Toelichting op de Kerkorde (342)

Wij hebben de vorige maal gezien dat prof. dr. F.L. Rutgers van oordeel was dat artikel 29 van de acta van Emden, 1571, in geen geval bedoelde dat er voor alle openbare zonden ook een publieke verzoening moest plaats vinden, want dan zou er geen uitspraak van de kerkeraad nodig zijn of dit zou moeten gebeuren ja dan neen. Emden bedoelde juist te zeggen dat de kerkeraad een beslissing moest nemen over de vraag of de verzoening openbaar, dat is in een samenkomst der gemeente, zou moeten geschieden. Prof. Rutgers wijst tot staving van zijn gevoelen aangaande de bedoeling van art. 29 van Emden op een uitspraak van de eerste nationale synode die in ons land plaats vond, n.l. de synode van Dordrecht van 1578. In art. 98 van de acta van deze belangrijke synode (Cap. VI, VII) wordt de bepaling van de synode van Emden, 1571, herhaald. Hoe men toen deze bepaling verstond blijkt uit het antwoord, dat de synode gaf op de vraag: Of het ghenoegh is in den openbaren Kercken daer vele spotters des woordts Gods by koemen dat de ghene die openbaerlick ghesondicht hebben, voor den Kerckenraet hare schult bekent hebbende, met der Kercke alsoo versoenen? Terecht wijst Rutgers er op dat zulk een vraag ondenkbaar zou zijn geweest indien de kerkorde van 1571 voorschreef: de verzoening moet altijd publiek geschieden. En dan zou het antwoord der synode ook ondenkbaar zijn, ja, zegt Rutgers, nog ondenkbaar, want de synode sprak uit, dat de verzoening dikwijls juist niet in het openbaar plaats moet vinden. Op de gestelde vraag immers antwoordde de synode: Dewyle men de eere des ghevallen broeders behoort te verschoonen, ende de seluighe openbaer nadeel lyden soude soo hy opentlick voor de spotters verschynen souden, ofte synen naem in der predicatie wtgheroepen soude worden, soo ist ghenoegh dat de versoeninghe gheschiede voor den Kerckenraet, in teghenwoordicheyt der ghenen die de Kerckenraet oordeelen sal datter behooren by te wesen. Alsoo nochtans dat sonder synen naem te noemen (ten sy dat het seer nootwendich is) syne misdaet ende boetverdicheyt den volcke voorghestelt werde. Daerin de Kerckenraet na de omstandicheden (de welcke met grooter voorsichticheyt te ouerleghen syn) handelen, ende soo het van noode is, met de classe raetslaghen sal, Part. vr. 48.

De synode van Middelburg, 1581, nam de bepaling van de vorige synoden over, art. 63 der acta, maar voegde er aan toe dat de kerkeraad over de vraag of de verzoening publiek moest geschieden alleen mocht beslissen met advies van de classis. Dit werd besloten naar aanleiding van de vraag; Of de Predicanten op de dorpen den gheuallenen personen openbaere reconciliatie (= verzoening, H.) sullen moghen voorschrijuen sonder voorweten des Classis? De synode sprak uit: Neen, ouermidts de selue predicanten dicwils niet ghenouch ervaeren en zijn in kerckelicke Discipline, noch oock voorsien en sijn van een ervaren kerckenraedt. Part. vr. 70. Het blijkt dat de synode van oordeel was dat er nog al eens verkeerde dingen gebeurden vanwege de onkunde en onervarenheid van de predikanten en de kerkeraden. Maar ook deze uitspraak van de synode zou ongegrond zijn als de Kerkorde gebiedend voorschreef: er moet bij openbare zonde altijd openbare verzoening plaats vinden. De kerkeraad dient te beslissen of dit zal geschieden ja dan neen, maar, zo zegt de synode, de classis moet eerst advies geven want er mogen geen verkeerde dingen gebeuren door persoonlijke sympathieën of antipathieën en dat kan zo licht op kleine plaatsen het geval zijn.
De synode van 's-Gravenhage, 1586, bracht in zoverre wijziging aan, dat de kerkeraden in de grote plaatsen, d.w.z. de kerkeraden met meer dan één predikant, voortaan zonder advies van de classis zouden mogen besluiten over de al of niet openbaarheid der verzoening; de kerkeraden in kleine plaatsen, dus van gemeenten met slechts één predikant, moesten het advies inwinnen van twee genabuurde kerken. Het duurde dikwijls te lang eer de classis vergaderde, en daarom werden twee genabuurde kerken ingeschakeld, wat natuurlijk veel gemakkelijker was dan een hele classis te laten samenkomen. Door dit advies achtte de synode de nodige objectiviteit blijkbaar voldoende gewaarborgd. De synode van Dordrecht, 1618-1619, nam de bepaling van 1586 ongewijzigd in artikel 75 der Kerkorde op.
Uit dit korte historische overzicht moge blijken dat het de bedoeling van de Kerkorde niet is te zeggen, dat er altoos voor openbare zonden openbare verzoening moet plaats vinden. Dit wordt aan het oordeel van de kerkeraden overgelaten, met dien verstande dat in kerken met slechts één predikant het advies van twee genabuurde kerken gevraagd dient te worden. Het laatste wordt, helaas, nog al eens uit het oog verloren en vergeten.
In een volgend artikel hopen wij nader in te gaan op de vraag op welke wijze de kerkeraad tot een besluit moet komen, wat hij in het oog heeft te houden en wat hij moet bedoelen.

A.[Apeldoorn], H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen