Toelichting op de Kerkorde (361)

We zijn thans gekomen tot artikel 76 van de Kerkorde. Het luidt; Wanneer iemand die geëxcommuniceerd is, met betoon van (boetvaardigheid begeert zich te verzoenen met de gemeente, zal dit vóór de viering van het heilig avondmaal, of anders naar gelegenheid, tevoren aan de gemeente bekend gemaakt worden, opdat hij bij het eerstvolgende heilig avondmaal (indien niemand daartegen wettige bezwaren inbrengt) in het openbaar, met belijdenis van zijn bekering, weder opgenomen worde volgens het bestaande formulier.
Met recht kan de vraag gesteld worden of iemand die met de ban van de gemeente afgesneden is wel weer in de gemeenschap der kerk kan worden opgenomen. Niet altijd is deze vraag bevestigend beantwoord. In de oude christelijke kerk waren er die zich hier tegen verklaarden. Het gebeurde herhaaldelijk dat de kerk boetvaardigen, bijv. christenen die in tijden van vervolging afvallig waren geworden, weer na een soms tamelijk lange weg van boetedoening in haar gemeenschap opnam. Maar, gelijk gezegd, niet allen waren met deze wederopneming ingenomen. Zij wilden de kerkelijke tucht dermate streng toepassen dat zulke afvalligen, ook al was er bij hen sprake van oprecht berouw, toch nooit meer tot de gemeenschap der kerk konden worden toegelaten. Zulk een houding was echter in lijnrechte strijd met de Schrift, die ons leert dat God de berouwvolle zondaar aanneemt, en daarom mag de kerk hem niet weigeren als hij begeert weer tot haar gemeenschap toegelaten te worden.
Ja, men kan zelfs zeggen dat juist de afsnijding met het Formulier van de ban geschiedde om hem zover te brengen. De excommunicatie is immers, zoals artikel 76 zegt, het laatste middel om hem tot inkeer te brengen. Komt hij tot inkeer dan is het doel bereikt. Dit werd reeds tot uitdrukking gebracht door de' synode van Dordrecht, 1578, die in artikel 97, waarin over de censuur en dus ook over de afsnijding gehandeld wordt, uitsprak: op dat de afghesneden door schaemte verslaghen synde aernstelick bedenkcken magh hem te bekeeren.
Oorspronkelijk was er voor de wederopneming van zulke geëxcommuniceerden in de kerken hier te lande nog geen vaste regel maar de synode van den Haag, 1586, wilde niet dat ten aanzien van de wederopneming subjectivisme en willekeur, sympathie of antipathie zouden heersen, en daarom gaf zij de regel: Wanneer ijemandt, die gheëxcommuniceert is, hem wederom wilt versoenen met der Ghemeijnten doer boetveerdicheijt, soo sal het selue voer de handelinghe des Auontmaels oft andersins nae gheleghentheijt, te voren der Gemeijnte aengheseijt wordden ten eijnde hij ten naestcomenden Auontmale (soo verre niemandt ijet weet ter contrarien voirts te brenghen) openbaerlijck met professie sijnder bekeeringhe weder opghenomen wordde, volgende het formulier daer van sijnde.
Dit artikel is sindsdien ongewijzigd geworden, behalve dan dat het wat taal en stijl betreft, gemoderniseerd is. Wat de inhoud betreft is er niets in gewijzigd. Op enkele zaken willen we nu even de aandacht vestigen.
Terecht gaat het artikel ervan uit dat de begeerte om weer tot de gemeenschap der kerk toegelaten te worden van de geexcommuniceerde moet uitgaan. Natuurlijk moet deze wens ook leven bij de kerk, waarvan hij werd afgesneden. Zij dient voor hem te blijven bidden en zij moet hem, indien enigszins mogelijk, blijven vermanen zoals bijv. zo prachtig tot uitdrukking werd gebracht in de kerkorde van het Landschap Drenthe, 1638, die in artikel 87 zegt: Nog is het Ampt der Predikanten, en der Ouderlingen, enen alzo Geëxcommuniceerden Zondaar by alle gelegenheit te vermanen, en openbaar voor hem te laten bidden, om hem wederom tot boetvaardigheit te brengen, en door des Heeren Genade tot ware boetvaardigheit gebragt zynde, den zelven wederom met blydschap op en aan te nemen. Al dient dus de kerk voortdurend te arbeiden aan het heil van de afgesnedene, de begeerte om weer in de gemeenschap der kerk te worden opgenomen, moet, als vrucht van ware boetvaardigheid, door de afgesnedene ter kennis van de kerkeraad worden gebracht. Zij moet van hem uitgaan. Daarom zegt het artikel ook: Wanneer iemand die geëxcommuniceerd is, met betoon van boetvaardigheid begeert zich te verzoenen met de gemeente, enz.
Nu is het uitspreken van een dergelijke begeerte nog niet voldoende. Er moet ook, en dat is zelfs doorslaggevend, betoon van boetvaardigheid zijn. Terecht schrijft prof. dr. F.L. Rutgers: „Voor den kerkeraad is de overtuiging noodig, dat er blijken zijn van werkelijke boetvaardigheid, waaruit betering en bekeering blijkt, want dit is eigenlijk de eenige grond, waarop de kerkeraad eenen geëxcommuniceerde weder kan opnemen. Zijn er zoodanige blijken niet, dan kan de wederopneming niet plaats hebben, maar moet de excommunicatie blijven voortduren", Verkl. v.d. K.O. v.d. Nat. Syn. v. Dordrecht, 1618— 1619, Deel IV, 97. Niet met nevenbedoelingen moet de wederopneming worden begeerd maar als uitvloeisel van de ware boetvaardigheid. Heel dikwijls stelden de kerkeraden vroeger dan een proeftijd om de echtheid der bekering te toetsen.

A.[Apeldoorn], H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen