De strijd vóór en na 1908 in de Christian Reformed Church over de leergeschillen (7)

Wij zijn nu gekomen aan de Orde des Heils.
Wanneer wij in de geloofsleer handelen over Christus en Zijn verzoenend werk, zo raakt dit de verwerving der zaligheid. Christus voor ons.
Wanneer wij in de geloofsleer handelen over de toepassing der zaligheid, zo raakt dit Christus in ons. Deze orde des heils, deze toepassing van de zaligheid wordt omschreven als de weg, waarlangs de schuldige en verdorven zondaar, door de werking des Heiligen Geestes, tot de zaligheid in Christus wordt gebracht.
De Kerk der Afscheiding sloot zich in de bouw van haar leer der zaligheid ten nauwste aan bij de Heilige Schrift en de Gereformeerde belijdenis.
Zij behandelde eerst het verbond der genade en dan de weldaden des verbonds t.w. roeping, wedergeboorte, geloof, bekering, rechtvaardigmaking, heiligmaking, heerlijkmaking.
Let vooral goed op deze volgorde, want hieraan ligt een beginsel ten grondslag, dat heel de leer des heils beheerst.
Dit is de historisch-analytische methode, d.w.z. wij volgen hier de Heilige Schrift, zoals deze de zondaar karakteriseert als dood in zonde en misdaden, en die door Gods Geest herboren wordt tot een nieuw leven.
Daar is ook nog een andere methode die als Systeem werd ingedragen in de kerk der Afscheiding ten tijde toen Dr. A. Kuyper Sr. optrad, die deze Gereformeerde geloofsleer, zoals die in de kerk der Afscheiding steeds was voorgestaan, begon te rectificeren. Kuyper koos een gans andere orde des heils dan tot hiertoe gevolgd was. Bij deze Kuyperiaanse volgorde heeft ook Dr. Vos in de Christian Reformed Church zich aangesloten. Deze orde des heils ziet er als volgt uit: Verbond der genade, rechtvaardigmaking, wedergeboorte, roeping, bekering, geloof, heiligmaking.
Vergelijkt deze orde eens met die, welke hierboven is gegeven en let dan eens op het verschil, dat ge hier kunt,ontdekken. Allereerst treft het ieder opmerkzame lezer, dat bij Kuyper de rechtvaardigmaking vóór de wedergeboorte gaat, en dat de wedergeboorte vóór de roeping is gesteld.
Dit hangt natuurlijk samen met een theologisch systeem, dat wij in het vervolg slechts terloops zullen kunnen aanstippen. Het zou veel en veel te veel tijd vragen om hieraan volledige aandacht te schenken.
Alleen dit nog. Noemden wij de eerste methode de historisch-analytische, deze laatste methode kan genoemd de ideëel-synthetische. Zij is speculatief omdat zij wel uit ideeën der Schrift is opgebouwd, maar daarom nog niet als Gereformeerd Schriftuurlijk kan worden aanvaard.
Het was voor een man als Dr. Vos, die, gelijk wij reeds hebben vermeld, geen doctor in de theologie, maar in de filosofie was, een kolfje naar zijn hand om deze speculatieve methode aan te hangen.
Hij redeneert uit de eeuwigheid naar de tijd, uit de idee naar de werkelijkheid, uit het zijn naar het bewustzijn, uit de centrale Ikheid van Christus naar de bewustwording van dit eeuwig heil in de tyd.
Hier wringt steeds de schoen.
Het gaat telkens weer over de toepassing des heils.
Het gaat telkens weer over de vraag: moeten wij de zondaar nemen, zoals hij is, dood in zonde en misdaden, die een totale verandering moet ondergaan in zijn staat en in zijn bestaan of, — moeten wij beginnen bij de zondaar, zoals hij m Christus is verkoren en herboren, en hem als zodanig ook behandelen en aanspreken?
Op dit punt raken wij elkander altijd wijt, zo menigmaal wij als Deputaten met de Deputaten van de Gereformeerde Kerken samenkomen en het „gesprek" zich begint toe te spitsen.
Het was bijv. op onze laatste vergadering, dat Ds. Jongeleen „de spijker op de kop sloeg" toen hij zeide: de broeders van de Gereformeerde Kerken gaan bij hun verbondsleer uit van de verborgen Raad Gods (de verkiezing) en zolang als dit standpunt wordt gehandhaafd, zolang zullen wij elkander nooit kunnen vinden in de leer des verbonds. En, zoals Ds. Jongeleen dat zeggen kan, had zelfs prof. Dr. Grosheide, de voorzitter van de Gereformeerde Deputaten, er schik in, al neem ik aan, dat hij het niet met Ds. Jongeleen eens geweest is.
Wat mij aangaat, ben ik het volkomen met Ds. Jongeleen eens, wanneer hij de vinger bij deze idealistische verbondsleer legt en haar afwijst.
Wie begint met zijn uitgangspunt te vinden in de leer der verkiezing en van daar uit het verbond der genade met al zijn weldaden bepaalt, beantwoordt wellicht aan de wetten van het denken, en dus aan de formele Waarheid, maar verliest zich in ideeën, die meer bij de filosofie, dan bij de theologie passen.
Het is naar de eis van dit ideëel standpunt, dat alleen en uitsluitend de uitverkorenen als bondelingen mogen aangeschreven worden, en dat alleen deze uitverkorenen de beloften van het genadeverbond toekomen.
Wanneer wij op grond van de belofte Gods de kinderen houden voor wedergeboren, zo moeten wij doordringen tot, wat genoemd is „de geheimzinnige achtergrond" en wij nemen deze veronderstelling aan, omdat wij deze kinderen houden voor in Christus verkoren. Hiermede is ook de rechtspositie van deze kinderen in orde (rechtvaardigmaking van eeuwigheid) en tevens is ook de zijnspositie van deze kinderen in orde (de wedergeboorte in de mystieke eenheid van Christus).
Als gij dan vraagt, wat er met deze kinderen gebeuren moet, zo antwoordt deze speculatieve verbondsleer: deze kinderen moeten nog tot bewustheid komen, dat ze verkoren en herboren zijn.
Ik heb hiermede allereerst trachten duidelijk te maken, het standpunt van Dr. Vos, een standpunt, waarin wij de leerling van Dr. Kuyper kunnen ontdekken, die voor zich school trachtte te maken in de Christian Reformed Church.
Tot hiertoe had de Christian Reformed Church altijd de verbondsleer van Kerk der Afscheiding gevolgd.
Met het optreden van Dr. Vos werd dit gans anders.
Op mij rust nu allereerst de taak om dit uit zijn rectorale rede aan te tonen, dat juist in de toepassing des heils onze wegen het allermeest zich scheiden.
Met redeneren zal het niet gaan.
Op het beleven komt het aan.
Wij hebben geen bewustzijns-theologie. Wij hebben allereerst en allermeest een harte-theologie. En juist deze laatste lijdt schade, wanneer het bespiegelend element een te sterk accent begint te krijgen.
Prof. Ten Hoor heeft dit wel heel scherp gezien en gezegd, maar dat is voor later.
Wij hebben thans de aandacht te geven aan de verbonds-theologie, zoals die door Ds. Vos zelf werd ontwikkeld.
Tot de volgende keer.

A. (Apeldoorn) S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen