Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Gebrek aan verantwoordelijkheidsbesef

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Gebrek aan verantwoordelijkheidsbesef

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Allerwege wordt de klacht gehoord: er is een ontstellend gebrek aan verantwoordelijkheidsbesef. Velen werken niet met de gedachte: doe ik het wel goed? Maar de arbeid wordt verricht om elke dag zo snel mogelijk de klok van half zes te halen en elke week van twee vrije dagen te genieten, nadat men het loonzakje heeft geïncasseerd. Men denkt om chef noch klant; men stelt geen eer meer in een goed stuk werk; men denkt alleen om zichzelf, om eigen voordeel en genot.

De zaak
Om welke elementen gaat het in het begrip verantwoordelijkheidsbesef?
In hoofdzaak zijn het drie zaken, die de aandacht vragen.
Allereerst: er is een instantie boven mij, aan wie ik verantwoording schuldig ben. Tot die instantie sta ik in een bepaalde verhouding. Dat kan een natuurlijke verhouding zijn b.v. die van ouders-kinderen; het kan een dienstverhouding zijn b.v. werkgever-werknemer: het kan een ambtsverhouding zijn b.v. koningin-burgemeester. In al deze verhoudingen is er zelfs sprake van wederkerige verantwoordelijkheid. De kinderen zijn verantwoording schuldig aan de ouders, maar de ouders hebben ook verantwoordelijkheid ten opzichte van hun kinderen; ten diepste is die verantwoordelijkheid verankerd in het feit dat de ouders door God zelf tot het ouderambt zijn geroepen.
Vervolgens: ik heb verantwoordelijkheid ten opzichte van de kring, waarin ik leef; het milieu, waarin ik werk; het beroep of ambt, dat ik heb gekozen, zelfs zo dat elk beroep of ambt eigen verantwoordelijkheid meebrengt. Zij, die deze verantwoordelijkheid ook metterdaad tonen, werken er aan mee dat dit beroep of ambt zelf door de buitenwacht wordt gerespecteerd en in ere wordt gehouden; vertrouwen wint of houdt.
Een derde: ik heb verantwoordelijkheid tegenover m'n eigen leven; deze verantwoordelijkheid is gegrond in het feit dat ik schepsel Gods ben. Ik leef niet voor mezelf; ik heb het niet zelf over m'n leven te zeggen; m'n leven is opdracht en dienst — en daarom heb ik m'n eigen verantwoordelijkheid te beleven als mens, die eenmaal geoordeeld zal worden naar zijn werken.
Met het aangeven van deze uiteraard ruwe lijnen is het verantwoordelijkheidsbesef, dat van ieder mens — al naar z'n gaven, plaats, roeping en ambt zijn — voldoende getekend.
Nu gaat het besef ontbreken over de brede linie van het leven dat we deze drieërlei verantwoordelijkheid, overigens onderling nauw samenhangend, hebben.
Een paar voorbeelden mogen dit illustreren.

Prinses Irene
Met droefheid en verbijstering heeft ons Nederlandse volk vorige week de gebeurtenissen rond Prinses Irene gevolgd. De eerste maanden van 1964 zijn wel zeer bijzonder irenische maanden geworden. Haar weigering om mee te gaan naar Mexico op het laatste ogenblik; haar duidelijke keuze nu reeds voor de Carlistische beweging in strijd met haar positie als Prinses der Nederlanden; haar houding tegenover de Nederlandse regering zijn alles met elkaar het bewijs dat het deze Prinses aan verantwoordelijkheidsbesef ontbreekt.
Het is in bladen van allerlei richting duidelijk geschreven: deze Prinses heeft in feite met Nederland gebroken. Hoe jammer dat ook is, het recht daartoe heeft zij, maar niet zolang ze Prinses der Nederlanden is en in feite nog troonopvolgster, als haar koninklijke moeder en zuster beiden zouden verongelukken.
Prinses Irene heeft gespeeld met haar positie en gaf geen blijk zich bewust te zijn van wat van haar wordt gevraagd.
Ze heeft ook haar verantwoordelijkheid niet verstaan tegenover het Nederlandse volk, dat hoge opvattingen heeft over het Koninklijke Huis. Helaas heeft deze Oranje door haar daden geen goede indruk gegeven van het koningschap, zoals b.v. Prins Bernhard dat steeds heeft gedaan vanaf het ogenblik dat hij met onze huidige Koningin verloofd was.
Maar ook ten opzichte van haar eigen leven toonde Prinses Irene geen verantwoordelijkheidsbesef. Het is een verdrietige zaak dat zij op deze wijze veler sympathie verspeelde, terwijl bekend is dat het Huis van Oranje een grote plaats inneemt in het hart van ons volk.
De gebeden mogen zich in onze kerken vermenigvuldigen voor onze Koningin en Prins. De diep menselijke factor spreekt iedereen aan. Soms smart het dat de moderne publiciteit zoveel onthult.
Intussen is het duidelijk dat deze Prinses menselijk gezien een donkere weg gaat, waarop de vrede nog ver in het verschiet is. Daarom moge ook voor haar het gebed niet vergeten worden.

De Belgische artsen
De doktoren in België toonden evenmin een sterk besef van verantwoordelijkheid. Het ongehoorde feit „artsen staken" is een veeg teken, niet alleen aan de Belgische wand.
Deze heren menen dat ze kunnen doen wat ze maar willen, en tonen niet te beseffen dat ze een instantie boven zich hebben, aan wie ze verantwoording schuldig zijn. Ze hebben hun verantwoordelijkheid als dokter op de straat gegooid; ze hebben iets stuk gemaakt ten opzichte van zichzelf en voor de toekomst.
Deze doktoren hebben blijk gegeven geïnfecteerd te zijn door de moderne mentaliteit: wij doen wat wij willen; voor onze inzichten moet alles wijken. Zelfs al zouden ze gelijk hebben, dan nog is hun houding af te keuren, want deze heren doen het vertrouwen in „de dokter" dalen. Het doktersambt is gedevalueerd. Te begrijpen dat artsen in andere landen — gelukkig ook in ons land — zich van deze actie distanciëren.

En in de kerk?
Leeft het verantwoordelijkheidsbesef nog in de kerk? Of plaatsen we die buiten schot?
De kerk moet de plaats zijn, waar het verantwoordelijkheidsbesef sterk moest leven en openbaar komen. In vele kringen hebben kerkleden nog de naam dat zij een goed besef van hun verantwoordelijkheid hebben.
Maar het slijtage-proces gaat ook de kerk niet voorbij. We leven midden in de wereld en we ademen de bacillen van de wereld in.
Daarom moet het echte christen-zijn zich juist uiten in het beleven van onze verantwoordelijkheid — in de kring, waar ik werk. Geloven is niet alleen een zaak voor de zondag, maar ook voor de maandag en de donderdag, voor elke werkdag. In m'n dagelijks werk ben ik verantwoordelijk. De wijze, waarop ik m'n werk verricht wordt beheerst door m'n verantwoordelijkheidsbesef.
Maar ook in de kerk moet op het beleven van dit besef worden aangedrongen. Kunnen dominees ook staken, werd verleden week gevraagd.
Het rechte verantwoordelijkheidsbesef tegenover God, die riep, de kerk, die me een plaats gaf en de kudde, die aan de zorg is toevertrouwd, doet het onvoorwaardelijke antwoord geven: dominees staken principieel niet. Hun geestelijke arbeid wordt niet betaald en daarom kunnen ze ook niet in staking gaan! U kijkt toch niet verwonderd? Maar u wilt toch niet beweren dat een preek te betalen is, de herderlijke zorg, het gebed? De dominee krijgt z'n levensonderhoud. Maar daarmee wordt zijn werk niet betaald.
Daarom is een stakende dominee principieel onmogelijk.
En als hij dan toch het werk er bij neerlegt? Of als een ouderling of diaken z'n werk verwaarloost? Dan bewijzen ze alleen maar hoe wereldgelijkvormig ze zijn geworden. Dan heeft het gebrek aan verantwoordelijkheidsbesef ook de kerk aangetast. En ook hier geldt: het bederf van het beste is het slechtste!

J.H.V.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 17 april 1964

De Wekker | 8 Pagina's

Gebrek aan verantwoordelijkheidsbesef

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 17 april 1964

De Wekker | 8 Pagina's