Synodes spreken over het C.I.O.-M.

Donderdag 24 juni j.l. kwam de generale Synode van ee Geref. Kerken één dag te Utrecht in vergadering bijeen ter bespreking van het feit, dat de geref. deputaten voor de geestelijke verzorging van de militairen meenden met het C.I.O.-M. niet langer te kunnen samenwerken en hun mandaat beschikbaar te moeten stellen.
Duidelijkheidshalve zij hier vermeld, dat het C.I.O.-M. (Contact in Overheidszaken- Militair) het contact-orgaan is, waarin de verschillende protestantse kerken samenwerken voor de geestelijke verzorging van de militairen.
In dit C.I.O.-M. waren, zoals men reeds eerder in de pers heeft kunnen lezen, grote moeilijkheden gerezen door een zowel persoonlijke als principiële tegenstelling tussen de geref. hoofdlegerpredikant ds. B.A. Bos en de herv. ds. H.J. Diekerhof, die was belast met de opleiding van de legerpredikanten.
Deze tegenstelling spitste zich vooral toe op het punt van de atoombewapening. Ds. Diekerhof sloot zich in deze aan bij het herderlijk schrijven van de Herv. Kerk betreffende de kernbewapening, dat practisch neerkomt op het standpunt dat een christen zich hiervan heeft te onthouden. De hoofdlegerpredikant ds. Bos liet ruimte voor de mogelijkheid, dat predikanten met dit geschrift van de Herv. Kerk hun instemming betuigen, maar meende zich te moeten verzetten tegen het maken van propaganda voor atoompacifisme in het leger. Dit zou immers op een bepaald punt dienstweigering betekenen en deze is in het leger ontoelaatbaar. Hij achtte het daarom geboden, dat predikanten, die de militairen instrueren tot dienstweigering inzake de atoombewapening, zich uit het leger terug trekken. Ook ds. Diekerhof zou zich schuldig maken aan propaganda voor atoompacifisme, hetwelk in strijd zou zijn met zijn functie bij het leger, nl. de opleiding van legerpredikanten, en daarom niet te handhaven zijn.
De Herv. Kerk koos de zijde van ds. Diekerhof en zo kwamen de moeilijkheden in het C.I.O.-M. Talrijke besprekingen zijn gevoerd. Herhaalde pogingen gedaan om het conflict op te lossen. Maar niets hielp. De twee belangrijke functionarissen bij de geestelijke verzorging van het leger bleven tegenover elkaar staan. Het werk zelf leed daardoor schade. De herv. synode meende geen vertrouwen meer te kunnen hebben in de leiding van de hoofdlegerpredikant. Zij meende zelfs dat de vrijheid van de evangelieverkondiging in het leger groot gevaar leed. Bijna geen hervormde predikanten bleken meer bereid te zijn de geestelijke verzorging van het leger ter hand te nemen. Heel de geestelijke verzorging van het leger dreigde in een impasse te komen. Er moest een oplossing komen.
In overleg met het C.I.O. (Contact in Overheidszaken), het contact-orgaan der kerken, dat in het algemeen de zaken betreffende de verhouding van de kerken tot de overheid behartigt, werd een onpartijdige commissie van drie „wijze mannen" gevormd, die naar het gehele complex van moeilijkheden een onderzoek zouden instellen en daarvan aan het C.I.O., het C.I.O.-M en dé minister van defensie rapport zouden uitbrengen, terwijl alle betrokken, ds. Bos en ds. Diekerhof mee ingesloten, zich verbonden zich onvoorwaardelijk aan de conclusies en voorstellen der commissie te houden.
Deze commissie kwam in de eerste maanden van dit jaar met haar rapport gereed. De onderzochte materie bleek inderdaad een complex van moeilijkheden, misverstanden en fouten te zijn. Een weg om uit de moeilijkheden te geraken werd gewezen. Nog even kwam de kwestie van de binding ter sprake. Maar opnieuw werd uitgesproken, dat door alle instanties de gedragslijn, die door de commissie was aangewezen, zou worden gevolgd.
In een gemeenschappelijk overleg tussen het C.I.O. en het C.I.O.-M. werd besloten de minister voor te stellen ds. Sillevis Smit, de voormalige hoofdvlootpredikant, aan te stellen als coadjutor van de hoofdlegerpredikant met medebeslissingsrecht om in een gemeenschappelijke samenwerking in overeenstemming met het rapport van de commissie der „wijze mannen" tot een oplossing van de gerezen moeilijkheden te komen. Men meende dat ds. Sillevis Smitt door zijn jarenlange ervaring en door zijn persoonlijkheid de aangewezen figuur was om genoemde taak te verrichten.
Ds. Bos meende echter dat deze beslissing niet in overeenstemming was met het genoemde rapport en diende zijn ontslag in. Even later deed ds. Diekerhof hetzelfde.
Ook de deputaten van de Gereformeerde Kerken voor de geestelijke verzorging in het leger, die in het C.I.O.-M. zijn vertegenwoordigd, meenden zich met de genomen beslissing niet te kunnen verenigen en stelden hun mandaat ter beschikking.
Om deze zaak te bespreken kwam de generale sijnode der Geref. Kerken op 24 juni jl. in vergadering bijeen. De besprekingen zijn in besloten zitting gehouden, zodat niet bekend is hoe de besprekingen zijn verlopen. Wel is een summier perscommuniqué verstrekt, waarin is meegedeeld, dat deputaten opnieuw hun mandaat hebben aanvaardt. Men heeft zich dus blijkbaar bij de aanvankelijk afgewezen gedragslijn neergelegd.
Dit is verblijdend, daar anders de moeilijkheden nog groter zouden zijn geworden en de geestelijke verzorging van het leger kan op dit ogenblik een breuk met de geref. deputaten niet verdragen. Het is dringend nodig dat een oplossing gevonden wordt, zal de geestelijke arbeid onder de militairen geen al te grote schade lijden. Het zal natuurlijk moeten worden afgewacht welke de houding van de deputaten in de toekomst zijn zal en hoe de ontslagaanvrage van ds. Bos door hen zal worden opgevat. Doordat de besprekingen op de synode in besloten zitting werden gehouden is daarover nog geen licht. Het blijft jammer, dat ds. Bos gemeend heeft zijn ontslag te moeten indienen. Zeker het C.I.O. was van mening dat een oplossing zou kunnen gevonden worden.
Maar ook de hervormde synode heeft over deze zaak vergaderd. Haar besluit zal, vrees ik, nog grotere moeilijkheden veroorzaken. In een op 7 juli gepubliceerde brief heeft de synode tegenover het C.I.O.-M. en het C.I.O, haar afkeuring uitgesproken over het feit, dat geen uitvoering is gegeven aan het op 13 april j.l. genomen besluit inzake de moeilijkheden binnen de protestants geestelijke verzorging bij de krijgsmacht.
Gezinspeeld wordt daarbij op een benoeming van ds. Diekerhof tot algemeen directeur van het vormingswerk van de protestants geestelijke verzorging van de krijgsmacht als luchtmachtpredikant. Dit zou niet zijn geëffectueerd.
De synode heeft een commissie benoemd die voorstellen moet doen voor de door de generale synode noodzakelijk geachte herziening van de organisatie van de dienst „protestants geestelijke verzorging" bij de krijgsmacht en van de kerkelijke positie van de hervormde predikanten, die bij de krijgsmacht hun ambt vervullen.
Ik kan in dit artikel niet schrijven als lid van het C.I.O. Evenmin citeren uit het nog steeds geheime rapport van de drie „wijze mannen". Maar ik meen wel te mogen zeggen dat ik deze gang van zaken diep betreur. Waarom moest deze brief van de synode, voordat C.I.O.-M en CI.O. er over konden vergaderen, worden gepubliceerd? Ik meen wel, nu men heeft gepubliceerd, te moeten zeggen dat door het schrijven van de herv. synode bij het kranten lezend publiek zeker een eenzijdige om niet te zeggen een onjuiste indruk wordt gewekt.
De synode bracht tevens dank aan ds. Diekerhof voor zijn strijd voor de vrijheid van de evangelieverkondiging in de krijgsmacht. Die vrijheid van de evangelieverkondiging zou zijn aangetast.
Ik meen dat het onbillijk is om de zaken zó te stellen. Men kan toch niet zonder meer een schrijven van de Herv. Kerk met het evangelie vereenzelvigen? Men kan van mening zijn naar de geest van het evangelie te schrijven. Maar er zijn ook christenen die het anders zien en eveneens menen in overeenstemming met het evangelie te spreken. Er staan twee standpunten tegenover elkaar. Men kan of het ene of het andere aanhangen. Men kan er met elkaar over spreken. Met elkaar de Schrift onderzoeken. Maar men mag hier niet absoluteren. En het moet mogelijk zijn met verschil van mening op bepaalde punten samen te werken. Het is droevig dat dit niet mogelijk is gebleken. Dit doet de geestelijke arbeid onder de militairen schade.
Het humanistisch verbond spint er zijde bij. Weer staan kerken tegenover elkaar. Het is te hopen dat spoedig een oplossing wordt gevonden. Want het werk wacht.
Ik meende, daar deze zaak in verschillende kerkelijke bladen en in de dagbladen wordt besproken, er ook in „De Wekker" niet van te mogen zwijgen. Maar ik doe het niet met genoegen.
Ook onze synode zal er nog wel mee te maken krijgen.
Want we werken als kerken gemeenschappelijk samen in de geestelijke verzorging van het leger. En ik hoop van harte, dat het mogelijk zal blijken deze gemeenschappelijke arbeid onder Gods zegen voort te zetten.

Oosterhoff

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen