De Gereformeerde Oecumenische Synode vergaderde (V)

Nog één keer vragen we aandacht voor de vergaderingen van de G.O.S. die in Lunteren werden gehouden. We zouden gemakkelijk nog enkele artikelen kunnen geven over verschillende besluiten, die genomen zijn. Maar vijf artikelen over deze synode zijn voldoende. De kerkelijke en interkerkelijke vergaderingen van deze zomer hebben reeds zoveel aandacht gevraagd dat andere belangrijke gebeurtenissen — als de bezetting van Tsjecho-Slowakije — in ons blad niet aan bod kwamen. In dit slotartikel over de G.O.S. een samenvattende beoordeling.

Strekking rassenuitspraak
De uitspraak over de rassenverhoudingen heeft de meeste aandacht gekregen in de pers. In het derde artikel probeerden we de achtergrond te tekenen van deze uitspraak. De vorige week gaven we de uitspraak zelf door. Nu vragen we: welke strekking heeft deze uitspraak? Er wordt over deze uitspraak in diverse persorganen negatief geoordeeld. Inzonderheid zij, die van deze G.O.S. een politieke uitspraak verwachtten, zijn teleurgesteld. Zij hadden gewild dat de G.O.S. heel duidelijk met de vinger had gewezen naar Zuid-Afrika en gezegd had: de Zuid- Afrikaanse apartheidspolitiek is ten enenmale veroordeeld. Als de G.O.S. dat gedaan had, had zij zich op gevaarlijk terrein begeven. Heeft de kerk en heeft de G.O.S. dan niets te zeggen over de verhoudingen van de rassen? Inderdaad — en de G.O.S. heeft getoond zonder zich in politieke details te verliezen — dat zij de boodschap van de Bijbel kan laten horen m.b.t. de verhouding van de rassen. „In haar pastorale dienst behoort de Kerk er naar te streven om een houding van rassen-superioriteit en rassen-vooroordeel uit te roeien door haar leden te brengen tot volle christelijke wasdom op het punt van de rassenverhoudingen”. Een aangelegen punt is het huwelijk tussen personen van verschillend ras. Op dit punt werd gezegd: „Kerk en staat behoren zich te onthouden van een verbod van raciaal gemengde huwelijken, aangezien zij het recht niet hebben om de vrije keus van een huwelijkspartner te beperken”.
Bijzonder verblijdend was ook dat in het verzoenende rapport een belangrijk element uit het minderheidsrapport — dat tot mijn spijt niet het meerderheidsrapport had gehaald — werd opgenomen en aanvaard. De synode drong er bij haar ledenkerken op aan „de subtiele vormen van rassendiscriminatie, die vandaag gevonden worden in veel landen met betrekking tot huisvesting, werkgelegenheid, opvoeding, wetshandhaving enz. te verwerpen”. Duidelijk is gesteld: „De eenheid van het lichaam van Christus moet onder christenen, ongeacht hun ras, tot uitdrukking komen in gemeenschappelijke eredienst, met inbegrip van het Heilig Avondmaal”. Dat de G.O.S. geen vrijblijvende uitspraken deed moge tenslotte blijken uit de klemmende oproep „de toestanden in hun kerken en landen te toetsen aan de normen welke uiteengezet zijn in deze besluiten en te rapporteren aan de volgende synode”.
Het is duidelijk dat alle kerken „huiswerk” hebben meegekregen, toen zij de synode verlieten. Niet één kerk uitgezonderd. Ook de Zuid-Afrikaanse kerken niet. En dat is door de betrokken afgevaardigden terdege gevoeld. Het feit dat zij dit niet op commando aan de pers verklaard hebben is volkomen begrijpelijk. Maar zij hebben begrepen dat er een voortdurende confrontatie met deze uitspraken, als echo op de boodschap van het Evangelie, moet plaats vinden. Overigens zat Zuid-Afrika niet in de beklaagdenbank van de G.O.S. al leek het wel dat men het zo zag. In deze sfeer hebben de broeders uit Zuid-Afrika zich bijzonder waardig gedragen en een sterke zelfbeheersing getoond.
Het is van bijzondere betekenis dat de G.O.S. het podium is waar men met de kerken uit Zuid-Afrika kan spreken. Het zou zeer te betreuren zijn wanneer dit podium werd afgebroken.
Het feit dat de G.O.S. zich niet begeven heeft in de veroordeling van het apartheidsbeleid van Zuid-Afrika mag de ogen niet doen sluiten dat in de genomen uitspraken duidelijk en krachtig de principiële verantwoordelijkheid van ieder christen is gesteld. Zijn de verhoudingen tussen de rassen niet in orde, dan moet van daaruit de verandering beginnen. Dat is de strekking van de rassenuitspraak van de G.O.S. en voor die strekking kunnen we dankbaar zijn.

Behoudend
Op een middelbare school werd door een godsdienstleraar gevraagd naar de betekenis van de afkorting G.O.S. Antwoord van een leerling: Gereformeerd Ouderwets Standpunt. Het bleek dat hij die wijsheid op een jeugdappèl had opgedaan. Het is typerend voor de geestelijke situatie, waarin wij ons vandaag bevinden, dat op deze wijze wordt geoordeeld.
In een hoogstaand debat heeft de G.O.S. gesproken over de Wereldraad van Kerken. Er waren bijzondere hoogtepunten in deze bespreking. Prof. dr. G. C. Berkouwer, die expres deze dag naar Lunteren was gekomen, heeft in een bewogen betoog zijn visie gegeven en gepleit voor de Wereldraad en gewezen op de roeping van allen, die gereformeerd willen zijn, om zich aan te sluiten. Afrikaanse afgevaardigden als prof. Helberg waren sterk tegen en gaven diverse principiële argumenten. Ook bij deze zaak was een minderheidsrapport en een meerderheidsrapport. Het laatste was tegen; het eerste voor. Met 12 stemmen tegen sprak de synode uit te blijven bij het advies dat vorige synodes aan de bij haar aangesloten kerken gegeven hebben om in de huidige situatie zich niet bij de Wereldraad aan te sluiten.
Een bespreking over de I.C.C.C. bleef niet uit. Vooral de praktijk van de I.C.C.C. kwam aan de orde. Uitvoerig werd gesproken over de rol, die deze organisatie speelde in Pakistan bij de jongste kerkscheuring in dat land. In ons blad is daar reeds over geschreven. In „Trouw” is het andere standpunt belicht zowel m.b.t. tot de gebeurtenissen in Pakistan als eerder in Kameroen. Sommige afgevaardigden wilden uitspreken dat de I.C.C.C. om deze reden onaanvaardbaar was. Onzerzijds is betoogd dat het niet juist zou zijn de I.C.C.C. onverhoord te veroordelen. Reden waarom de G.O.S. de bij haar aangesloten kerken die ook lid zijn van de I.C.C.C. opdroeg een onderzoek in te stellen naar de gebeurtenissen in Pakistan en Kameroen en daarover aan de volgende synode te rapporteren. Overigens werd uitgesproken: „Hoewel er veel is in de geloofsverklaring die de basis vormt van de I.C.C.C. dat aanbeveling verdient, ontdekt de Synode in de grondslag en de praktijk van dit orgaan toch trekken waar hij zich niet mee verenigen kan; daarom raadt zij op dit moment het lidmaatschap er van niet aan, maar laat het aan het oordeel van de verschillende kerken over of zij lid zullen worden”.
Over de beslissing t.a.v. de vrouw in het ambt schreven we reeds.
Het is duidelijk geworden dat de meerderheid van de afgevaardigden zich niet kon vinden in de beslissingen van de Geref. Kerken in ons land. De G.O.S. is inderdaad behoudender, schriftuurlijk-principiëler dan de Geref. Kerken zoals zij zich de laatste jaren hebben uitgesproken. Begrijpelijk dat men in gereformeerde kring niet zo erg gelukkig is met de verschillende besluiten van de G.O.S. al zijn er in de Geref. Kerken ook die van harte dankbaar zijn dat de G.O.S. dit geluid liet horen.
We zijn dankbaar dat het gebeurde. Uiteraard weten we niet hoe een en ander zal ontvangen en beoordeeld worden door de generale synode van de Geref. Kerken. Het zou jammer zijn wanneer de Geref. Kerken de G.O.S. zouden afschrijven; we geloven dat ook niet. Zij zouden zich dan trouwens in een isolement plaatsen, dat krachtens historie en roeping niet te verantwoorden is. Of men moest menen dat de gang van zaken op de G.O.S. de voorstanders van de Wereldraad een argument in handen geeft de principiële beslissing, die gevallen is, nu maar zo spoedig mogelijk te effectueren. Maar er zal nog voldoende tegenstuur zijn, hopen en vermoeden we.

Band
De grote betekenis van de gehouden Geref. Oecumenische Synode is geweest het beleven en versterken van de band tussen gereformeerde kerken over heel de wereld. In een tijd, waarin veel verandert en verschuift en waarin allerlei invloeden het kerkelijke leven gaan infecteren, is het van bijzondere waarde te weten dat men niet alleen staat en dat andere gereformeerden dezelfde zorgen hebben.
Onzerzijds was de ontmoeting met de afgevaardigden uit Zuid-Afrika en Amerika, maar ook met die uit Japan en Australië/Nieuw-Zeeland, een heerlijke ervaring, die we niet spoedig zullen vergeten.
En deze broeders zelf moesten constateren — zoals in Hilversum door de prof. Runia en prof. Helberg ook openlijk is uitgesproken — dat er veel geestverwantschap was tussen hen en ons. Er is bezig een kloof te groeien tussen de Geref. Kerken in Nederland en Indonesië aan de ene kant en de overige gereformeerden in de wereld. Dat in Nederland nog anders gedacht wordt over theologische en geestelijke problemen dan de meeste afgevaardigden van de Geref. Kerken plachten te doen, was een verrassende ontdekking voor hen bij het horen èn in persoonlijke gesprekken èn in commissie- en openbare vergaderingen van de afgevaardigden van onze kerken. Daarom zijn we dankbaar dat onze kerken bij de G.O.S. zijn aangesloten, present waren in Lunteren en een bescheiden bijdrage hebben mogen leveren aan de handhaving en verdediging van de gereformeerde zaak in de wereld.

J.H.V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen