Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Indrukken uit Zuid-Afrika (X, slot)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Indrukken uit Zuid-Afrika (X, slot)

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

Hoe de kerken er over denken
Over het algemeen kan men zeggen, dat de drie grote protestantse kerken in Zuid-Afrika een gematigd apartheidsbeleid voorstaan.
Bij de Anglicaanse, de Rooms Katholieke Kerk en enige andere kleine kerken ligt dat anders. Daar komen gemeenschappelijke diensten van blanken en niet-blanken voor. In juni 1968 hebben deze kerken, die verenigd zijn in de Raad van Kerken in Zuid-Afrika, in een boodschap aan het volk van Zuid-Afrika opgewekt in gehoorzaamheid aan het evangelie van Christus zich tegen alle rassenscheiding te verzetten en de christelijke gemeenschap tussen blanken en niet-blanken te bevorderen. Christus wil geen scheiding, maar eenheid tussen allen, die in Hem geloven. Ras, volk, taal en kultuur mogen geen scheiding maken. In Christus worden al deze scheidingen opgeheven. Wie dit ontkent gaat uit van een valse evangelie.
Door de grote kerken in Zuid-Afrika wordt het beginsel, dat hier wordt uitgesproken, niet tegengesproken. Dat voor Christus blanken en niet-blanken volkeren gelijk zijn, wordt volledig erkend. Maar in de praktijk is er toch verschil.
Ongetwijfeld speelt hierbij een rol, dat kleine kerken gemakkelijker tot opheffing van elke apartheid tussen blank en niet-blank kunnen opwekken dan de grote kerken, die bijna het hele blanke volksdeel van Zuid-Afrika omvatten. Een direkte opheffing van elke scheiding zou op dit moment voor de allergrootste problemen stellen.
Toch is er ook onder de grote kerken nog wel enige nuancering.
De kerk, die het meest konsekwent de scheiding tussen blanken en niet-blanken voorstaat, is de Ned. Herv. Kerk. Zij verbiedt officieel gemengde diensten van blanken en niet-blanken. Ook op het zendingsterrein wordt deze gedragslijn konsekwent gevolgd. Daar mogen in niet-blanke diensten slechts niet-blanken voorgaan.
Bij de N.G. Kerk en de Geref. kerk ligt dat iets anders. Daar zijn gemengde diensten niet verboden, maar het komt zelden voor dat een niet-blanke een kerkdienst van blanken bijwoont. Men vindt gescheiden diensten van blanken en niet-blanken het meest verkieselijk. Toen de Wereldraad van Kerken in 1960 zich o.m. uitsprak, dat de geestelijke eenheid van alle mensen, die in Christus zijn, zichtbaar tot uitdrukking moet komen in handelingen van gezamenlijke eredienst en getuigenis, was dit zowel voor de Ned. Herv. Kerk als voor de N.G. Kerk een reden uit de Wereldraad uit te treden. Wel waren er die zich verzetten, zoals ds. Beyers Naudé van de N.G. Kerk, die toen met anderen het Christelijk Instituut oprichtte, dat zich ten doel stelt in de verhouding blank en niet-blank de gerechtigheid te dienen in gehoorzaamheid aan het evangelie van Christus.
Ds. Beyers Naudé heeft, toen hij directeur van het instituut werd aan de synode van Zuid-Transvaal gevraagd om zijn status als predikant te mogen behouden, maar dit werd hem geweigerd o.a. op grond hiervan, dat de activiteiten van het Christelijk Instituut zouden leiden tot een botsing met het standpunt van de N.G. Kerk inzake de rassenkwestie.
De N.G. Kerk doet veel aan zending onder de bantoe's. Maar de bantoe's vormen zelfstandige kerken, apart van de kerken der blanken. De N.G. bantoe-kerken hebben ongeveer een miljoen leden. Hiervan zijn geen blanken lid. Alleen de blanke zendeling, die beroepen wordt door een niet-blanke gemeente, is lid van de bantoe-kerk. Men zou hier kunnen spreken van de integratie van één persoon.
De Geref. Kerk heeft ook aparte diensten voor de blanken. Ook de Geref. Zendingskerken onder de bantoe's hebben slechts niet-blanke leden. Wel is er een bijzonder nauw kontakt tussen beide kerkformaties. Men bezoekt elkanders synoden. Blanken staan de niet-blanken voortdurend bij met raad en daad.
Men wil de eenheid tussen blanken en niet-blanken, zoals er die door het geloof in Christus is, zoveel mogelijk realiseren. Maar tegelijk wil men de verscheidenheid handhaven. Die verscheidenheid betekent geen discriminatie. Elke gedachte aan meer of minder moet worden afgewezen. Maar God heeft de mensen als verschillende rassen geschapen en we zouden eigenlijk tegen Gods bedoeling ingaan, wanneer wij het verschil tussen de rassen zouden ontkennen. Elk volk en elk ras moet op zijn eigen wijze God naar Zijn Woord dienen en verheerlijken. God haalt de schare der verlosten uit alle volken en talen en rassen om Hem te dienen. En dan moeten wij die verschillen niet wegnemen. Dat is zo ongeveer de motivering om bij alle eenheid in Christus toch de verscheidenheid te handhaven. Men moet de rassen niet vermengen. Ieder moet op eigen wijze de grote werken Gods verkondigen, zoals op de Pinksterdag.
Dat betekent niet, dat ieder de „kleine apartheid" in elk opzicht zou willen handhaven. Alles wat op discriminatie lijkt moet worden weggenomen, zoals de gescheiden ingangen bij openbare gebouwen enz. Ook is ieder beslist niet gelukkig met de Zuid-Afrikaanse huwelijkswetgeving. Huwelijken tussen verschillende rassen worden in de Schrift niet verboden en daarom mogen mensen die ook niet verbieden. Bovendien lijkt dat op een gevaarlijke staatsinmenging. De huwelijkskandidaten zelf en hun familie bepalen het huwelijk, niet de staat.
Dat wil niet zeggen, dat er aan een huwelijk tussen mensen van verschillend ras geen moeilijkheden verbonden zijn. Maar die liggen op een ander vlak.

Hoe een en ander te beoordelen
Als men zich aan een oordeel over de apartheidspolitiek van Zuid-Afrika waagt, moet men natuurlijk billijk zijn. Het stuit mij dikwijls tegen de borst, wanneer ik beoordelingen hoor of lees over Zuid-Afrika, waarbij men ook maar niet het minste begrip toont voor de ontzaglijke moeilijkheden waarvoor men daar staat. Het is geen gemakkelijk probleem waarmee men daar te maken heeft. In de eerste plaats staat men daar met drie miljoen blanken tegenover 17 miljoen niet-blanken. Het zou dwaasheid zijn dit als een bagatel te beschouwen of zonder meer te zeggen, dat de blanken indringers zijn en er daarom niet thuishoren. Er moet veiligheid en zekerheid voor beide partijen gegarandeerd zijn. En het is begrijpelijk, dat de Zuid-Afrikaanse regering dit probleem wil oplossen door de apartheid voor elke groep. Bovendien staat de ontwikkeling van de bantoe nog ver achter bij die van de blanke, zodat op grond daarvan thans ook een algehele samenleving niet mogelijk is.
Toch geloof ik, dat de apartheidspolitiek van de Zuid-Afrikaanse regering op de duur niet te handhaven is en wanneer men dat niet tijdig inziet op een bittere ontgoocheling uitloopt. Ik heb dit in gesprekken als een gedachte van mij menigmaal geuit en ik heb er weinig grondig verzet tegen ontmoet.
In de eerste plaats zal men er in Zuid-Afrika rekening mee moeten houden, dat de tijd van vroeger voorbij is. Ik heb nog wel eens van eenvoudige mensen het argument gehoord: vroeger is het altijd goed gegaan, waarom zou het zo niet kunnen blijven? Als maar geen anderen zich er mee bemoeien, zullen wij met de bantoe geen moeilijkheden krijgen, temeer omdat wij het hem zo goed mogelijk willen geven en de bantoe is met weinig tevreden.
Deze redenering klopt echter niet meer. Zuid-Afrika leeft niet ergens buiten de wereld en zo kan men daar ook niet leven. Overal in de wereld wordt de suprematie van de blanke doorbroken. Zal men op de duur die doorbraak in Zuid-Afrika kunnen tegenhouden? Temeer daar de intellektuele en de ekonomische ontwikkeling van de bantoe snel vordert. Deze ontwikkeling staat nog maar aan het begin, maar zal in de komende twintig jaar sneller vorderen dan in twintig eeuwen in het verleden. Ik geef toe, dat kommunistische agitatoren de bantoe proberen op te hitsen tegen de huidige situatie, maar daarom mag men nog niet alle ontevredenheid met het apartheidsbeleid van de Zuid-Afrikaanse regering als kommunistisch bestempelen.
Het is waar, dat de Zuid-Afrikaanse regering heel veel doet voor de verheffing van de bantoe. Zo b.v. op het gebied van onderwijs en woningbouw. En de Zuid-Afrikaanse regering verdient daarvoor alle lof. Maar het geschiedt alles in het kader van de voogdijschap van de blanke over de niet-blanke en de tijd zou wel eens kunnen komen, dat de niet-blanke een lagere sociale positie verkiest, maar dan in zelfstandigheid, boven een hogere onder voogdijschap.
De Zuid-Afrikaanse regering zegt langzamerhand de bantoe tot zelfstandigheid te willen brengen en dan op een eigen terrein apart van het gebied der blanken. Maar is dat realiseerbaar? Kan men de honderdduizenden, die nu bij de grote steden wonen, daar hun werk hebben en daar maatschappelijk zijn ingegroeid overbrengen naar zelfstandige gebieden? Wat moeten de industrieën in de blanke wereld zonder bantoe's? Moet men ze dan dagelijks heen en weer slepen uit eigen gebieden naar deze industrieën? Maar mensen laten zich niet slepen. En hoe kunnen de „thuislanden" maatschappelijk tot ontwikkeling komen zonder industrieën? De investeringen voor deze industrieën zullen moeten komen uit de blanke wereld en zal deze dat doen in gebieden, waarvan het de bedoeling is dat de bantoe daar zelfstandig zal regeren? Men heeft gedacht aan grensindustrieën, industrieën die gevestigd worden op de grens van de blanke en niet-blanke gebieden, maar zal dit altijd uitvoerbaar zijn?
Ook theologisch lijkt mij de apartheid niet houdbaar. Het is waar, dat God uit alle volken en talen zijn volk vergadert, maar het is toch de bedoeling dat zij een eenheid vormen en die eenheid in Christus zal dan hier al moeten uitkomen. Het is mogelijk dat om andere dan theologische redenen de eenheid nog geen zichtbare gestalte kan krijgen op dit ogenblik, b.v. door verschil in taal, ontwikkeling of anderszins. Dan zal dit de reden moeten zijn dat eenheid nog niet mogelijk is Maar er zal wel naar moeten toe worden gewerkt.
De Zuid-Afrikaanse regering staat voor een ontzaglijk moeilijk probleem. En zij doet haar best om het probleem zo goed mogelijk op te lossen, maar het is de vraag of ze op de goede weg is.
Toch heeft Zuid-Afrika recht op ons begrip en meeleven. Nogmaals, ik erger mij er aan, wanneer op Zuid-Afrika kritiek wordt uitgeoefend zonder enig begrip of haar beleid zelfs met weleer het nationaalsocialisme over één kam geschoren wordt. Het probleem waar men daar mee zit is niet met een handomdraai af te doen. Toch zou er al wel iets gedaan kunnen worden. Laat men de zgn. „kleine apartheid" zo gauw mogelijk opheffen en de zgn. immoraliteitswet afschaffen. Of dan dadelijk blanken en niet-blanken in grote getale met elkaar zullen trouwen? Ik geloof het niet. Bij een huwelijk komt meer ter sprake dan alleen een kwestie van kleur. Ook geaardheid, kultuurmilieu en ontwikkeling spelen een rol. Bij ons is elk huwelijk vrij, maar wordt daarom elk mogelijk huwelijk zonder meer gesloten? Hier spreekt behalve de geliefden ook de familie een woordje mee. Maar de staat moet er buiten blijven. Zijn taak is slechts het huwelijk te registreren.

Ik houd op met over Zuid-Afrika te schrijven. Ik ben er nog niet over uitgedacht. Het is een mooi land, maar met veel problemen.

Oosterhoff

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 16 januari 1970

De Wekker | 8 Pagina's

Indrukken uit Zuid-Afrika (X, slot)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 16 januari 1970

De Wekker | 8 Pagina's