Kerk en Huwelijkssluiting (XII)

Een afzonderlijke dienst?
Op de trouwdag behoort de kerkdienst tot één van de belangrijkste onderdelen. Op het gemeentehuis is men in vreemde sfeer; het is er erg formeel en officieel en daarom is men er wat onwennig. In de kerk is dit anders. Men is daar in het bekende kerkgebouw. De kring aanwezigen behoort vrijwel alleen tot de bekenden. Men voelt zich veel meer „onder ons". Daarbij, in de dienst staan bruidegom en bruid in het middelpunt, zij hebben minstens zoveel aandacht als de dominee. Bovendien gaat er in de kerk van al wat er gedaan en gehoord wordt veel meer stichting uit. Het is met dit alles voor ogen geen wonder dat de gedachte opgekomen is dat wat in de kerk gebeurt eigenlijk het voornaamste is. En toch is dit niet juist als we bedenken dat dit, wat de sluiting van het huwelijk betreft, niet het voornaamste is.
Vroeger moge dit zo geworden zijn en als zodanig gezien, nu is dit anders.
De burgerlijke overheid verricht de voornaamste taak bij het huwelijk dat de trouwenden samen sluiten. Zij toch registreert dit feit, waarvan dan ook de acte wordt voorgelezen; zij ratificeert het huwelijk door te constateren dat er geen wettelijke bezwaren tegen zijn in te brengen en zij publiceert dit ook door bekendheid te geven aan de ondertrouw en aan de trouw. Komen bruid en bruidegom van het gemeentehuis dan zijn zij wettig getrouwd.
Heeft het nu nog zin ook op de trouwdag naar de kerk te gaan? Wat is de zin van de kerkgang en moet daarvoor een afzonderlijke samenkomst van de gemeente (?) belegd worden.
De gedachten hierover zijn verschillend. En deze gedachten hangen samen met de visie, die men heeft op de betekenis van de handeling van de overheid én van die van de kerk.
Deze gedachtengang is in hoofdzaak drieërlei. Zonder namen te noemen — er zouden er dan heel wat genoemd moeten worden — geef ik ze kort.
a. Bij de eerste opvatting gaat men uit van de gedachte dat het voor de overheid gesloten huwelijk compleet is. Op geen enkele wijze kan hieraan iets toegevoegd of bevestigd worden. Zeker kan men hier niet spreken van inzegening, dit toch geeft het karakter van een soort wijding, die de kerk aanbrengt bij datgene wat in zichzelf ongewijd of onheilig is. Het trouwen is ook voor de christen een burgerlijke zaak, wat niet zeggen wil dat het met God, Zijn Woord en Zijn zegen niet te maken zou hebben. Als in alles, heeft hij ook hierin de leiding, zegen en kracht Gods nodig, maar dit geldt voor heel het leven.
Zeer zeker zal men de zegen Gods begeren en aan deze begeerte ook uitdrukking willen geven maar — zo menen sommigen — daarvoor behoeft geen bijzondere kerkdienst belegd te worden. Is deze burgerlijke daad van het huwelijk van zulk een aard dat daarvoor bijzonder de gemeente bijeengeroepen moet worden? Wij hebben toch ook geen afzonderlijke doopdiensten of begrafenisdiensten. De kerk behoeft hier niet ambtelijk op te treden, hoogstens is hier een pastorale taak van de voorbede thuis, waarbij dan een gedeelte van het Woord Gods gelezen kan worden en een gebed gedaan. De „Overtrouw", zoals op sommige plaatsen de kerkelijke plechtigheden genoemd wordt, is overbodig en kan daarom nagelaten worden.
Wil men de voorbede op bijzondere wijze in de gemeente, dan kan dit op de zondag na het huwelijk in de gewone dienst waarbij dan de getrouwden al of niet op een bijzondere plaats zitten. Een afzonderlijke Woordbediening is hierbij niet nodig, want heel het leven komt in de dienst des Woords in het licht van de Openbaring te staan.
Men kan aan deze gedachtengang een strenge consequentie van opvatting niet ontzeggen. Of deze echter in alle opzichten voldoet is een andere vraag. Ik meen van niet.
b. Een tweede gedachtengang ziet er als volgt uit: Zij legt er de nadruk op dat de huwelijkssluiting in verschillende fasen verloopt. Er zijn plechtigheden in de familiekring b.v. de verloving, waarvan het huwelijk straks de bekroning vormt. Dan zijn er de formaliteiten ten overstaan van de overheid; deze geven aan het huwelijk een wettig karakter in de sfeer van de burgerstaat. En eindelijk komt dan de kerk. Wat in de kerk geschied geeft dan de hoogste voltrekking van het huwelijk. Beloften en eisen voor de huwenden worden daar verkondigd, de gebeden worden gedaan, en in de naam Gods geeft de kerk de huwenden de zegen des Heeren.
Door deze plechtigheid geeft de kerk dan een zekere sanctie aan dit bepaalde huwelijk en voegt het in in de gemeenschap der kerk. Zij doet dit in de wetenschap dat het huwelijk voor het voortbestaan van de kerk van grote betekenis is, want uit de huwelijken wordt de kerk gebouwd in de toekomst.
Op bijzondere wijze wordt dan in de kerk het huwelijk in verband gebracht met het verbond der genade. Volgens deze visie is dan de gang naar de kerk het hoogtepunt van de trouwdag, daarom is een afzonderlijke dienst daarvoor ten volle gerechtvaardigd. Vanuit deze kijk op de kerkelijke taak heeft men dan ook bezwaar tegen het huidige formulier dat dit te algemeen spreekt en te weinig vanuit de bijzondere betekenis van het huwelijk voor de kerk.
c. Tenslotte de derde opvatting: Sommigen wijzen hierbij op het feit dat de wijze, waarop de overheid optreedt bij de sluiting van het huwelijk, aan de christen geen bevrediging geeft. De ene ambtenaar van de burgerlijke stand doet het anders dan de ander, maar dit hangt met de persoonlijke inslag van deze, niet met zijn positie samen. De handeling van de overheid als zodanig is formeel en daarom zakelijk. De christen vraagt meer op zijn trouwdag en daarom zoekt hij de vervulling daarvan in de kerk.
Wat in de kerk geschiedt voegt niets aan het gesloten huwelijk toe. Men begeert in de kerk alleen Gods Woord te horen, te bidden en de ambtelijke zegen van de kerk te ontvangen. Deze redenering gaat uit van de persoonlijke behoefte van hen die getrouwd zijn.
Een andere klemtoon leggen zij, die de kerkelijke handeling ook van grote betekenis achten maar vanuit een andere gezichtshoek. Men ziet dan in de kerkelijke bevestiging een zekere goedkeuring van de kerk ten aanzien van het bepaalde huwelijk. Men redeneert daarbij aldus: De kerk taxeert het huwelijk naar andere maatstaven dan de overheid. Ten overstaan van de overheid kan een huwelijk gesloten worden dat wel wettig is, maar naar de maatstaven van de kerk zondig genoemd moet worden. Een huwelijk met een ongelovige b.v. De maatstaven waarnaar de kerk oordeelt gaan de publieke rechtsorde te boven. De kerkelijke bevestiging is geen overtrouw. Voor de overheid is het huwelijk wettig gesloten. In de kerk wordt echter ten aanzien van een bepaald huwelijk verklaard dat het is naar de wil Gods en dat er daarom voor gebeden kan worden, de beloften Gods er over uitgeroepen en het de ambtelijke zegen kan ontvangen.
De kerk heeft daarom ook regels waarin zij vaststelt, naar het Woord Gods, welke huwelijken zij niet kerkelijk sanctioneren kan.
Ik treed hier nu niet in een beoordeling van de verschillende opvattingen, die ik kort weergaf. Wel merk ik op dat deze verschillende visies het er over eens zijn dat ons huidige formulier niet aan de eisen voldoet. Het heeft teveel de schijn dat ten overstaan van de kerk het huwelijk gesloten wordt en dat het bijzondere van wat in de kerk plaats vindt te weinig duidelijk is.
De vraag klemt dan ook: hoe nu verder? Aan deze vraag wijden we dan een laatste artikel van deze reeks, die eigenlijk te lang werd.

Kremer

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen