Het Perfectionisme (III)

Nieuwere vormen van perfectionisme
De belangrijkste richting, die leert, dat de mens in dit leven de volmaaktheid bereiken kan, is het Wesleyaans Methodisme.
Maar deze opvatting treffen wij niet alleen bij de Methodisten aan. Het Methodisme was een machtige opwekkingsbeweging, die tal van andere stromingen beïnvloed heeft.
Zo ontmoeten wij ook in ons land, waar toch geen Methodisten-kerk ontstaan is, denkbeelden, die eraan herinneren.
Bij het Leger des Heils, dat de verlossing en de heiliging centraal stelt, zijn er wel bepaalde tendenzen, die in deze richting wijzen — het is trouwens een loot van methodistische stam — maar men kan nog niet zeggen, dat de leerstellingen van het Leger des Heils perfectionistisch zijn.
Verder is te denken aan de Buchman-beweging, die zich richt op levensvernieuwing. Van grote betekenis is hier naast de leiding, die in de „stille tijd" ontvangen wordt, de volstrekte overgave aan God en de radicale breuk met de zonde.
Volgens Buchman zijn wij vrij van de zonde naarmate wij er vrij van willen worden. „Als wij klagen over de slavernij der zonde, zeggen wij in feite, dat wij haar liefhebben en begeren. Zonde kan alleen wonen in de ziel, die niet met al haar krachten het goede liefheeft. Alleen de flauwheid van het verlangen naar God is in staat de zonde tot onze tyran te maken. Deze zal verdwijnen, als was ze er nooit geweest, zodra iemand bidt, om van ganser harte ervan verlost te worden".
Wij zouden hier zonder meer van perfectionisme moeten spreken, als er geen andere uitspraken tegenover stonden, waaruit blijkt, dat men ook hier niet klaar komt met de zonde.
Wel moet hier de Brighton-beweging worden genoemd, die onder leiding stond van de opwekkingsprediker Robert Pearsall Smith.
Hij leerde, dat een christen door het geloof alle zonden te boven kan komen en volkomen heiligheid kan ontvangen. Telkens wanneer hij in de verleiding komt om zonde te doen, moet hij Christus tussen zich en de verzoeking plaatsen. Dan is de overwinning zeker.
De prediking van Smith maakte diepe indruk. Abraham Kuyper is zelfs nog enige tijd onder de bekoring geweest van de Brighton-beweging, die ook in Duitsland veel volgelingen kreeg. Een van hen schreef een boek over het volkomen heil, dat door Christus in het heden geschonken wordt. Volledige overgave aan Christus zou reeds nu volledige heiligmaking insluiten.
Verscheidene groepen zijn uit deze heiligings- of gemeenschapsbeweging voortgekomen. Meer dan in het Methodisme legt men hier de nadruk op de heiligheid van de gemeente.
Kurt Hutten, die van de opvattingen van allerlei secten een brede studie gemaakt heeft, zegt van de perfectionistische gemeenschappen: Het gaat in dit streven om de volkomen christen, die de zonde overwonnen heeft, en om de volkomen gemeente, die uit louter overtuigde christenen bestaat. Men verwijt de kerken, dat zij door de kinderdoop te handhaven en door een gebrekkige kerkelijke tucht elementen opnemen of dulden, waaraan in een christelijke gemeente geen plaats toekomt. De kerken zijn verwereldlijkt. Maar hier is een gemeente met leden, die zich volkomen hebben overgegeven aan Christus, en die de zonde overwonnen hebben.
Zo wordt het tenminste voorgesteld!
Behalve in deze kringen komt het perfectionisme ook bij sommige Pinkstergroepen voor.
Het gaat te ver om te beweren, dat de gehele Pinksterbeweging deze leer voorstaat. Dit begrip is een samenvattende aanduiding voor een geestelijke beweging, waarin het verlangen sterk leeft naar een vervulling met de Heilige Geest, die beleefd wordt in de doop met de Geest en het ontvangen van de gaven van de Geest.
Dit zou dan uitkomen in verschijnselen als geestelijk enthousiasme, spreken in tongen en genezing van zieken door middel van handoplegging en gebed.
In het begin van deze eeuw, toen de Pinksterbeweging opkwam, waren er excessen, waartegen ook de leiders van de gemeenschapsbeweging, die er eerst nogal sympathiek tegenover stonden, hebben gewaarschuwd. Bekend is de Berlijnse verklaring van 1909, waarin o.m. wordt opgemerkt, dat de onbijbelse leer van het zogenaamde reine hart — volgens deze leer zou de inwonende zonde in een begenadigd en geheiligd christen uitgeroeid zijn — bevorderlijk geweest is voor de groei van de Pinksterbeweging. Dan wordt gezegd, dat deze dwaalleer reeds vele kinderen Gods onder de vloek van de onoprechtheid tegenover de zonde gebracht heeft, en hen de ogen heeft doen sluiten voor zonden in gedachten, voor zonden, bestaande in nalatigheden, in het blijven beneden de hoge norm van Gods geboden. Droevige ervaringen leren, dat daar, waar men beweert een toestand van zondeloosheid bereikt te hebben, de gelovige zover kan komen, dat hij niet meer in staat is een zonde te erkennen.
In ons land was de oud-heilsofficier G.R. Polman de eerste voorganger in een Pinkstergroep. Voor heel de beweging is typerend, dat men onderscheid maakt tussen tweeërlei kinderen Gods: de wedergeborenen en degenen, die bovendien met de Heilige Geest gedoopt zijn. Polman sprak op perfectionistische wijze over de reinheid van hart, die een nog hogere trap van geestelijk leven zou zijn. Dan zou men niet meer behoeven te bidden: Vergeef ons onze schulden . . .
De Pinksterbeweging schijnt velen aan te trekken. Figuren als Zaiss en Osborn hebben ook in ons land veel van zich doen spreken. Een nieuwe, zeer actieve groep is Stromen van kracht (Karel Hoekendijk).
„In Pinksterkringen" zegt het Herderlijk schrijven van de Gen. Synode der Ned. Hervormde Kerk van 1960, „wil men ernst maken met het woord uit 1 Joh. 3:6: Een ieder, die in Hem blijft, zondigt niet, en 1 Joh. 5:18: Wij weten, dat een ieder, die uit God geboren is, niet zondigt. Daarbij loopt men langs een gevaarlijke rand en in sommige groepen komt men wel over die rand heen in een bedenkelijke leer van de zondeloosheid terecht."
Zelfs in een betrekkelijk gematigd blad als „Kracht van Omhoog", een blad met medewerkers uit allerlei groeperingen, werd nog onlangs scherpe kritiek gemaakt op de bekende woorden uit Zondag 44 van de Heid. Catechismus, dat ook de allerheiligsten, zolang zij in dit leven zijn, maar een klein beginsel dezer gehoorzaamheid hebben. Dit zou een geraffineerde vorm van ongeloof zijn!
De perfectionistische gedachte wordt dus in deze tijd niet alleen gevoed door het Methodisme. Diverse bewegingen, voor het merendeel eveneens in de Angelsaksische landen ontstaan, werken het mede in de hand.
En omdat deze invloeden ook in Nederland terdege merkbaar zijn, dient de vraag wel beantwoord te worden, hoe wij tegenover dit perfectionisme moeten staan.

Van Genderen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen