Een oude vraag over preken

Op een mannenvereniging werd deze vraag opgeworpen: Wat is eenzijdig preken? Daarmee stond in verband een andere vraag: Wat is bevindelijk preken?
Eenzijdig kan er op verschillende manieren gepreekt worden. Wie b.v. zou preken over Psalm 29 en in de werken Gods in de natuur de preek laat opgaan, preekt geen evangelie en preekt zeer zeker heel eenzijdig. Maar dat zal wel niet worden bedoeld. Gemeenlijk verstaat men er onder, wat men ook karakteriseert als voorwerpelijk preken. Wie zijn tekst goed verklaart zal goed preken. Maar dan moet dat woordje goed GOED worden verstaan. Wie de tekst verklaart kan een woordverklaring geven; hij kan ook een dogmatische verklaring geven, welke goed is; de historische achtergrond van een tekst kan hij goed verklaren, maar met dit alles niet laten uitkomen wat die tekst verder zegt. Die tekst kan b.v. een rijke heilsbelofte inhouden. Die belofte moet worden toegeëigend door het geloof. Hoe geschiedt dit? Wat werkt de Heilige Geest dan in de gelovigen? Hoe brengt de Heilige Geest tot de omhelzing van de heilsbelofte, door het geloof? Dat moet ook UIT DE TEKST worden verklaard. Wanneer het éne zowel als het andere verklaard wordt, wordt de tekst goed verklaard. En dan zal er niet eenzijdig worden gepreekt.
De preek kan ook in een ander opzicht eenzijdig zijn. Om dat woord ook nu nog eens te gebruiken. De prediker kan iets zeggen over de tekst en dan de tekst loslaten om te gaan vertellen hoe God een mens bekeert. Dat is ook totaal eenzijdig preken. De prediker kan iets over zijn tekst zeggen en dan van alles, dat niets met zijn tekst te maken heeft, er aan ophangen. Wij behoeven niet te schrijven dat dit alles mis is. Dat is geen bediening van het Woord.
Het is niet moeilijk om dit met een enkel voorbeeld te verduidelijken. Wie b.v. preekt over Rom. 8:1, 2, kan een keurige woordverklaring geven en een zuivere dogmatische uiteenzetting, maar niet laten uitkomen hoe de Geest des levens in Christus Jezus dat werkt. Wanneer dit wel geschiedt ontvangt de gemeente ook een (wat men wel eens noemt) bevrijdende prediking. Men bedoelt er mee dat men verlost wordt van alle eigengemaakte voorstellingen over de weg der zaligheid en over de toepassing van het heil voor eigen ziel. Wanneer de prediking niet zuiver is, dan komt de ziel moeilijk tot licht. De Heere werkt door de waarheid.
De preek moet niet alleen laten uitkomen wat God de Vader openbaart en wat de Christus heeft verworven, maar ook dat en hoe de Heilige Geest dat heil toepast. Daarbij moet de waarheid zó worden verklaard dat 1e de geestelijke schatten worden opengelegd; 2e dat goed uitkomt hoe het heil mijn eigendom wordt; blijken moet dus wie er deel aan heeft en wie niet; en 3e moet uitkomen dat er verschillende standen zijn in het geestelijke leven. Verder moet men bedenken dat de prediker niet eenzijdig de nadruk moet leggen op de kennis, of op het gevoel of op de wil van de mens. Al deze zaken kunnen oorzaak zijn dat er eenzijdig gepreekt wordt.
Begrepen zal wel zijn dat de bevindelijke preek met het bovenstaande in nauw verband staat. Men moet zich voor de uitdrukking „bevindelijk" preken, niet zonder meer beroepen op Rom. 5:4. Het woord, in onze Statenbijbel gebruikt, doelt niet op innerlijke ervaring, maar op beproefd zijn. Door de beproeving heen zal blijken of wij echt geloof bezitten. Het bevindelijk preken geschiedt goed wanneer de prediker uit de Schrift vertolkt wat in de harten der gelovigen omgaat, indien de Heilige Geest herscheppend werkt; wat de ziel doorleeft en doorvoelt, wanneer die Geest Zijn licht over Zijn werk in die harten laat schijnen; wanneer uit de Schrift vertolkt wordt wat de ziel kan lijden in de duisternis en doorworstelt onder bestrijding, bij twijfel en tijdens de bestrijding door satan. Eerst dan is een preek bevindelijk, schreeft de oude Ds van Andel, wanneer zij handelt over wat in het hart der gelovigen omgaat. Zwijg, prediker, over wat in het binnenste der bezwaarden omgaat, dan zullen zij niet licht hun troost onder zulk een prediking zoeken, maar gaan tot medicijnmeesters, die, al dragen zij geen ambtelijke titel, hen beter verstaan dan gij.
Nu moeten wij ene zaak daarbij heel goed verstaan en onthouden. De prediker moet het spreken over wat in het binnenste der gelovigen omgaat niet bij zijn tekst slepen. Hij moet, b.v. niet wat zeggen in het algemeen over zijn tekst en dan vertellen wat eens zijn grootmoeder doorleefde. Neen, hij moet uit de tekst laten horen en zien wat in het binnenste, der gelovigen omgaat. Goed het WOORD GODS bedienen, let wel: BEDIENEN, is ook goed laten uitkomen wat in het binnenste der gelovigen omgaat, wanneer de Heilige Geest in hen werkt enz. Het is onmogelijk dat bij volle bediening van het Woord geen „bevindelijk" leven wordt gepreekt.
Men kan over het woord „bevinding" verschillend oordelen. Dat is net als over het woord „mystiek". Zie over dat laatste ons aparte artikel over dat woord. En lees ons boekje over: Wat is bevinding? Dat boekje kan u nader inlichten.
Bevindelijk preken is dus niet iets preken los van de Schrift, maar de volle waarheid preken; die waarheid uitputten in volle zin. Wie dit goed bedenkt en betracht zal niet stranden op de klip van het subjectivisme en evenmin komen op het dwaalspoor van gemoedelijk praten over een en ander.

v.d. M.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen