Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Een Econoom onder de Profeten (2)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Een Econoom onder de Profeten (2)

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

In het voorgaande art. heb ik er op gewezen dat er economen zijn die waarschuwen dat het met de westerse maatschappij de verkeerde kant opgaat, wanneer men blijft geloven in het z.g.n. „groeigeloof".
Er dreigt een totale ontwrichting van het leven, wanneer men geen besef heeft van de begrensde mogelijkheden in de wereld, waarin wij leven.
Men stelt de noodzaak van beperking van het aantal inwoners van onze wereld; van begrenzing van het gebruik van de natuurlijke bronnen van onze energie.
Evenzo beperking van de grote industrieën, die de sfeer waarin wij ademen vervuilen en die de afvalstoffen zodanig ophopen, dat zij water, land en leven bedreigen met hun straling, hun vergif en hun onvernietigbaarheid. Het groeigeloof dat gepredikt en vooral geloofd is, blijkt een levensgevaarlijk geloof te zijn.
Het moet bij deze waarschuwende stemmen een voorrecht heten dat er ook economen zijn, die dit vooruitgangsgeloof niet alleen bestrijden uit een oogpunt van belang voor de mens, maar daarvoor nog een dieper reden hebben, die ontleend is aan het spreken Gods en de erkenning daarvan voor het economisch leven.
Dr. B. Goudzwaard is zulk een - nog betrekkelijk jonge - econoom. Hij heeft op 10 maart 1971 het ambt van hoogleraar aanvaard aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, in de economie. Bij die gelegenheid hield dr. Goudzwaard een rede over het onderwerp „Economie en vooruitgang."
In deze rede heeft prof. Goudzwaard gewaarschuwd voor het geloof in de grenzenloze vooruitgang van welstand en welvaart en een steeds verder gaande verhoging van de levensstandaard.
In het V.U. Magazin van 7 maart wordt aan deze rede grote aandacht besteed, gevolgd door een gesprek met de hoogleraar, terwijl verder de pagina's, die aan deze zaak gewijd zijn, verlucht worden met een aantal felle caricaturen, die de misleiding, die in het „groeigeloof" schuilt, alsook de gevolgen, die het heeft, in een schril licht zetten.
Van belang is vooral het beginsel van waaruit econoom Goudzwaard zijn bestrijding van dit valse geloof inzet.
Economie is geen economie zonder meer. Ook in en achter deze wetenschap spelen geestelijke invloeden, die onderkend en bestreden dienen te worden.
De karikaturen in het genoemde artikel doen dat zien als een verleiding, waarin de leugenaar van den beginne, zijn invloed uitoefent door de voorspiegeling van een vals ideaal, zoals hij dat eens gedaan heeft in het paradijs.
Ik geef nu enige aanhalingen uit en verwijzingen naar hetgeen prof. Goudzwaard gezegd heeft.
Hij stelt de situatie aldus: „We naderen de natuurlijke grenzen van onze economische expansie in een tempo waarbij - als we onze koers niet tijdig verleggen - een frontale botsing onvermijdelijk lijkt."
Van het vooruitgangsgeloof zegt de spreker „Dat geloof wortelt diep in onze westerse samenleving".
En de mens gelooft meer in het groei-principe dan dat hij let op de mogelijke uitkomst van dat geloof, dat op niets uitloopt.
Letterlijk noemt prof. Goudzwaard dit onbijbels: „De Westerse vooruitgangsidee is onbijbels omdat ze de menswording (het echte menszijn) heeft verlegd van de ontmoeting met God en de medemens tot de omgang van de mens met levenloze objecten (geld en goederen), omdat ze het rentmeesterschap over de natuur vervangen heeft door het domineren (heersen) en omdat ze het voortjakkeren op het jaagpad van een altijddoorgroeiende welstand, tot een doel in zichzelf heeft verheven."
Echte economie zal het rentmeesterschap zich bewust moeten zijn alsook de grenzen daarvan en daarmede in zijn denken en doen duidelijk moeten rekenen.
Er zal een radicale verandering moeten komen. Prof. Goudzwaard zegt dat men daarbij het woord „bekering" niet kan missen, nu bedoeld in economisch inzicht dan.
Hoe dat alles zich voltrekken moet? Prof. Goudzwaard zegt eerlijk het nog niet precies te weten hoe dit nationaal en internationaal zich moet voltrekken en welke taak de economie, de maatschappij en ook de overheid hier heeft, kan hij nog niet uitstippelen. Het gaat om het dat van de wijziging, die er móet komen.

Een paar conclusies waartoe deze econoom komt zijn de volgende: „Ook deze noodzakelijke meervoudige aanpak - en dat is de moraal van mijn betoog - zal echter niet baten, wanneer in de crisis van het westerse vooruitgangsgeloof het merendeel van de westerse mensheid zou blijven haken naar een limietloze welstandsgroei en een steeds verder gaande verhoging van zijn levensstandaard. Dit is niet een goedkope, maar een harde moraal". Scherp is dan ook de conclusie: „dat de westerse mens moet leren begrijpen, dat de werkelijke waarde van het menselijk leven en arbeid niet in geld is uit te drukken. Ik dacht dat dit directe consequentie is van het bijbels mensbeeld. Als je je gerichtheid in het leven zoekt in louter materiële vooruitgang, dan kom je eindelijk terecht in een positie van verslaving ten opzichte van datgene waarop je je georiënteerd hebt.
Als je denkt dat je bij brood alleen kunt leven, wordt je een slaaf van het instrumentarium dat dient om brood te maken. Je wordt altijd de knecht van de god, die je dient. Wanneer Paulus aan Timotheüs schrijft dat die rijk worden in veel verzoekingen vallen, geldt dat niet alleen voor individuele mensen maar ook vooral voor menselijke samenlevingen. Onze westerse samenleving is goeddeels gebouwd op de wil tot verrijking, op het geloof in verlossende kracht van onze economische groei."
Of Prof. Goudzwaard een bekering verwacht. Hij is in dit opzicht niet verwachtingsvol gestemd: „Wat ik dus voorzie is dat in de toekomst niet de bereidheid zal ontstaan tot het accepteren van een lagere welstandsgroei, maar dat wel de neiging zal toenemen om de straat op te gaan met spandoeken en allerlei eisen stellen. Die gespletenheid is nu al voor een deel in ontwikkeling."
Prof. Goudzwaard wijst in de volgende woorden op wat er dan verwacht kan worden: „De plagen uit Openbaringen kunnen dan ook door de mensen zelf verwekt worden; we kunnen door onze milieuverontreiniging zelf gaan veroorzaken dat de zon verduisterd wordt en de maan rood lijkt als bloed. In dat laatste bijbelboek staat dat de mensen zelf wel beseffen waar de eigenlijke oorzaak zit, maar ze vertikken het om zich te bekeren. En daarbij denk ik niet aan een vage bekering van tot „het ware geloof komen" maar het inzien dat wij mensen in wezen hun houvast hebben gekozen op een manier, die de plagen wel moet oproepen.
Dat is voor mij het eigenlijke punt dat wij als westerlingen ons nog steeds religieus vastbijten in het geloof in de vooruitgang van de techniek, wetenschap en economische groei. De hele samenleving gaat daar dan naar staan. Je wordt een slaaf van deze goden. En je kunt er ook niet meer vanaf komen."
In deze economische beschouwingen worden profetische geluiden gehoord, die de kerk in haar prediking, pastoraat en catechese ook heeft door te geven.
Het gaat hier om zeer werkelijke zonden en gevaren.
Daarom gaf ik dit geluid hier ook door.

Kremer

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 28 april 1972

De Wekker | 8 Pagina's

Een Econoom onder de Profeten (2)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 28 april 1972

De Wekker | 8 Pagina's