Salomo's wijsheid (I)

De aard van zijn wijsheid
God gaf Salomo wijsheid.
De wijsheid van Salomo wordt in de Schrift niet getekend als een puur menselijke wijsheid.
In 1 Kon. 3:28 wordt gesproken van „de wijsheid Gods", die in hem was. En in 1 Kon. 4:29 wordt gezegd dat God Salomo wijsheid gaf en zeer veel verstand en een wijd begrip des harten, gelijk zand dat aan de oever der zee is.
Dit laatste beeld drukt de onmetelijkheid uit. Aan Jakob wordt een nageslacht beloofd als het zand der zee, dat vanwege de menigte niet kan geteld worden (Gen. 32:12). En van Jozef lezen we dat hij in Egypte zeer veel koren bij elkaar bracht, als het zand der zee, totdat men ophield te tellen, want er was geen tellen aan (Gen. 41:49).
Door dit beeld wordt uitgedrukt dat Salomo's wijsheid ongeëvenaard was.
Door zijn wijsheid overtrof Salomo alle wijsheid van het Oosten, alsook de wijsheid van Egypte.
Verschillende landen in het Oosten waren beroemd door de wijsheid, die daar beoefend werd. De profeet Jeremia spreekt van de wijsheid van Teman, een landstreek in Edom (Jer. 49:7). Daar kwam Elifaz, een van de vrienden van Job, ook vandaan (Job 2:11 e.a.). Ezechiël spreekt van de wijzen van Gebal, een stad in Fenicië (Ez. 27:9). Evenzo van de wijsheid van Tyrus, de hoofdstad der Feniciërs (Ez. 28:4). De profeet noemt deze stad „vol van wijsheid" (Ez. 28:11). Herhaaldelijk wordt gesproken van de wijsheid en de wijzen van Babel (Jes. 47:10; Jer. 50:35; 51:57; Dan. 1:20; 2:2 e.a.). Ook het Perzische rijk kende zijn wijzen (Esther 1:13, 6:13).
Dat in onze tekst Egypte met name genoemd wordt is omdat dit land het land bij uitstek was, waar de wijsheid werd beoefend.
Door de opgravingen hebben we hier enige indruk van gekregen. Allerlei oude Babylonische teksten zijn tot ons gekomen, waaronder ook vele spreuken en raadgevingen van wijzen. Ook in het oude Fenicië zijn door de opgravingen in Rasj Sjamra, het vroegere Oegarit uit de tijd van de Richteren, vele teksten met uitingen van de oude Fenicische wijsheid aan de oppervlakte gekomen.
Maar er is geen land, waar zoveel oude wijsheidsgeschriften voor de dag gekomen zijn als Egypte. Dat komt dus geheel overeen met wat de Bijbel van Egypte zegt.
Wij kennen om maar enkele te noemen: de onderwijzing van de vizier Ptah-Hotep (± 2430 v. Chr.) en de onderwijzing voor koning Meri-Ka-Re (± 22e eeuw v. Chr.). en niet te vergeten de onderwijzing van Amen-Em-Ope, de zoon van Kanecht (± 1000 v. Chr.).
Er bestaan tussen dit Egyptische wijsheidsgeschrift en het bijbelse Spreukenboek, vooral wat betreft de hoofdstukken 22:7-24:22, zoveel overeenkomsten, dat men wel gedacht heeft aan verband tussen deze twee. De bijbelse spreuken zouden afhankelijk zijn van die uit Egypte, iets wat bij nauwkeurige vergelijking niet is staande te houden. Maar frappante overeenstemmingen zijn er zeker.
Vergelijk b.v. Spr. 22:24 „Ga niet om met een driftkop en laat u niet in met een heethoofd" met Amen-Em-Ope's woorden: „Ga niet om met een opvliegend mens en nader tot hem niet om met hem te spreken".
En Spr. 22:29: „Ziet gij een man vaardig in zijn werk, hij zal ten dienst van koningen gesteld worden", met Amen-Em-Ope: „Een schrijver die bedreven is in zijn ambt, zal waardig gevonden worden om een hoveling te zijn".
En zo zou meer te noemen zijn.
Er zijn allerlei overeenstemmingen tussen de wijsheid van Salomo en de wijsheid uit de landen van het Oosten en die der Egyptenaren. Wij kunnen als gevolg van de opgravingen deze overeenstemmingen concreet aanwijzen.
Nochtans zegt de Schrift, dat de wijsheid van Salomo groter was dan de wijsheid van allen in het Oosten en dan alle wijsheid der Egyptenaren.
Waarin overtreft Salomo's wijsheid dan al die andere wijsheid? Wat is de aard van Salomo's wijsheid in onderscheiding van die andere wijsheid van het Oosten?
Terecht zegt van Gelderen in zijn verklaring, dat Salomo's wijsheid wortelde in de kennis, de eerbiedige kennis, van de enige ware God. En hij verwijst dan naar Spr. 1:7 en 9:10.
Salomo heeft verstaan dat de vreze des HEEREN het begin is van de ware kennis en wijsheid. Daar begint de wijsheid mee. En ondanks al de uitingen van wijsheid buiten Israel — en we moeten er ons over verbazen dat reeds eeuwen geleden heidenen tot zoveel inzicht en kennis konden komen — wordt de kennis van de ene ware God gemist. In de Spreuken van Amen-Em-Ope komt het geloof in vele goden telkens weer naar voren.
Een algemene genade van God, waardoor ook „na de val in de mens enig licht der natuur nog overgebleven is" (Dordtse Leerregels III/IV,4) laat zich in de buiten-bijbelse wijsheidsgeschriften niet ontkennen.
Maar eerst de bijzondere genade leert ons de ware wijsheid kennen. En Salomo's wijsheid was vrucht van Gods bijzondere genade.
De ware wijsheid is het kennen van de God der openbaring. Buiten die kennis om komt een mens niet tot de ware wijsheid. Hij blijft met al zijn inzicht dwaas.
Het grote voorrecht van Salomo was dat hij God kende. En vanuit die kennis van God gaf hij de richtlijnen voor het praktische, alledaagse leven.
De ware wijsheid is het kennen van God in Jezus Christus, Hem te vrezen en lief te hebben. En van daaruit het leven van elke dag elk ogenblik bepalen. Dat wij God vrezen moet uitkomen in het praktische leven van elke dag.
De ware wijsheid is „wellevenskunst" vanuit de vreze Gods. Dat had Salomo als geen ander verstaan.
Dat de Heilige Geest ook ons die wijsheid moge leren.
Praktische levenswijsheid vanuit de vreze Gods.

Oosterhoff

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen