Samenwerking (2)

Mogelijk?
Is samenwerking tussen leden van verschillende kerken en/of tussen kerken als zodanig mogelijk? Die vraag komt eerst aan de orde, als we iets dieper op dit onderwerp ingaan. Op deze vraag kan niet zonder meer ja of neen worden geantwoord.
Alles hangt hier immers af van de vraag: wat is samenwerking en voor welk doel werkt men samen?
Het is duidelijk dat we in het kader van deze artikelen onder samenwerking niet verstaan het samen werken van leden van verschillende kerken op het terrein van het dagelijkse leven, waar kerkelijke en onkerkelijke mensen samen opgenomen zijn in het grote productieproces.
Het gaat in de samenwerking, in deze artikelen bedoeld, om een samenwerking op het terrein van het Koninkrijk Gods in de brede zin van het woord.
Als we het zo stellen, dan moet onder reserves, de vraag bevestigend worden beantwoord.
Of men moest op het standpunt staan dat de kerk, waartoe men behoort, de enig ware kerk is en men moet er van overtuigd zijn dat alle andere kerken uitgesproken valse kerken zijn en haar leden vijanden zijn van het kruis van Christus.
Waar men die overtuiging niet heeft, daar heeft men elkaar op allerlei terrein nodig. Ik denk aan het terrein van de barmhartigheid, maatschappelijk werk, politiek, school, radio. Mits de grondslag, waarop de betreffende arbeid wordt verricht goed is en deze grondslag gehandhaafd wordt en functioneert, is samenwerking op deze gebieden mogelijk.
Zo is de practijk ook in kerkelijk Nederland.
Zeker — het zijn de vrijgemaakten, die op menig gebied bezwaren koesteren tegen samenwerking, ook op deze terreinen. Zij ijveren voor eigen scholen; hebben het Gereformeerd Politiek Verbond, dat feitelijk een kerkelijke partij is en hebben ook op maatschappelijk gebied organisaties, die zo niet theoretisch, dan toch wel practisch alleen voor leden van de vrijgemaakt Gereformeerde Kerk openstaan. Wel moet gezegd worden dat bij hen verschillende motieven werken. Bij de een speelt het zgn. ethische conflict een grote rol: 's zondags wil men mij niet aan de avondmaalstafel zien, dan moet men mij 's maandags niet uitnodigen aan een bestuurstafel. Bij de ander is het de kerkopvatting die de doorslag geeft. En een derde wil geen samenwerking omdat het verval overal te constateren is.
Anderzijds moet gezegd worden dat men in tal van organisaties leden van de vrijgemaakt Geref. Kerken aantreft. In eigen kring is daar trouwens het nodige over te doen. De zgn. doorgaande reformatie heeft al heel wat deformatie bewerkt of aan het licht gebracht.
Overigens dienen we wel te bedenken dat deze samenwerking op allerlei gebied, bedreven door individuele kerkleden — Kuyper zou spreken over „de kerk als organisme" (een term die we niet overnemen) — geen pleister op de kerkelijke verdeeldheid mag worden. Dat gevaar zit er in. Men zal in alle verbanden moeten weten wat men aan ons heeft. Men zal zich ook voor zijn kerkelijk standpunt en beginsel niet moeten schamen. Deze samenwerking mag nooit gaan ten koste van de kerk, maar moet juist geschieden vanuit de diepe overtuiging dat men weet waarom men lid is van die bepaalde kerk.
Mensen, die niet weten waarom ze christelijk gereformeerd, vrijgemaakt of gereformeerd (synodaal) zijn, kunnen beter niet samenwerken. Ze doen — het lijkt vreemd — aan de samenwerking meer kwaad dan goed!

Ook de kerken?
De samenwerking komt echter in een ander licht te staan wanneer de kerken als zodanig qua kerken met elkaar gaan samenwerken. Bv. in de evangelisatie; bij het organiseren van een zaaiweek; in gemeenschappelijke samenkomsten.
In dat opzicht is men in onze kerken, uitzonderingen daargelaten, wel spoediger tot samenwerking bereid dan men van ons verwacht.
Nu willen we de motieven graag laten gelden.
Neem bv. de evangelisatie. Het is een goede zaak dat er bewogenheid is met de buitenkerkelijke mens en een hartelijke drang om het Evangelie te brengen. Er worden vaak bezwaren ingebracht tegen deze vorm van samenwerking door mensen, die nog nooit iets aan Evangelisatie hebben gedaan en die hun medemensen aan hun geestelijk lot overlaten. Juist zij zijn niet de eerst aangewezenen om critiek te maken. Beseft men wel eens iets van de geweldige roeping om ook aan de heiden in onze straat de naam van Jezus Christus bekend te maken. Heeft men enig besef van de problematiek; hoe brengen we hem het Evangelie op een aanspreekbare wijze? Beseft men wel hoeveel schade het groot aantal kerken doet aan de verbreiding van het Evangelie en de naam van de kerk en Christus?
Het moet mogelijk zijn deze vragen vandaag te stellen zonder verdacht te worden van vals eenheidsverlangen. We willen ons graag scherp verzetten tegen de valse eenheid. Maar de vraag pijnigt en moet ons steeds meer pijnigen: wat doen we terwijl we bezig zijn met onze kerkelijke beleidsvragen?
Het is duidelijk, tegen de achtergrond van het zo juist genoemde, dat samenwerking op dit gebied niet kan plaats vinden met kerken en figuren, die door een vals eenheidsstreven worden gedreven; die een Evangelie brengen, dat óf de Christus der Schriften loochent óf de prediking van vrije genade ondermijnt. Samenwerking betekent in de meeste gevallen verantwoordelijkheid dragen voor datgene, wat in en krachtens die samenwerking wordt gebracht. Het is nodig dat we hier scherp toezien. Doen we dat niet dan worden we geïnfecteerd voor we het weten. Het is geen denkbeeldige mogelijkheid dat deze samenwerking uitloopt op verbreking van eigen kerkverband, dat men door de samenwerking toch als te eng en te benauwd heeft leren zien.
Samenwerking kan ook niet plaats vinden als men wel bewust de kerk negeert; de kerk er buiten laat en daar niet over wil praten. Dat is nu beslist onjuist. We kunnen en mogen de kerk er niet buiten laten, hetgeen iets anders is dan de kerk op de voorgrond plaatsen of de indruk geven voor eigen kerk te willen strijden en te werken.
Uit reactie tegen kerkelijk isolement vervalt men gemakkelijk tot het andere uiterste: en nu zeggen we maar niets over de kerk.
Het is onbarmhartig als we niet over de kerk durven praten. Wie dat niet durft moet ook maar niet gaan evangeliseren.
Daarom is de vraag begrijpelijk: kunnen we wel evangeliseren? Zijn we er werkelijk aan toe?
In ieder geval kan men niet samen evangeliseren als men met elkaar niet eerst over de kerk heeft gesproken.
Verantwoordelijkheid voor elkaars boodschap dragen — hoeveel zekeringen moeten hier worden aangebracht? — en de kerkvraag er buiten laten, is een onmogelijkheid.
Wie hieraan voorbijgaat en z'n schouders ophaalt over de overtuiging, die achter dit alles ligt, gaat zijn eigen belijdenis over de kerk ondermijnen.
Ik zeg niet dat het onmogelijk is om dan samen te werken; wel dat het niet zo gemakkelijk is en zeker niet zo breed kan gebeuren als nu wel veel het geval is.

„Tussen de vuren"
Nadat het eerste artikel getikt was verschenen in de vrijgemaakte pers twee artikelen over de samenwerking, die wij als chr. geref. kerken nogal op ruime schaal bedrijven. Zowel ds. van Bruggen van Assen in zijn kerkbode als prof. Kamphuis in „De Reformatie" sneden onze positie aan. De laatste scribent dringt er bij ons op aan dat we nu eindelijk een keuze moeten doen.
Het blijkt wel dat de titel van een brochure, die door ondergetekende in 1946 werd gepubliceerd nog altijd actueel is. We zitten tussen de vuren en we worden uitgenodigd met grote klem die plaats te verlaten en te kiezen, haastig en goed!
Daarover dan een volgende keer D.V.

J.H. V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen