerlaatste is, waartoe men mag komen. Dit recht is er, maar om er gebruik van te mogen maken, moeten alle wegen om tot een oplossing te komen beproefd zijn, tevergeefs beproefd zijn, en... . dan moet de zaak, waarom het gaat, van zoveel gewicht zijn, dat men om 's Heren wil niet langer kan en mag blijven. In vele dingen evenwel zal men elkander moeten dragen.

Apeldoorn, J. Hovius.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen