Een mooi boek

Bij de uitgever T. Wever te Franeker is kortgeleden een boek verschenen dat m.i. heel mooi en ten zeerste aan te bevelen is. Het is geschreven door de heer H. Algra, bekend als hoofdredacteur van het nog altijd principiële Fries Dagblad, als schrijver van verschillende werken hoofdzakelijk op historisch gebied en als lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal. De titel luidt: Hef wonder van de 19e eeuw, met als ondertitel: Van vrije kerken en kleine luyden.
Ik kan niet laten het begin van het Woord vooraf, gedateerd Leeuwarden, najaar 1965, of te schrijven. Dit begin luidt als volgt:
,,Dit boek is ontstaan uit een verwondering, die tijdens het schrijven nog toenam. In het begin der negentiende eeuw scheen het met het Gereformeerde leven in Nederland afgelopen te zijn. In de loop van die eeuw is er echter in verschillende fasen en vormen een Gereformeerd Reveil gekomen, meest door stuwende krachten ,,van onderen op", door ,,kleine luyden", die zich op geen enkel man van naam - dat is van erkende kunde en uitstekende braafheid - beroemen kunnen", zoals het in een officieel rapport van een Haags ambtenaar werd geformuleerd. De kleine steunpunten van deze mensen, gezelschappen en groepen, onduidelijk en weinig stabiel, werden tot vrije kerken met een groeiende verantwoordelijkheid en toenemende samenbinding. Die vrije kerken stimuleerden als in Engeland een gezonde democratische ontwikkeling van ons nationale bestel.
Wie het kleine begin, de vele moeiten, het individualisme van velen, de geringe ontwikkeling van de meesten, nader leert kennen, die voelt zijn verwondering groeien. En al meer ziet hij hier een wonder van genade, tot zegen voor ons volk".
Tot zover iets uit het Woord vooraf.

De heer Algra spreekt zeer terecht van een wonder van genade. God heeft in de vorige eeuw grote dingen in ons volksleven gedaan. Wie zich voor de geschiedenis interesseert moet maar eens een vergelijking trekken tussen de tijd van zo ongeveer het midden van de vorige eeuw en de tijd van zo omstreeks de eeuwwisseling! Het is m.i. de heer Algra uitnemend gelukt ons iets van dit wonder van Gods genade te laten zien. Zijn boek is niet een eigenlijke kerkgeschiedenis, want het gaat de schrijver, zoals hijzelf getuigt, meer om de mensen thuis en in de kerk, dan om handelingen van officiële kerkelijke vergaderingen. Maar juist daardoor en ook door de levendige en vlotte verteltrant is het een prettig leesbaar boek geworden, een boek dat u van het begin tot het eind vasthoudt. Het voert u mee naar verschillende delen van ons land, heel de negentiende eeuw door, maar het brengt u ook in Engeland, in Zuid-Afrika en in Amerika, en altijd weer boeit de schrijver u. Hij vertelt bijzonderheden die tot dusver voor de meesten onbekend waren en geeft dikwijls een verrassende kijk op allerlei verschijnselen en bewegingen. Ik stem volkomen in met de wens van de schrijver, die uit een afgescheiden geslacht stamt, „dat dit boek door nazaten uit méér van zulke geslachten zal worden gelezen, nog vóór dat een bepaald soort geleerden zich van deze stof meester maakt om uit te leggen hoe het zodanig sociologisch en psychologisch kan worden verklaard, dat er geen enkele reden meer overblijft om van een wonder te spreken, laat staan om er voor te danken". Maar tevens hoop ik van harte dat dit boek door talloos velen zal worden gelezen. Ik raad de lezers van De Wekker dan ook dringend aan zich dit werk aan te schaffen of het cadeau te geven, vooral ook aan onze opgroeiende jeugd, inzonderheid aan onze studerende jeugd. Gezien de omvang van 350 bladzijden ,de vele foto's en keurige uitgave is het voor ƒ 19,50 niet te duur. Men koopt er een boek voor dat z'n waarde behoudt en dat vooral in onze tijd van vervlakking en verschraling van betekenis is, want ten diepste is het een indringend appèl op ons gereformeerd volksdeel om terug te keren tot de vreze des Heren en het toevertrouwde pand te bewaren.
Ten gerieve van de schrijver, wien het gegeven worde een tweede druk, liever nog meer, te bezorgen, en van wie we ook nog graag een boek over de eerste helft van de twintigste eeuw tegemoet zien, en ten gerieve van de lezers laat ik hier nog een lijstje volgen van onnauwkeurigheden en onjuistheden.
Blz. 44 Theodoras de Groe moet zijn Theodoras van der Groe. Blz. 54 Schweikhardt moet zijn Schweickhardt. Op blz. 86 staat Van der Kamp inplaats van Van der Kemp. Op blz. 108 zal Nieuwe Pekela wel Oude Pekela moeten zijn. Op blz. 136 is 1836 bedoeld terwijl er 1937 staat. Op blz.207 staat foutief prof. Henry Beets voor dr. Henry Beets. Op blz. 208 moet twintigste op de 14e regel v.o. negentiende zijn. Op blz. 213 staat Van 't Hoff inplaats van Van der Hoff. Op dezelfde bladzijde moet 1959 1859 worden. Op blz. 237 moet Schouwenberg veranderd worden in Schouwenburg. Althans naar de officiële opgave in de Handelingen van de eerste generale synode der Afgescheidenen. Sommige schrijvers hebben de spelling als de heer Algra, Op blz. 238 en 239 moet het jaartal 1906 veranderd worden in 1907. Op blz. 250 staat cichorij inplaats van cichorei. Op blz. 258 geeft het citaat van Lindeboom enige verschillen te zien met het origineel. Op blz. 260 wordt vermeld dat Groen kort voor zijn dood aan „Kampen een gift schonk van ƒ 500,-, waarna de schrijver zegt: ,,dat betekende toen het traktement voor een half jaar van een docent". Dit klopt niet, want het salaris bedroeg toen ƒ 2000,-; het was dus een vierde van het traktement. Op blz. 264 wordt Donner zendingsdirecteur genoemd; de officiële titel was echter zendingsdirector. Op blz. 268 wordt gezegd dat Bavinck in Leiden zijn doktoraal examen in de Semitische letteren deed; dit moet zijn: candidaatsexamen. Op blz. 335 zal art. 20 N.G.B, wel art. 28 moeten zijn. Op blz. 340 wordt over de vereniging in 1869 met de Gereformeerde Gemeenten gesproken. Dit is niet juist. De z.g.n. Kruisgemeenten droegen toen officieel de naam De Gereformeerde Kerk. Tenslotte wordt op blz. 345 gezegd dat de bezwaarden in 1892 het aanzien gaven aan een nieuwe kerkformatie, de Christelijke Gereformeerde Kerk in Nederland. Hierin schuilt een taalkundige fout, want aanzien moet aanzijn wezen, maar ernstiger is de historische fout. Er ontstond toen niet een nieuwe kerkformatie, maar de oude formatie van de Chr. Geref. Kerk werd voortgezet, zij het dan ook sterk verkleind; er waren maar drie gemeenten ,,blijven staan", zoals meestal gezegd word.
Verder zijn er nog wel enkele drukfoutjes, een regelomzetting op blz. 166/67, en wordt een enkele maal de naam van onze kerken verkeerd gespeld: Christelijk inplaats van Christelijke Gereformeerde Kerk.
Tenslotte nog dit; bij een 2e druk zou de schrijver op blz. 217 v. kunnen vermelden dat onze Christelijke Gereformeerde kerken in samenwerking met die Gereformeerde kerk van Zuid-Afrika zendingsarbeid verrichten onder de Venda's; verder zou bij de literatuur over Ledeboer, blz. 240, genoemd kunnen worden het boek van J.H.R. Verboom, Rondom de Kansel van Bonthuizen, Utrecht, 1962; en . .. zou de schrijver niet kunnen overwegen in een volgende uitgave iets van het werk van ds F.P.L.C. van Lingen voor kerkherstel, mee door de stichting van het eerste christelijke gymnasium, te vertellen, en een foto van deze pionier te plaatsen?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen