Ascese (I)

Al heel oud is de gedachte, dat de mens zich van allerlei op zichzelf niet verkeerde dingen heeft te onthouden. Zowel in de wereld als in de kerk is telkens weer de ascese aangeprezen! In de wereld van de sport werd vroeger al veel over de onthouding gesproken. De athleten in het oude Griekenland moesten zich verschillende genoegens en spijzen ontzeggen om voor de wedstrijd in goede conditie te zijn. De wijsgeren in datzelfde land predikten ook een ascetisch ideaal. Zij vonden, dat ook op zedelijk gebied oefening en tucht terdege nodig waren. Omdat zij uitgingen van de heidense tegenstelling tussen lichaam en ziel, meenden zij, dat men het lichaam verschillende dingen moest onthouden om de ziel niet in haar groei en ontwikkeling te belemmeren.
In bijna alle godsdiensten ter wereld komen wij de ascese tegen. In het Boeddhisme bijvoorbeeld is de ascese, de onthouding de ware weg naar volkomen versterving. Ook in het Christendom heeft de ascese-gedachte ingang gevonden. Er zijn altijd christenen geweest, die de nadruk hebben gelegd op het vasten, het zich ontzeggen van genoegens, het afzien van huwelijk en huwelijksverkeer. Ook in deze tijd horen wij in de kerk telkens weer de noodzaak van ascese bepleiten. Er wordt gesproken over versobering, men trekt ten strijde tegen het roken en drinken van alcohol. Anderen dringen aan op een volstrekte mijding van de cultuur.
Nu kan achter deze oproep tot meer ascese in de kerk die heidense gedachte schuilen, dat de dingen van de wereld, dat het stoffelijke, dat het lichaam als zodanig zondig is. Dit was de visie van de dopersen, die terecht door het calvinisme is afgewezen als on-bijbels.
Bekend is, dat in de rooms katholieke kerk de ascese een grote plaats inneemt. En niet alleen door de doperse mijding maar ook door de roomse vasten-praktijk zijn wij erg bang geworden voor het benadrukken van de ascese.
Toch geloof ik, dat we met deze dingen meer ernst moeten maken. In het leven der kerk in het algemeen en in het leven van Gods kind in het bijzonder is een strakke tucht onontbeerlijk voor het geestelijke leven. Zonder ascese kan de kerk nu eenmaal niet bestaan.
In de eerste eeuwen van het Christendom heeft men weinig moeite met de ascese gehad. Men verwachtte een spoedige wederkomst van de Heere Jezus. De kerk leefde om zo te zeggen vlak voor de poort der eeuwigheid. En dan worden veel aardse dingen betrekkelijk in hun waarde. De aandacht was zó op de hemel betrokken, dat men er verder niet over nadacht hoe het christelijk leven op aarde ingericht moest worden. We kunnen dat nog merken in de brieven van Paulus. Alles is zo klaar en krachtig gericht op de verlossing door 't bloed van Christus. Het geloof, de hoop en de liefde zijn sterk en helder als de drie christelijke deugden beschreven. En aan het eind van zijn brieven vindt de apostel enkele practische wenken voldoende.
Maar dit werd allemaal anders toen de wederkomst van de Heere Jezus op zich liet wachten. Toen die grote dag nog uitbleef, begon men het aardse leven te accepteren, zij het onder reserve. Zodra nu de kerk zich gaat inrichten voor de eeuwen in plaats van voor de eeuwigheid moet wel de ascese optreden. Immers, de kerk kan niet bloeien op een natuurlijke wortel. En daarom mag zij zich niet zo diep in de wereld nestelen, dat haar levensvormen met die van de wereld samenvallen.
Augustinus heeft eens gezegd: wij zijn christenen voor de eeuwigheid. Omdat het christenleven onder de tucht der eeuwigheid ligt is ascese geboden. Het is zoveel als de aardse dienstplicht voor mensen wier wandel in de hemelen is (Fil. 3:20).
Nu moeten we hier wel meteen oppassen voor twee fouten, die de voorstanders van de ascese in de loop der eeuwen in de kerk hebben gemaakt. In de ascese kan uitkomen een protest tegen het uitblijven van de wederkomst van Christus. Men wil dan door een leven van onthouding en wereldmijding een verwachting-op-korte-termijn volhouden.
Dit is de grote fout van het Montanisme in de tweede eeuw na Christus geweest.
Ook kan men menen de kracht voor een leven van tucht en soberheid wel in zich zelf te hebben. Maar zo ontstaat er een botsing met de leer der genade. Dan gaat de christelijke ascese precies op de heidense lijken. Dit is de fout geworden van de rooms katholieke kerk.
Misbruik heft echter het gebruik niet op. Het christelijk leven is eenvoudig niet denkbaar zonder ascese. Het is ondenkbaar, dat wij ons op elk terrein van het leven zouden mogen uitleven. De strenge tucht van het oude calvinisme en het puritanisme in de engelse kerk van de 16e en 17e eeuw, die zich beiden kenmerkten door een ernstige levenspraktijk is geen door de cultuur achterhaald standpunt, maar het geeft juist blijk van een diep inzicht in de aard van het christen-leven. Zij geven zoveel als de regels voor de aardse dienstplicht van de hemelburgers.
Wij willen eens nagaan welke aanwijzingen de Heilige Schrift ons hiervoor geeft. Het gaat er niet om in deze artikelen nu eens precies de grens tussen kerk en wereld duidelijk aan te geven. Ook is het niet de bedoeling om als de joodse wetgeleerden een lijst van geboden en verboden op te stellen, die wij bij iedere voorkomende gelegenheid dan zouden kunnen hanteren. Het is de bedoeling om uit de Bijbel af te lezen de regels voor de christelijke krijgstucht.

A. (Almelo), L.Fl.Jr.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen