Conflict tussen oudere en jongere generatie (Leven in Israël V)

Het is al weer enige jaren geleden, dat ik eens, snuffelend in de boekenkast van mijn vader, een jaarboekje van de Christelijke Gereformeerde Kerken vond, naar ik meen van omstreeks 1900. In dit boekje trof ik een artikel aan uit de pen van een weleerwaard, hooggeleerd heer, waarin gezegd werd, dat hij de toekomst van het kerkelijk leven bijzonder donker inzag. Want, zo betoogde hij, de ouderen hadden geen vat meer op de jeugd. De jeugd kwam met allerlei nieuwe ideeën, die in een afgescheiden kerk niet thuishoorden. Zo was ongeveer de gang van het betoog. Toen ik dat gelezen had, ging ik met dit boekje in de hand naar mijn vader en vroeg hem, of hij omstreeks 1900 (hij moet toen ongeveer 10 jaar geweest zijn) ook al bij die opstandige generatie behoorde. Hij was over die vraag nogal verwonderd, omdat hij van mening was, dat het nu juist zijn kinderen waren, die tegenwoordig allerlei vreemde opvattingen hadden. Ik toonde hem het jaarboekartikel, en glimlachend nam hij kennis van de onheilsprofetieën, een jaar of vijftig geleden over zijn generatie geschreven.
Het bovenstaande verhaaltje wil duidelijk maken, dat er altijd een conflict bestaat tussen verschillende geslachten. Dat zal nu nog wel zo zijn in Nederland, vermoed ik. Onlangs viel het me plotseling op, dat enkele predikanten, die we, in de tijd toen ik nog jeugdverenigingen bezocht, als „de jongeren" pleegden te betitelen, hun vijfentwintigjarig ambtsjubileum vierden. Er zullen dus nu wel weer anderen zijn, die men de jongeren noemt. En verschillen van opvatting tussen de opeenvolgende generaties zullen er wel blijven. Dat behoort nu eenmaal bij de groei van het leven.
In verhevigde mate echter zijn zulke conflicten aanwezig in landen, waarheen vele immigranten kwamen. De ouderen namen de opvattingen van het oude moederland mee, blijven grotendeels denken in de moedertaal, hoewel zij natuurlijk de taal van het nieuwe land leren. Maar helemaal vast geworteld raken ze niet meer over het algemeen. De jongeren echter, wel. Zij zijn nog elastisch genoeg om dat te kunnen. Dergelijke dingen gaan me door het hoofd, wanneer ik lees over Nederlandse immigranten in landen als Canada of Nieuw-Zeeland.
Het is dus geen wonder, dat in een land als Israël ook een dergelijk conflict van de generaties waar te nemen is. In de eerste plaats omdat het een normaal verschijnsel is in alle landen. Ten tweede omdat dit een immigrantenland bij uitstek is. Een derde reden komt er nog bij: dikwijls is hier een conflict tussen een oudere, sterk joods-traditioneel gebonden generatie, en een jong geslacht, dat geen bindingen aan de oude joodse levenspraktijk wil. Er zijn hier immers immigranten uit landen, waar eeuwenlang een sterke joodse traditie de gemeenschap bij elkaar hield. De joodse gebruiken waren een omheining om het joodse volk. Zo sterk, dat men kan zeggen niet Israël hield de Sabbat in stand, maar de Sabbat hield Israël in stand; de Thora droeg het volk, niet het volk de Thora. Degenen, die sterk aan het jodendom gebonden zijn, weten dat. Vandaar hun grote trouw. Maar thans groeit een nieuw geslacht op, dat niet uit eigen ervaring weet, hoe Israël als Israël kon blijven leven door vele eeuwen. Daarom is hier ook het conflict, waarop in het bovenstaande werd gewezen. En dit conflict is hier soms scherper en tragischer dan ergens anders.
Een Israëlisch schrijver maakt in een van zijn vertellingen duidelijk, hoe scherp dit conflict zich uiten kan. Aharon Meged, geboren in 1920 in Polen kwam met zijn ouders op jeugdige leeftijd naar Israël. Zelf beleefde hij, hoe er een verandering intreedt, wanneer men uit de ballingschap naar het land van Israël komt. In zijn boeken legt hij daarvan getuigenis af. Hij beschrijft de Israëlische mensen, zoals ze thans zijn. Hij vertelt onder andere over een oude man, vroom, joods-traditioneel levend. Wanneer hij op zekere dag hoort, welke verschrikkingen door de Nazi's over de Joden in Europa gebracht worden, leeft hij voortdurend in onrust. Want velen van zijn familieleden zijn nog daar. Vooral over een kleinzoon, Mendele genaamd, heeft hij zorgen. Want op die jongen was hij bijzonder trots en van hem verwachtte hij veel. Na de oorlog blijkt, dat ook Mendele dood is. Een ander kleinkind van de oude man woont in Israël. Ze is getrouwd en verwacht een kind. Uit allerlei opmerkingen blijkt, dat haar grootvader verwacht, dat het kind, als het een jongen is, naar de vermoorde Mendele genoemd wordt. Maar noch de aanstaande moeder noch haar man zijn bereid, hun kind zulk een naam te geven. Want het is een typische naam voor hen die in ballingschap leefden in Polen. Daar was het een veel gebruikte naam. In Israël echter geeft men de kinderen geen namen die aan de „galoet", de ballingschap herinneren. Hier geeft men hun fiere hebreeuwse namen.
In de vertelling horen we dan, hoe het conflict zich toespitst. Op zekere dag spreekt de grootvader met de man van zijn kleindochter. Nog eens vraagt hij de naam van zijn geliefde, gedode kleinzoon aan het kind te geven. Weer weigert de vader. Hij wil niet, omdat het een naam uit de ballingschap is, geen Israëlische naam. Dan zegt de grootvader: „Ballingschap? Allen kwamen we daarvandaan, mijn vrouw, ik, onze zoon, de vader van je vrouw, ook jouw ouders, allen". „Ja", antwoordt de man van zijn kleindochter „maar wij zijn hier geboren, in het land. Dat is wat anders." Daarop vraagt de grootvader: „Is het hier dan iets nieuws? Wat is dan het nieuwe hier? Denken jullie dan soms, dat je hier helemaal opnieuw beginnen kunt, zonder herinnering aan de ballingschap, zonder herinnering aan ons, die uit de ballingschap hierheen kwamen?" Daarop antwoordt de jonge man. „Dat heb ik niet gezegd. Ik zei alleen maar, dat wij hier geboren zijn." Verontwaardigd valt de oude man uit: „Geboren? Nou goed. Maar wat zou dat dan? Is er iets waardoor jullie beter zijn dan wij? Ben je alleen omdat je hier geboren bent beter of anders? Zijn jullie wijzer dan zij daarginds? Ben je misschien groter dan zij in het vervullen van de Thora en goede werken? Of is jouw bloed roder dan het hunne?"
Na lang zwijgen zegt de jonge man: „Dat heb ik niet gezegd. Ik zei alleen maar dat dit hier iets anders is . . . . " Boos schreeuwt de oude: „Zwijg! Wat weet jij ervan hoe het daarginds was. . . ."
Zo gaat het nog enige tijd door. Dan zegt de oude man tenslotte: „Jullie zeggen, dat grootvader aan vergeetachtigheid begint te lijden. Maar niet ik ben vergeetachtig, jullie zijn het. Jullie zijn ziek, want je wilt vergeten, vergeten. . . ."
Het lijkt mij toe, dat dit schrijnende verhaal van de schrijver Meged iets duidelijk kan maken van wat hier zich, dikwijls verborgen, afspeelt tussen de oudere en de jongere geslachten. Niemand weet, hoe in de toekomst de Israëlische jeugd zal denken of leven. Maar als ik dan weer denk aan het ogenblik dat ik met het oude jaarboekje in mijn hand naar mijn vader stapte, geloof ik toch, dat we ons niet al te ongerust behoeven te maken over de toekomst van de Israëlische jongeren. Zoals destijds de generatie, waarover de weleerwaarde, hooggeleerde schrijver zijn verontrusting in een jaarboekartikel luchtte, blijkbaar meer door het Woord van de Levende God gevangen was dan men wel vermoeden kon, zo zou het ook nu in Israël kunnen zijn. „Niet slaapt, noch sluimert Hij, die Israël bewaart."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen