Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Iets over de oosters-orthodoxe kerken (7)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Iets over de oosters-orthodoxe kerken (7)

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Ontwikkeling na 1054
De scheiding tussen oost en west bleef, ondanks verschillende pogingen tot hereniging, bestendigd. Toen vanuit het westen de kruistochten werden georganiseerd, was het aanvankelijk doel het Heilige Land te heroveren op de Arabieren. Het werd echter meer en meer een kruistocht tegen de ,,schismatieke" kerk van het oosten.
In 1204 werd Constantinopel zelfs door de westelijken veroverd — een succes voor de pauselijke stoel. Maar het oosten herstelde zich en in 1261 werd Constantinopel weer ingenomen. Begrijpelijk, dat de herinnering aan deze tijdelijke westerse overheersing weinig geschikt was om de toenadering te bevorderen. Het oosten wilde niet. De Russische Kerk hield zich buiten alle onderhandelingen en distancieerde zich zowel van Constantinopel als van Rome.
Voor het overige werd de oosterse kerk door allerlei inwendige conflicten beroerd.
Intussen was het Oostromeinse Rijk zijn ondergang nabij. Het beperkte zich nog slechts tot zijn hoofdstad Constantinopel, die in 1453 in handen van de Turken viel. Daarmee was ook het centrum van de oosterse kerk gevallen.

De Griekse Kerk
De Griekse Kerk kreeg nu de leiding. De Turkse overheersers gaven de patriarch van Griekenland tevens de hoogste macht over alle christenen in hun rijksgebied. Later werden de andere nationale kerken, de Armeniërs, de andere Monophysieten en de Nestorianen, aan het Armenische patriarchaat onderworpen.
Na de verovering van Syrië en Egypte door de Turken, kreeg tenslotte ook het patriarchaat van Alexandrië bepaalde voorrechten.
De oude oosterse kerk werd dus voortaan over drie patriarchaten verdeeld. Zo werd de toestand omstreeks 1517.
De Griekse Kerk heeft van de Turken veel te verduren gehad. Een van de vele slachtoffers was de patriarch Lukaris, van wie bekend is, dat hij sterk sympathiseerde met het Calvinisme.
Een door hem opgestelde en in 1629 in Genève uitgegeven belijdenis werd door de Synode der Griekse Kerk veroordeeld. Lukaris was één van de weinigen in de oosterse kerk die ontvankelijk bleken voor de boodschap der Hervorming. Verschillende andere patriarchen stelden zich met kracht teweer tegen de gedachte van een unie met Rome of het Protestantisme.
Toen in 1829 Griekenland onafhankelijk werd, vormde zich de ,,autokephale" Griekse Kerk. Dit woord „autokephale" betekent ,,onder een eigen hoofd" en wordt gebruikt van al die nationale kerken, die een onafhankelijk bestaan hebben onder een eigen landelijke patriarch.
Deze Griekse Kerk werd al spoedig staatskerk en is dat tot op heden. Een vertegenwoordiger van de regering, de zogenaamde procurator, had zelfs lange tijd het recht van veto in de heilige synode. In 1923 is dit vetorecht vervallen.

De Slavische Kerken
Reeds in de zesde eeuw werd het Oostromeinse Rijk van alle kanten bedreigd. In het oosten door de Perzen; in het westen en noorden door de Germanen; in het zuiden moeten vooral de invallen van Slavische volksstammen genoemd. Dit had ook gevolgen voor de kerk. Bij deze volkerenstorm gingen alle oude kerkprovinciën op de Balkan verloren, met uitzondering van de grote steden. Vanuit Constantinopel werd daarna echter met de zending onder deze Slavische volken begonnen. Hier moet allereerst genoemd worden:

Bulgarije
Ook hier is de politieke strijd nauw verbonden met de kerkelijke. Immers, zowel Rome als de Frankische rijkskerk maakten aanspraken op dit gebied. Het kwam echter onder Constantinopel. In 864 ging de „khan" van Bulgarije tot het christendom over.
De ontwikkeling van de Bulgaarse Kerk kenmerkte zich o.a. door een sterke drang naar zelfstandigheid. De inheemse geestelijkheid (die het volk achter zich had) liet zich gelden tegenover de leiding van Constantinopel. Al spoedig werd een eigen Bulgaars patriarchaat gevestigd.
In het begin van de elfde eeuw werd het land echter veroverd door keizer Basileios II (,,de Bulgarendoder"). Het werd een provincie van het Oostromeinse Rijk. Het patriarchaat behield een zekere zelfstandigheid; het werd als een aartsbisdom niet onder de patriarch van Constantinopel maar onder de Keizer geplaatst.
Nadat (1204) Constantinopel in de handen der kruisvaarders was gevallen, is er nog een korte tijd een unie van deze kerk met Rome geweest. In de veertiende eeuw zijn kerk en volk der Bulgaren onder de overheersing der Turken gekomen. De verdere geschiedenis kenmerkt zich door strijd tegen de Turkse onderdrukkers en tegen de al sterker wordende bevoogding van de zijde der Griekse kerkleiders.
Geleidelijk aan herwonnen de Bulgaren hun zelfstandigheid. In 1870 ontstond een onafhankelijk Bulgaars exarchaat, dat echter pas in 1945 door het oecumenische patriarchaat is erkend.
In deze bewogen geschiedenis moeten wij vooral opmerken, dat er, evenals in de andere Slavische landen, steeds een enge band geweest is tussen de kerk en de staat. Daardoor is in de loop der geschiedenis de voorwaarde geschapen voor de overheersing van deze kerken door de communistische staat. Al spreekt de wet van een scheiding(!) tussen kerk en staat, toch werd de Bulgaarse Orthodoxe Kerk een volkskerk.
Sedert 1953 is er weer een eigen patriarchaat met elf bisdommen. Er is een theologische academie en een seminarie. Het aantal gelovigen bedraagt ongeveer 5.350.000. Bovendien leven in Bulgarije nog ± 25.000 Armeniërs.

Joegoslavië
Dit is het vroegere Servië. De Serven werden hoofdzakelijk vanuit Bulgarije gekerstend. Later ontwikkelde zich een zelfstandige kerk, zij het ook onder het patriarchaat van Constantinopel.
Overigens wordt de nationale en kerkelijke geschiedenis ook hier bepaald door de machtsstrijd tussen oost en west.
In de veertiende eeuw komt de Servische staat tot bloei. Kerkelijk is inmiddels ook hier een zelfstandig aartsbisdom ontstaan, dat later een patriarchaat werd.
Toen in 1459 Servië geheel door de Turken was veroverd, begon een zware tijd. De secte der Bogomilen, die ook in Bulgarije zoveel kwaad gesticht hadden en die zich zowel tegen de staat als tegen de kerk stelden, kozen de zijde en de godsdienst (de Islam) van de Turken. De Serven hadden dus te strijden tegen het Mohammedanisme maar ook tegen de overheersingspogingen van de zijde der Griekse kerk. Bovendien trachtte Rome hen onder zijn macht te krijgen.
In 1879 werd de kerk hier zelfstandig, al bleven verschillende gebieden onder het gezag van Constantinopel. Na de eerste wereldoorlog werd één Servische Orthodoxe Kerk gevormd (1920). In de tweede wereldoorlog hebben de orthodoxen zware vervolgingen te verduren gehad van de Kroaten, die sedert de zestiende eeuw overwegend rooms zijn. Na de oorlog heeft deze kerk dezelfde status als in alle communistische landen. De kerk is verdeeld in 19 bisdommen, heeft sedert 1952 een hogeschool en telt 6 a 7 miljoen leden.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 31 mei 1963

De Wekker | 8 Pagina's

Iets over de oosters-orthodoxe kerken (7)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 31 mei 1963

De Wekker | 8 Pagina's