Apartheid pro en contra

Er is over de Zuidafrikaanse „apartheidspolitiek" al heel wat geschreven en getwist.
In de Republiek Zuid-Afrika wonen volgens de laatste telling ongeveer 3 3/4 millioen blanken naast 15 millioen Bantoes, 2 millioen kleurlingen en 620.000 Aziaten. Het is duidelijk dat dit de Zuid-Afrikaanse regering voor enorme problemen stelt, zal aan blanken en niet-blanken een vrij en gelijkwaardig samenleven zijn gegarandeerd.
Sinds 1948 in Zuid-Afrika de Nationale Partij aan het bewind kwam zoekt de Zuid-Afrikaanse regering de oplossing van dit immense probleem in de „apartheidspolitiek" of het „beleid van de afzonderlijke ontwikkeling". Men maakt wel onderscheid tussen de „grote apartheid" en de „kleine apartheid".
Onder de eerste verstaat men het streven om de verschillende bevolkingsgroepen, die binnen de Republiek van Zuid-Afrika leven, voorzover mogelijk tot aparte, autonome naties te doen komen. Het beleid is gericht op een aantal autonome Bantoe-naties naast en in samenwerking met de blanke natie, gebaseerd op politieke onafhankelijkheid en economische onderlinge afhankelijkheid.
De tweede omvat een veelheid van maatregelen, die bedoelen daar waar deze groeperingen binnen één staatsverband leven een onderlinge afzondering te bewaren. Blanken en niet-blanken niet in één bus of trein, niet in één park, gescheiden ingangen in stationsgebouwen en postkantoren, voor blanken en niet-blanken verschillende restaurants enz.
Voor- en tegenstanders van deze politiek staan soms fel tegenover elkaar en beide partijen zijn geneigd om door een eenzijdige benadering de enorme problematiek, het samenleven van verschillende, bijna totaal uiteenlopend geaarde volken en rassen in één staatsverband, 3 millioen blanken tegenover 20 millioen niet-blanken, zo niet uit het oog te verliezen dan toch wel te kleineren. Er zijn er die zó de niet-blanken voorspreken dat van een goed woord voor de blanken bijna geen sprake meer is en anderen hebben zozeer het belang der blanken op het oog dat men zich afvraagt of de niet-blanken wel tot hun rechten kunnen komen. Het zou onjuist zijn te beweren dat de Zuidafrikaanse regering niet beider belangen op het oog heeft. Zij staat voor de taak niet slechts te theoretiseren, maar praktisch te handelen. En men kan niet ontkennen dat de Zuidafrikaanse regering de laatste decennia ontzaglijk veel voor de niet-blanken gedaan heeft. Men hoeft slechts te denken aan woningbouw, onderwijs en medische voorziening, waardoor de Bantoes in Zuid-Afrika in gunstiger positie verkeren dan welke andere rasgenoten dan ook in andere Afrikaanse landen. En toch is het de vraag of „apartheid" op de duur dè oplossing zal kunnen zijn.
De oud-burgemeester van Hilversum J.J.G. Boot heeft onlangs een reis door Zuid-Afrika gemaakt en heeft zijn beschouwing over de apartheid neergelegd in een brochure van 72 bladzijden ¹). Hij vermeet zich allerminst de oplossing van het probleem te geven, maar wil een pleit voeren voor zuiverheid in de discussie over de Zuidafrikaanse apartheidspolitiek. Hij stelt pro en contra tegenover elkaar en meent dat aan weerszijden de zaken dikwijls onvolledig en eenzijdig worden weergegeven. Met name de theologen neemt hij kwalijk dat ze vaak nog al met zwaar geschut komen. Het komt hem reeds voor dat de diskussie het bedenkelijkst scheef gaat daar, waar men elkaar met het evangelie bestrijdt. De kracht van het evangelie wordt ingezet zowel tegen als vóór de „apartheid".
Wat het eerste betreft denkt Boot bv. aan uitlatingen van prof. Verkuyl en aan een uitspraak van de Raad der Kerken in Zuid-Afrika, waarbij de Nederduits Gereformeerde Kerken, de Nederduits Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerk van Zuid-Afrika niet zijn aangesloten. Deze boodschap, in 1968 tot het volk van Zuid-Afrika gericht, zegt o.a. van de „apartheidspolitiek" van de regering: „Dit hou afsonderlike ontwikkeling van ons rassegroepe voor as 'n weg vir die volk van Suid-Afrika om homself te verlos. So'n aanspraak bots onvermijdelik met die Christelike evangelie wat, vir die samelewing sowel as vir die individu, verlossing aanbied deur die geloof in Christus alleen". De „apartheidspolitiek" wordt in strijd geacht met het geloof. Verder wordt ze in strijd geacht met de verzoening, die Christus heeft aangebracht.
Het beleid van afzonderlijke ontwikkeling houdt een verwerping in van de centrale geloofsstukken van het evangelie.
Dat is nog al wat!
Boot meent dan ook dat de uitspraken, zoals ze gegeven zijn, te zwaar geladen en niet zuiver gesteld zijn. De dilemma's „verlossing door Jezus Christus of apartheid (= door geloof of door zelfverlossing), verzoening of apartheid" zijn onzuiver. Eigen standpunt wordt te zwaar met de absoluutheid van het evangelie geladen. Boot wil opwekken nuchterder te spreken en zuiverder te onderscheiden.
Wat de „verzoening" betreft, betekent dit dat alle mensen en volken met Christus verzoend zijn en dat men het daarom in geloof kan wagen? Wat is dit voor een theologie? Ze lijkt Boot noch reëel noch bijbels en zelfs doodgevaarlijk.
„'t Is zelfs in de kerk niet zo, dat wij, omdat de verzoening in Christus geschied is, er in geloof van uit kunnen gaan, dat ook de mensen veranderd zijn en daarop nu kunnen vertrouwen". „In de wereld is dit niet beter; men moet hier rekening houden met de realiteit van de Boze en de zonden. Ook met de verzoening en de overwinning, die Jezus Christus verworven heeft, maar dat betekent, volgens de ervaring en volgens de Bijbel, niet, dat deze verzoening en overwinning in deze wereld en in deze mensen al gerealiseerd zijn, of ook maar, dat zij in hen gerealiseerd zullen worden, als wij daar maar gelovig op rekenen". „Theologen kunnen in hun vergaderingen zulke machtige woorden spreken, zonder dat er bloed uit vloeit, maar geen politicus, die voor daden en gevolgen verantwoordelijk is, zal 't met zijn verantwoordelijkheid in een boze wereld overeen kunnen brengen, naar deze woorden te handelen".
In deze laatste zin is duidelijk de oud-politicus en ook christen-politicus aan het woord.
Ook in de volgende zin: „In de bestrijding van de Zuidafrikaanse apartheidspolitiek mis ik te veel de erkenning van de realiteit met haar nijpende problematiek".
Of de oud-burgemeester dan geen kritiek heeft? Hij heeft althans vragen.
Kunnen er in de Bantoe-landen binnen niet te lange tijd zoveel industrieën met voldoende geschoold personeel worden gevestigd, dat de economie krachtig genoeg en de werkgelegenheid voldoende is? Men kan aan de levensvatbaarheid van de thuislanden twijfelen. In economisch opzicht zullen de Bantoe-landen van blanken afhankelijk blijven. Wat is ondanks deze blijvende afhankelijkheid de zin en het belang van de afzonderlijke Bantoe-staten voor de Bantoe?
Boot wil geen oordeel vellen. Zuid-Afrika moet alle kans hebben om zijn plan door te zetten.
De kwestie van de apartheid is vooral een economisch probleem.
Toch zullen er altijd blanken tussen de niet-blanken blijven wonen. De apartheidspolitiek is niet de sleutel tot alle vragen.
Wat de zgn. „kleine apartheid" betreft, deze acht Boot in vele gevallen kwetsend en discriminerend. Een natuurlijke apartheid zal er altijd wel blijven bestaan, maar dat bv. een huwelijk tussen een blanke en een niet-blanke bij de wet verboden is, is niet op de Bijbel te funderen.
Ook na de vorming van „Bantoe thuislanden" blijft de noodzakelijkheid bestaan van een geleidelijke opbouw van de integratie (het met elkaar samenwonen) in de Republiek van Zuid-Afrika. Boot meent dat men in plaats van het alternatief „óf apartheid óf integratie" beter kan stellen: én apartheid - waar mogelijk; én integratie - waar geboden.
Boot heeft een waardevolle en bezonnen bijdrage geleverd in de discussie rondom het vraagstuk van de „apartheid". Het is niet het laatste woord, maar kan wel helpen in de brandende problematiek de nuchterheid te betrachten. Er was wel behoefte aan.

Oosterhoff

¹) Apartheid pro en contra!, door J.J.G. Boot, uitgave Semper Agendo N.V., Apeldoorn, 3e druk, prijs ƒ 5,—

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen