Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De nieuwe Rooms-Katholieke Katechismus (V)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De nieuwe Rooms-Katholieke Katechismus (V)

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

De oude leer in een nieuwe vorm
Hoe modern de Nieuwe Katechismus er ook uitziet en hoeveel oecumenische sympathieën de auteurs ook blijken te hebben, het is en blijft een boek, dat de rooms-katholieke leer moet weergeven.
De bisschoppen van Nederland merken in hun aanbevelend woord op: Heel de boodschap, heel het geloof is hetzelfde gebleven, maar de benadering, de belichting van het geheel is nieuw.
In het boek zelf wordt gezegd, dat de kerk op aarde een boodschap te behoeden heeft die niet van deze aarde is. Zij zal de waarheid altijd opnieuw denken en opnieuw vorm geven, in de tijd waarin zij leeft. In verband met een bepaald leerstuk, dat men anders onder woorden brengt dan verschillende concilies het gedaan hebben, relativeert men de formuleringen van vroeger. Ze verdedigden in een bepaalde tijd, tegen een bepaalde dwaling, heel bepaalde christelijke en evangelische waarden. „Om ze goed te begrijpen moet men altijd nagaan: welke christelijke, evangelische waarden wilde men redden? En wij moeten deze dan verkondigen in de taal van onze tijd" (blz. 393).
Wanneer wij deze geloofsverkondiging voor volwassenen vergelijken met de katechismus, die van 1948 tot 1966 in de Nederlandse bisdommen in gebruik was, ontdekken wij opvallende verschillen.
In de katechismus van 1948 wordt vastgehouden aan de historiciteit van paradijs en zondeval, in de N.K. niet. Men zou geen toestand van paradijselijke gaafheid en onsterfelijkheid aan het begin behoeven te veronderstellen en geen bijzondere betekenis moeten toekennen aan een eerste zonde. Ons wereldbeeld is veranderd!
De erfzonde is volgens de vorige katechismus de toestand van zonde of van vijandschap met God, die alle mensen van Adam erven. Nu heet erfzonde de zonde van de mensheid als geheel, de zonde der wereld, waarbij ook onze persoonlijke zonden zijn. Wij doen zelf ook mee.
Wij hebben bezwaren tegen de oude roomse erfzondeleer, die veel vlakker is dan de reformatorische, maar het wordt nu nog veel oppervlakkiger voorgesteld; „Door de zonde der wereld zijn wij in een toestand waarin wij niet alleen door het goed maar ook het kwaad van de mensheid zijn beïnvloed" (blz. 530).
De auteurs van de N.K. hebben ook een vagere opvatting van het vagevuur dan de oude katechismus, die antwoord wist te geven op de vragen, wat het vagevuur is, wie naar het vagevuur gaan en hoelang de zielen in het vagevuur blijven, en bovendien leerde dat er aflaten zijn die wij kunnen toepassen op de zielen in het vagevuur.
Men stelde zich vroeger een plaats voor, waar men door vuur of althans door lijden gelouterd werd. De N.K. wil de loutering zien als horend bij de dood zelf en haar niet tezeer „verzelfstandigen" Maar aan het gebed voor de doden wordt wel waarde gehecht (blz. 559, 560).
Met de aflaten weet men niet goed raad meer: het zijn verouderde gebruiken, waaronder intussen wel blijvende geloofsinspiratie zou liggen.
Enkele maanden na de verschijning van de N.K. is echter in een gezaghebbend document, een apostolische constitutie van paus Paulus VI, de traditionele leer van de aflaten (en het vagevuur) uitdrukkelijk gehandhaafd. Voor Rome zijn het nog geen verouderde gebruiken!
Ook met betrekking tot de eucharistie kan men de vraag stellen, wat Rome nu precies leert.
Terwijl men gewoonlijk van offer en maaltijd spreekt, beschouwt de N.K. dit sacrament als maaltijd, dankzegging en offer. Het offer wordt niet meer vooropgesteld. Wij lezen zelfs: „Wij brengen eigenlijk geen offer. Wij zijn van alle offers af. Wij sluiten ons aan bij het ene offer. Met name door te eten".
In de roomse leer van het misoffer neemt het begrip transsubstantiatie een centrale plaats in. Maar het woord wordt in de N.K. vermeden!
Volgens de officiële leer veranderen brood en wijn wezenlijk in het lichaam en bloed van Christus. Men tracht het nu anders onder woorden te brengen; Het wezen van het brood is aards voedsel te zijn voor de mens. Bij het brood in de mis wordt dit wezen geheel anders: Jezus' lichaam als voedsel voor het eeuwig leven. Het brood is heel Jezus' persoon geworden. Het is wezenlijk onttrokken aan zijn normale menselijke bestemming en geworden tot het brood dat de Vader ons schonk: Jezus zelf (blz. 403, 404).
In de theologie experimenteert men met nieuwe begrippen zoals transsignificatie en transfinalisatie, maar aan een overgang houdt men vast: het brood is Jezus Zelf. Hoelang? Zolang het brood nog brood is. Daarom staat er: „Het lichaam van Christus wordt ook na de viering in eerbied bewaard. Zo kan het altijd aan zieken gegeven worden. De plaats van bewaren is meestal op een altaar voor in de kerk, in het „tabernakel". Zo blijft ook als er geen heilige mis is, onze Heer op deze wijze onder ons" (blz. 407).
Het is begrijpelijk, dat dit hoofdstuk van de N.K. de aandacht getrokken heeft. Temeer omdat paus Paulus VI juist in 1965 in de encycliek „Mysterium fidei" de leer van het misoffer nog eens uiteengezet en op de betekenis van de transsubstantiatie gewezen had: „de verandering van heel de substantie van het brood in het lichaam van Christus en van heel de substantie van de wijn in Zijn bloed, een wonderbare verandering van unieke aard".
Het is een interessante kwestie of de rooms-katholieken in ons land zich nu moeten houden aan dit geschrift uit Rome of aan de katechismus uit Nijmegen. Maar ook als zij zo op hun bisschoppen vertrouwen, dat zij het laatste doen, is er nog geen sprake van dat wij het eens geworden zouden zijn over het Avondmaal. Om maar één concreet punt te noemen: ook volgens de N.K. behoort de hostie te worden vereerd. Het Avondmaalsformulier wekt ons echter op om niet aan de tekenen van brood en wijn te blijven hangen, maar onze harten opwaarts in de hemel te verheffen waar Jezus Christus is.
De N.K. bevat ook een hoofdstuk over de biecht. De vorm laat meer speling toe dan vroeger. Zo kan de biecht ook plaatshebben in een lang gesprek in een kamer. Daarna wordt een boete bepaald en de absolutie geschonken.
De leer van de biecht verandert echter niet. Men is op de priester, aan wie de volheid van de Heilige Geest geschonken zou zijn, en op de kerk als bron van vergeving aangewezen: „De Heer heeft Zijn vergevingsmacht nu eenmaal aan de hiërarchische kerk toevertrouwd".
Een van de hoofdstellingen van de sacramentsleer van deze katechismus luidt: De sacramenten spreken niet slechts van verlossing, maar geven verlossing (blz. 297). Dat is in wezen hetzelfde als de oude leer, dat de sacramenten genade bevatten en genade verlenen. De doop is daarom werkelijk een nieuwe geboorte en een afwassing van de zonden: rein begint men opnieuw.
Het sacramentalisme, dat zo kenmerkend is voor het roomse denken, wordt ook in de N.K. niet doorbroken. Meer dan voorheen tracht men het psychologisch te motiveren. Dat wil er in deze tijd wel in, maar is het in de grond van de zaak geen zwakheid?
Wij constateren dat de leer niet zelden anders gepresenteerd, soms ook anders geïnterpreteerd wordt, maar dat de „geloofsverkondiging voor volwassenen" er niet minder rooms om is.
Maar konden wij van een katechismus, die in opdracht van de bisschoppen werd samengesteld, anders verwachten?

Van Genderen

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 5 januari 1968

De Wekker | 8 Pagina's

De nieuwe Rooms-Katholieke Katechismus (V)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 5 januari 1968

De Wekker | 8 Pagina's