Toelichting op de Kerkorde (388)

We zijn thans gekomen tot artikel 85 van de Kerkorde. Het opschrift luidt: Heerschappij, en de inhoud is: Geen kerk zal over andere kerken, geen dienaar over andere dienaren, geen ouderling of diaken over andere ouderlingen of diakenen enige heerschappij voeren.
Reeds het bekende Convent van Wezel, 1568, had enkele bepalingen geconcipieerd waarin zakelijk hetzelfde tot uitdrukking werd gebracht. Zo werd bijv. ten aanzien van de ouderlingen o.m. gezegd: Dat zij voorts geen het minste gezag of vrijheid om te heersen zich zullen aanmatigen hetzij over de dienaren (des Woords), hetzij over de kerk, en dat zij geen nieuwe wetten naar eigen willekeur zullen invoeren, maar zich houden zullen aan de verordeningen der kerken en synodes, IV, 7; en verder: Het maken van wetten echter of het oefenen van gezag, hetzij over de dienaren (des Woords) en hun ambtsgenoten, hetzij over de kerk, behoren zij te bedenken, dat allerminst tot hun ambt behoort, IV, 9, verg. V, 19. Ten aanzien van de predikanten sprak het Convent o.m. uit dat tot de zonden die in hen niet geduld kunnen worden (waardoor ze dus schorsings- en afzettingswaardig zijn) ook behoort: het klaarblijkelijk jacht maken op heerschappij over de kerk en over hun ambtgenoten, VIII, 14. En tenslotte zegt het Convent dat de classicale vergaderingen niet steeds op dezelfde plaats gehouden moeten worden maar op verschillende plaatsen „vooreerst opdat de heerschappij van de ene kerk over de andere verhinderd worde", VIII, 20.
De beroemde synode van Emden, gehouden van 4 tot 13 oktober 1571, nam als eerste artikel in de Kerkorde op: Geen kerk zal over een andere kerk, geen dienaar des Woords, geen ouderling, noch diaken, zal de een over de ander heerschappij voeren, maar een iegelijk zal zich voor alle suspiciën (suspicio = verdenking, argwaan, H.), en aanlokking om te heerschappen wachten. De eerste nationale synode op Nederlandse bodem gehouden, nl. te Dordrecht 1578, plaatste deze bepaling van Emden als artikel 102 aan het slot van de Kerkorde en breidde haar zelfs enigszins uit: Geen kerk zal over andere kerken, geen dienaar over andere dienaren, geen ouderling of diaken over andere ouderlingen of diakenen enige heerschappij voeren of overhand hebben, maar liever zal zich een ieder van alle oorzaak en supersitie van dien wachten. Hoewel uit plicht der liefde de ene kerk de andere, de ene dienaar de andere, etc. niet alleen mogen maar ook behoren te vermanen. De volgende nationale synode, in 1581 te Middelburg gehouden, nam met enige verkorting dit artikel als artikel 68 in haar Kerkorde op: Geen kerk zal over andere kerken, geen dienaar over andere dienaren, geen ouderling of diaken over andere ouderlingen of diakenen enige heerschappij voeren. En zo is het tot nu toe gebleven.
De kerken in Nederland hebben deze bepaling indertijd ontleend aan de Franse gereformeerde kerken. Deze kwamen in het diepste geheim op 25 mei 1559 te Parijs voor het eerst in synode bijeen. Zij stelde de Franse Geloofsbelijdenis vast en de Kerkorde voor de Franse kerken. In de Belijdenis der Franse kerken wordt in art. 30 beleden: Wij geloven dat alle ware herders, op welke plaats zij mogen staan, hetzelfde gezag en dezelfde macht hebben onder een enig Hoofd, een enig Here, en een enig algemeen Opziener (bisschop), Jezus Christus, en dat daarom geen enkele kerk op overheersing of gezag over de andere aanspraak kan maken. Hiermede in overeenstemming bepaalden de Franse kerken in haar kerkorde: dat geen kerk zal aanspraak kunnen maken op voorrang (waardigheid) of heerschappen over de andere, art. 1 Discipline Ecclesiastique. (Later werd dit artikel enigszins uitgebreid).
Met deze bepaling hebben onze gereformeerde vaderen in Frankrijk en Nederland uitdrukking gegeven aan de leer der Heilige Schrift. Zij weet niets van een heerschappij voeren van de ene plaatselijke kerk over de andere — de kerk van Corinthe heeft niets te zeggen over die te Thessalonica, noch die van Jeruzalem over een gemeente in Klein-Azië, enz. Dit geldt eveneens van de ambtsdragers der plaatselijke kerken. Wel traden in Christus' naam de apostelen met apostolisch gezag op over al de gemeenten, maar de ambtsdragers van de ene gemeente mochten geen heerschappij uitoefenen over die van een andere. Het zou te ver voeren hier breder op in te gaan en allerlei Schriftbewijzen te noemen. Wij herinneren slechts aan Math. 23:8, 10; 1 Cor. 4:1; 1 Petrus 5:1, enz., enz.
Het moge duidelijk zijn dat wij met de in de Franse én Nederlandse kerkorde opgenomen bepaling betreffende de heerschappij van de ene kerk over de andere en van de ene ambtsdrager over de andere met een fundamentele regel van het gereformeerde kerkrecht, ja zelfs met een van de grondbeginselen van de Reformatie der 16e eeuw te doen hebben. Voetius, de grootmeester van het gereformeerde kerkrecht spreekt dan ook terecht van een gulden regel, Pol. Eccl. Tom. 1, 20, en van een onverbrekelijke en beroemde regel, Pol. Eccl. Tom. 1, 104.

A.[Apeldoorn], H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen