Spanningen in en om Geref. Oec. Synode

In het maandblad „Kerkinformatie" schreef prof. dr. K. Runia een artikel over dit onderwerp. Prof. Runia was voorzitter van de j.l. gehouden Geref. Oec. Synode te Lunteren 1968.

De Gereformeerde Kerken staan in verschillende oecumenische verbanden. Men zou van drie concentrische cirkels kunnen spreken. De buitenste cirkel is die van de Wereldraad van Kerken, waardoor we oecumenische kontakten hebben met bijna alle andere kerken in de wereld (met als grote uitzonderingen de Kerk van Rome en de verschillende Sekten). De tweede cirkel is die van de Wereldalliantie van Gereformeerde Kerken (waar sinds vorig jaar de congregationalisten ook bij aangesloten zijn). Met de kerken binnen deze cirkel hebben we historisch gezien nauwere relaties: we zijn allemaal meer of minder verre familie van elkaar, omdat we uiteindelijk allemaal uit de calvinistische reformatie van de 16de eeuw stammen. De derde en kleinste cirkel is die van de Gereformeerde Oecumenische Synode. Hier zijn de familiebanden zeer nauw. In sommige gevallen gaat het historisch gezien zelfs om dochterkerken. In andere gevallen zijn we volle nichten. In weer andere gevallen staan we historisch een heel eind van elkaar af, maar we zijn toch met elkaar in de G.O.S. gegaan, omdat we voelden, dat de gemeenschappelijke familietrekken heel geprononceerd waren.

Wie horen er bij?
Overigens moet men niet denken, dat de cirkel zo heel klein is. In het voorwoord van de acta voor de komende G.O.S. staat, dat er zesendertig kerken bij de G.O.S. aangesloten zijn, die met elkaar meer dan 5 miljoen leden hebben. Laat me even een zeer summier overzicht geven. In Afrika zijn er 11 kerken, waarvan 7 „zwart" zijn, 1 „kleurling" en 3 „blank". M.a.w. het aantal niet-blanke kerken uit Afrika is veel groter dan het aantal blanke. Het is te hopen, dat dit ook uit zal komen in de afvaardiging op de komende G.O.S., want juist dan zou de G.O.S. een belangrijke faktor kunnen zijn in het verminderen en oplossen van de spanningen in Zuid-Afrika. Waarschijnlijk zullen er in Afrika binnenkort nog twee kerken bijkomen, nl. de Afrikaanse Gereformeerde Kerk van Rhodesia en de Indiase Gereformeerde Kerk van Zuid-Afrika. In Azië waren tot voor kort 8 kerken aangesloten: 1 in Ceylon, 1 in Japan, 2 in Korea en 4 in Indonesië. Kortgeleden heeft een van de Koreaanse kerken (de Kosin Synode) zich uit de G.O.S. teruggetrokken, terwijl de andere Koreaanse kerk (de Hapdong Kerk) besloten heeft geen afgevaardigden te zenden. Dit alles hangt grotendeels samen met spanningen in de Koreaanse kerken zelf. Wat de Hapdong Kerk betreft kan men wel spreken van een vertrouwenskrisis in de kerk, die zich onder meer uit in het feit, dat in de laatste jaren bijna alle docenten van het seminarie hun post hebben verlaten. Verder zijn er dan 7 lid-kerken in Europa, 5 in Noord-Amerika, 2 in Zuid-Amerika (Argentinië en Brazilië), 2 in Australië en 1 in Nieuw Zeeland.

Schriftvraagstuk
De laatstgehouden G.O.S. (Amsterdam/Lunteren 1968) besloot om de vier jaar te vergaderen en zodoende komt de synode dit jaar samen. De vergaderingen zullen deze keer in Australië gehouden worden, van 14-25 augustus. De plaats van samenkomst is het bekende Moore Theological College in Sydney. Dit is de hogeschool van het anglikaanse bisdom van Sydney, het meest calvinistische van alle bisdommen in de wereldwijde anglikaanse kerkengemeenschap. De aartsbisschop van Sydney, dr. Marcus Loane (die ook persoonlijk is uitgenodigd om de zittingen van de G.O.S. mee te maken) is een van de meest bekende Evangelicals in de Engels-sprekende wereld. Aan de vooravond van de synode zal een bidstond gehouden worden in de George Street Pree Presbyterian Church in Sydney, waarin de liturgie geleid zal worden door de plaatselijke predikant, rev. A. Mack-Intosh, terwijl ondergetekende op verzoek van het voorbereidingscomité de preek zal houden. In de week voorafgaande aan de synode zal weer de bekende zendingsconferentie van de G.O.S. gehouden worden. Gedurende de eerste week van de synode zelf zal een hele dag besteed worden aan een discussie van het Schriftvraagstuk. Het Interim-comité heeft drie sprekers gevraagd om een lezing over verschillende aspekten van dit vraagstuk te geven. Drie continenten zijn hierbij vertegenwoordigd: Amerika (prof. Gordon Spykman van Calvin College), Zuid-Afrika (prof. J.A. Heyns van Pretoria) en Europa (prof. J.L. Koole van Kampen). Drie personen uit andere kerken, bij voorkeur uit de zgn. jonge kerken zijn gevraagd om een korte kritische beoordeling van de referaten te geven, terwijl tenslotte de hele zaak via een forum gemeenschappelijk besproken zal worden.

Niet alleen Nederland
Het lijkt me een goede en hoogst belangrijke zaak, dat het Schriftvraagstuk op dit niveau besproken wordt. In verschillende lid-kerken is deze zaak momenteel onderwerp van diepgaande discussies. Niet alleen in Nederland, maar ook bv. in de Christian Reformed Church. Vorig jaar heeft een brede studiecommissie van deze kerk een belangrijk rapport ter tafel van de synode gelegd, dat onmiddellijk voorwerp van verhitte debatten werd. Hoezeer het bekend geworden is, blijkt wel uit het feit, dat Chr. Ref. kranten alleen maar over „Report 36" hoeven te schrijven en iedereen weet wat er mee bedoeld wordt. De opdracht van de commissie was een studie te maken van wat men de krisis van het Schriftvraagstuk in Nederlandse publikaties noemde. De commissie heeft een zeer evenwichtig rapport gegeven, waarin o.a. gesteld werd, dat het gezag van de Schrift allereerst van heilshistorische aard is en dat er meer dan één approach mogelijk is t.a.v. Genesis 1-11. Of anders gezegd: de letterlijke interpretatie van Assen 1926 is niet de enige mogelijkheid. Daarnaast is het ook mogelijk hier een bijzondere geschiedschrijving te vinden, waarbij men wel vast houdt aan de historiciteit van de zondeval, zonder echter de mogelijkheid uit te sluiten, dat Gen. 3 bv. voorstellingen en symbolen gebruikt, die bekend waren aan Abraham en zijn tijdgenoten. Het is interessant, dat de rapporteur van deze commissie, dr. Spykman, een van de sprekers in Sydney is!

Vlijmscherpe voorstellen
Uit dit alles is wel duidelijk, dat de G.O.S. van Sydney met moeilijke vraagstukken te maken krijgt. De problemen en spanningen in de lid-kerken kunnen nu eenmaal niet buiten de G.O.S. gehouden worden. Als men de agenda bestudeert, blijkt al gauw dat deze spanningen midden op de tafel komen te liggen, waarbij de situatie in Nederland het stormcentrum is. Allereerst staan er enige algemene opmerkingen in het rapport van de algemene secretaris, dr. P.G. Schrotenboer. Hij spreekt over het gevoel van onbehagen en soms zelfs van agitatie in sommige kerken met betrekking tot veranderingen, die zij in andere kerken menen te zien en als gevolg hiervan het gebrek aan vertrouwen, dat er bij sommigen is. Hij wijst er verder op, dat de vorige synode heeft opgeroepen tot wederzijds vertrouwen, maar voegt er terecht aan toe, dat men moeilijk vertrouwen kan eisen zonder 't ook te verdienen. Terecht gaat dr. Schrotenboer er zelf verder niet op in, maar de komende synode zal dit wel moeten doen, omdat er drie vlijmscherpe voorstellen liggen van twee kerken, die zich uitdrukkelijk tegen de Gereformeerde Kerken in Nederland richten. Achter in de agenda staan verschillende korte brieven, gericht aan het adres van de G.O.S. van Sydney. No. 2 is een brief van de Orthodox Presbyterian Church, waarin ze de synode vraagt uit te spreken, „dat lidmaatschap van de Wereldraad van Kerken en andere soortgelijke organisaties, die zonder protest ongeloof toelaten", onverenigbaar is met lidmaatschap van de G.O.S. Verder willen ze kerken, die bij de Wereldraad zijn nog twee jaar bedenktijd geven. In brief nr. 7 gaat genoemde kerk nog verder. Hier vraagt ze de G.O.S. uit te spreken of de Gereformeerde Kerken zich nog wel aan hun belijdenis houden en zich nog wel onderwerpen aan het gezag van Christus door zijn Woord. Met name noemt ze dan de uitspraak van Sneek over de opvattingen van dr. Kuitert t.a.v. de historiciteit van de val. Sneek verklaarde immers enerzijds, dat de opvatting van dr. Kuitert niet in overeenstemming was met de confessie, maar anderzijds ook, dat de eenheid van het belijden toch niet dusdanig bedreigd was, dat speciale maatregelen nodig zouden zijn. Aan deze brief is toegevoegd een afschrift van een eerder door de Orthodox Presbyterian Church aan onze synode gezonden brief, waarin uiteengezet werd, waarom de zusterkerk-relatie verbroken moest worden van hun kant. In die eerdere brief worden maar even vijf punten genoemd:
1. Lidmaatschap van de wereldraad. 2. Toelating van vrouwen tot de ambten van predikant en ouderling. 3. De opheffing van Assen 1926. 4. De leer der Schrift, „want verschillende hoogleraren schijnen in hun geschriften de traditionele Gereformeerde leer van de inspiratie en onfeilbaarheid van de Schrift los te laten". 5. Dezelfde beslissing van Sneek aangaande dr. Kuitert.

Meer bezwaren
De Orthodox Presbyterian Church is echter niet de enige kerk, die met dergelijke verzoeken komt. Ook een kerk, die historisch gezien veel dichter bij ons staat, die in zekere zin zelfs een dochterkerk is, komt met een dergelijk verzoek. Ik bedoel de Reformed Churches van Nieuw Zeeland. In een brief vraagt de synode van deze kerk aan de G.O.S. om na te gaan of de leringen van dr. Kuitert en anderen, die het met hem eens zijn, niet in strijd zijn met de basis van de G.O.S., namelijk de onvoorwaardelijke aanvaarding van de Schrift als het gezaghebbende Woord Gods en de aanvaarding van de gereformeerde confessies als uitdrukking van de in dit Woord geopenbaarde waarheid. Verder staat er in deze brief dat, mocht de G.O.S. concluderen, dat er zo'n konflikt is, zij de Gereformeerde Kerken moet vragen zich aan de G.O.S. te onttrekken, of eventueel zelfs deze kerken uit de G.O.S. te zetten. Voor een goed begrip van de achtergrond van deze brief mag ik er misschien nog wel even op wijzen, dat de kerk van Nieuw Zeeland diep beïnvloed is door de Orthodox Presbyterian Church. In de eerste jaren van haar bestaan hebben verschillende predikanten uit deze kerk in Nieuw Zeeland gewerkt en een sterk stempel op de Reformed Churches gezet.

Spannende zaak
Uit dit alles is wel duidelijk, dat de komende G.O.S. wel eens een spannende zaak kan worden. We kunnen en mogen deze dingen niet met een schouderophalen naast ons neerleggen. Deze verzoeken zijn zeer ernstig gemeend en ik ben er wel zeker van, dat verschillende andere kerken, met name uit de Engels-sprekende wereld er net zo over denken als de Orthodox Presbyterian Church van Nw. Zeeland. We mogen er hier even aan herinneren hoe op de vorige G.O.S. de zaak van de vrouw in het ambt door een snelle beslissing aan de kant werd geschoven. Ook hier waren het met name de kleinere kerken uit de Engels-sprekende wereld, die de doorslag gaven. Persoonlijk zou ik het ten zeerste betreuren, als op een dergelijke wijze de Gereformeerde Kerken buiten de G.O.S. kwamen te staan. Ik zou het betreuren om ons zelf, want ik geloof, dat dit kleine oecumenische contact (de binnenste cirkel) voor ons belangrijk is, juist met het oog op ons effektief funktioneren in de wijdere cirkels, en ook, dat het een ramp zou zijn voor de G.O.S. zelf, als onze kerken, die een van de grootste lidkerken zijn en die op een bijzondere manier worstelen met de vragen van onze tijd, er plotseling buiten zouden komen te staan.

Het is duidelijk dat prof. Runia schrijft vanuit de Nederlandse Gereformeerde situatie. De situatie in de Geref. Kerken veroorzaakt spanningen. Het is ook voor onze Kerken niet blijvend aanvaardbaar dat de Geref. Kerken zowel van de Wereldraad als van de Geref. Oec. Synode lid zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen