Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De organisten.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De organisten.

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Van een Br. ontving ik een nogal lange en goed gepeperde brief over de organisten en hun werk. Dit naar aanleiding van wat ik onlangs schreef over het zingen of niet zingen van gezangen in de eredienst.
Mijn briefschrijver is slecht te spreken over onze organisten. Hij is n.l. van mening dat zij onze mensen van de psalmen willen afbrengen naar de gezangen. Hij verwijt hen zelfs dat zij de psalmen niet willen spelen maar veel liever liederen en gezangen.
Ten bewijze daarvan voert hij aan dat de organisten vóór de dienst de gemeente geen psalmen voorspelen, maar andere muziek of liederen, hetzelfde zegt hij, doen zij na de dienst. Tien tegen één dat ze dan met een lied eindigen om de indruk van de preek weer te geven en niet met een psalm. En mijn correspondent zegt, dat de gemeente het al niet beter maakt, doordat zij dan bij het uitgaan van de kerk deze liederen mee-neuriet of meezingt.
Op deze wijze worden we geheel van de psalmen afgebracht, meent hij, en zullen we als kerken wel spoedig aan de gezangen vervallen.
De toon van deze brief bevalt mij heel niet. Daarbij is het altijd erg gevaarlijk om zo in het algemeen te spreken. Wie veralgemeent wordt onbillijk en zegt vaak grote woorden.
Waarom ik er dan toch melding van maak. Om onze broeders organisten — de enkele zuster die de gemeente op het orgel dient reken ik er dan maar bij.
Zij kunnen hieruit zien dat hun werk niet eenstemmig beoordeeld wordt. Dit zal hun wel niet onbekend zijn. Trouwens, dit lot delen zij met de predikanten. Wie wat hoger zit of staat — hier in letterlijke zin — vangt meer wind. Gelukkig meestal geen wind van ene zijde. De tegenwind houdt ze vaak wel op de plaats. Maar inderdaad is het werk ook van de organist van betekenis. De plaats achter het orgel is een gevaarlijke plaats. Immers men heeft er grote vrijheid. En vrijheid kan gemakkelijk misbruikt worden. Ook de organist kan willen heersen in plaats van dienen. En dienen moet toch juist het grote ideaal zijn dat de man aan het-klavier voor ogen staat. De organist mag in geen enkel opzicht zijn eigen ideeën maar botvieren en op eigen hand de gemeente wat opvoeden. Dat mag de predikant niet. Hij heeft in alles het Woord Gods te dienen, maar dat mag ook de organist niet. Hij heeft het grote doel van de eredienst in het oog te vatten. En daar heeft het orgelspel een ondergeschikte plaats. Het heeft de zang van de gemeente te leiden en te ondersteunen.
Zeer zeker is technische kennis van de muziek nodig om goed organist te zijn, maar niet minder een verstaan van de betekenis van de dienst Gods, zoals die in de samenkomst der gemeente beoefend wordt.
Er moet ook op het orgel een geestelijk aanvoelen zijn van wat er gedaan wordt, maar ook van wat er eigenlijk gezongen wordt. Niet minder van de bedoeling van een bepaald lied in het geheel van de dienst.
Alle psalmen worden niet op dezelfde manier gezongen, ja elk vers van een bepaalde psalm kan een andere strekking hebben. Niet zelden zijn de delen van een vers niet gelijk. De organist moet dit aanvoelen en over de kennis en de vaardigheid beschikken om dit tot uitdrukking te brengen, opdat op deze wijze te rijker kan uitkomen wat er leeft in het hart van de gemeente.
Naast deze begeleidende taak, heeft de organist in de eredienst nog een aanvullende functie. Vóór de dienst wordt de gemeente door orgelspel voorbereid op wat komen gaat. Na de dienst kan de indruk van het gehoorde Woord Gods of de bediening van het sacrament ondersteund worden door passend spel.
Hierbij gaat het niet om een orgelbespeling, waarbij de organist zichzelf eens laat horen.
Hij kieze naar de tijden van het kerkelijk jaar en de omstandigheden waaronder de gemeente samenkomt, daartoe zijn muziek.
Hier zou ik nu juist in tegenstelling met het pleit van mijn briefschrijver de psalmmelodieën niet willen gebruiken. De psalmmelodieën die voor ons onlosmakelijk samenhangen met de psalmen zelf, zijn er niet voor om zonder meer aangehoord te worden. Het komt mij voor dat wij dan juist de psalmen omlaag halen. Zij hebben een geheel enige plaats in de dienst. Zij moeten niet verlaagd worden tot de functie van aanvulling in de dienst. Zo iets van: laten we maar een psalm spelen.
De organist moet, zonder concert te willen geven, of zelf, of uit de orgellitteratuur muziek ten gehore brengen, die de gemeente opleidt tot wat zij in de samenkomst der gemeente komt doen.
Of er dan aan het eind geen psalmen gespeeld moeten worden ? Zeker kan hier soms een psalm op zijn plaats zijn. Soms kan het ook een klassiek lied der kerk zijn. Heeft de organist er de gave voor, dan kan hij ook zelf een vertolking geven van de indruk van de dienst.
Wel ben ik van mening, dat wij hier niet critiekloos allerlei liederen b.v. uit de bundel van Joh. de Heer in de kerk ten gehore moeten brengen. Daar zijn er nogal onder, die op lichte voeten, verschillende niet gereformeerde afwijkingen in de leer, de kerk doen binnenwandelen.
Wat verder het gezang betreft; er wordt nogal eens gepleit voor meer vrijheid. Het rijkste zou zijn, wanneer wij berijmde schriftgedeelten hadden. De Geref. Kerk van Zuid-Afrika is ons daarin ver vooruit. Maar zij had ook een echte dichter onder haar Professoren. Met alle hoogachting voor mijn oud- en tegenwoordige collega's: ik doe niemand onrecht als ik zeg, onder ons zijn die niet.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 17 juni 1955

De Wekker | 4 Pagina's

De organisten.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 17 juni 1955

De Wekker | 4 Pagina's