Toelichting op de Kerkorde

Op de synode van Dordrecht, 1618/19, werd de kerkvisitatie verplicht gesteld, nadat ze reeds door de synode van Den Haag, 1586, was aanbevolen maar toch nog in de vrijheid der classen was gelaten. Het besluit der Dordtse synode kwam als artikel 44 in de Kerkorde, die door de synode werd vastgesteld.
Dit artikel luidde: Sal oock de Classis eenighe harer Dienaren, ten minsten twee van de outste, ervarenste ende geschickste authoriseren, om in alle Kercken vande Steden soo wel als van het platte Lant, alle jaer visitatie te doen, ende toe te sien, oft Leeraers, Kercken-Raden ende School-meesters haer ampt trouwelijck waernemen, by de suyverheit der Leere verblijven, d'aengenomen ordre in alles onderhouden, ende de stichtinge der Gemeente, midsgaders der jongher jeught nae behooren, soo veel haer moghelijck is, met woorden ende wercken bevorderen, ten eynde sy die ghene die naelatigh in d'een of d'ander bevonden Worden in tijts mogen broederlijck vermanen, ende met raedt ende daedt alles tot vrede, opbouwinghe, ende t'meeste profijt der Kercken, ende Schollen helpen dirigeren. Ende sal yeder Classis dese Visitatores moghen continueren in haer bedieninghe, soo langhe het haer sal goet duncken, ten ware dat de Visitatores selve om redenen, vande welcke de Classis oordeelen sal, versochten ontslaghen te werden.
Met dit besluit kwam de synode niet met iets nieuws maar stelde zij slechts voor alle kerken vast, wat reeds in verschillende provincies als regel gold, en wat geheel in de lijn van Schrift en historie lag.
We gaan nu op de geschiedenis van de invoering van de kerkvisitatie door de classen, nadat de Dordtse synode bovenstaand besluit genomen had, niet in. Ze kwam, hier vroeger daar later, in gebruik; hier was ze zuiver kerkelijk daar was ze gemengd politiek-kerkelijk; hier werd ze in overeenstemming met haar karakter en bedoeling gehouden daar werd ze verlaagd tot een administratieve aangelegenheid.
De Dordtse synode had voor de visitatie geen reglement gegeven. Derhalve was dit aan de bevoegdheid van provinciale synoden en classen overgelaten.
De eerste regeling, die gemaakt werd, is van de synode van Zuid-Holland, dezelfde provincie, die op invoering van de visitatie had aangedrongen. In 1621 stelde de particuliere synode van Rotterdam het volgende vast:
Copije van de Forme der Inspectie over de gemene kercken te houden, volgende de resolutien beyde van de generale Synoden, ende verscheyden particuliere Synoden van Zuythollant, waervan gewach wort gemaeck artic. 40 der voorgaender Acten.
Alsoo de Inspectie der kerkeken daertoe is dienende, dat de suyverheit der lere, ende alle goede geregeltheyt in de gemeente Gods onderhouden worde, so sullen visitatores Classium ten eersten de predicatien van de dienaren des Woorts in haren Classe fresuenteren, ende neerstelijck letten of deselve met de onvervalschte lere des Goddelijcken Woorts in haren Classe frequenteren, len ende Christelijcken Nederlantschen Catechismo overeencomen.
Ten anderen sullen zij ondersoecken of die maniere van leren, die hij gebruyckt, stichtelijck, eerlijck ende proefijtelijck is, afgesondert van alle nieuwe onschriftmatige ende vreembde termen, insgelijck oock van alle menschelijcke fabulen, citatien van nieuwe scribenten, ende veelvuldich invoeren van heyndensche schriften.
Ten derden, of hij sijnen dienst bij den sijnen vlijtelijck waerneemt, de gesonde leere beude int openbaer ende particulier beweert ende voortplant ende den wederspreeckers den mont stopt, neerstich sijnde int geduirich lesen ende ondersoucken der H. Schriftuire ende gesonde autheuren om tselfde in de vreese des Heeren voorspoedelijck uyt te voeren.
Ten vierden of hij den catechismum leert, ende de H. Sacramenten na de instelling des Heren ende gebruyck der Gerefor(meerde) kercken sonder enige nieuwe ceremoniën daeronder te vermengen bedient, ende sulx alles te behoorlijcken tijde ende plaetze.
Ten vijfden of hij a de aencomelingen tot den Avontmael om dem gront des gheloofs ondersouckt, b de litmaten voor de bedieninge des Avontmaels besouckt, c de namen der communicanten, d gedoopte ende e getroude luyden aenteyckent, ƒ de crancke besouckt, g op den arment acht neemt, h de schoolen beherticht, i de kerkckelijcke bijeencomsten waerneemt, ende k de kerckelijcke discipline met zijnen kerckenraet betrachtet.
Ten zesten, of hij zijne gaven niet alleen met vlijticheyt int studeren, maer oock met godsalicheyt oefent op zijne huyshoudingen goede acht neemt, zijne kinderen ende huysgesinde in godsalicheut optreckt, enz. (volgt nog een gedeelte over het bezoeken van herbergen, enz.)
Ten laetsten, dewijle de ouderlingen ende diaconen, den dienaren des Woorts gestelt zijn tot hulpe, soo sal men oock ondersoucken, hoe dat hare verkiesinge geschiet zij, en hoe r zij hun in hare bedieninge ende professie, so wel in lere als leven dragen, s de ouderlingen of zij oock neffens den dienaren sorge dragen over de cudde des Heren, goede ordre waernemen, arbeyden om alle ergernissen van de kercke des Heren — so veel het doenlijck is — wech te nemen, de swacke stereken, de gevallene tot bekeringe vermanen, de ongeregelde straffen, ende de daertoe trachten, omme alle twijst ende onenicheyt onder de litmaten ter neder te leggen, t de kerkckelijke bijeencomsten waernemen, v ende in haren kerckenraet notitien van hare kerckelijcke saecken houden, de diaconen, of zij u de arme van haer gemeente, met een bewogen gemoet besorgen, w ende behoorlijcke reeckeninge doen van de administratie der penningen bij hun ontfangen ende uytgegeven.
Tot zover het Reglement op de kerkvisitatie, door de particuliere synode van Rotterdam, 1621, vastgesteld. In 1724 werd het door een nieuw vervangen, dat tot in onze eeuw toe gebruikt wordt, en, wat onze kerken betreft, aangevuld is door de synode van Utrecht, 1947.

A.(Apeldoorn), H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen